اگر بهاندازهی کافی برای دبازدید از سرزمین آتش، نامی که مردم محلی برای آذربایجان به کار میبرند، خوششانس باشید، کار سختی برای خرج کردن تمام پولهای خود در روز اول سفر نخواهید داشت. اگر در خیابانهای شهر قدیمی باکو قدم بزنید و حداقل نگاهی گذرا به یک فروشگاه بیندازید، در میان انبوهی از سوغاتیهای عجیبوغریب گم خواهید شد. سؤال مهم این است که به هنگام سفر به آذربایجان و پایتخت آن، باکو، کدام سوغاتیها در اولویت خرید قرار دارند؟ این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
احتمالاً بهترین و رایجترین سوغاتی موجود در باکو، آرمودو (armudu) یا همان استکانهای کمرباریکی باشد که بخش مهمی از فرهنگ آذربایجان محسوب میشوند. ظاهر کمرباریک این استکانها، آنها را از سایر لیوانهای شیشهای متمایز میکند. امروز قیمت استکانهای کمرباریک در باکو از ۵ منات (واحد پول آذربایجان) آغاز شده و تا ۱۵۰ منات به ازای هر استکان نیز میرسد. این بازهی قیمتی گسترده به مواد بهکاررفته در استکان (شیشه، سفال و نقره)، کیفیت و ظاهر آن بستگی دارد. میتوان این استکانهای کمرباریک را از خیابانهای شهر قدیمی باکو در طرحها و قیمتهای مختلف تهیه کرد. اگر به هنر علاقهمند هستید و خود را برای پرداخت هزینه بابت این هنر آماده کردهاید، میتوانید یک استکان کمرباریک دستساز با طرح و نقشی از بتهجقه خریداری کنید.
دیگر سوغاتی محبوب برای خرید از باکو، فرش است. فرشبافی در آذربایجان هنری سنتی محسوب میشود. آذربایجان به توریستهای خود فرشهایی با نقش و نگارهای سنتی پیشنهاد میکند که در اکثر فرشفروشیهای سراسر باکو و کشور یافت میشوند. آذرخالچا (Azerkhalcha) یک برند مشهور محلی است که از سال ۱۹۲۸ تا به امروز در صنعت فرش فعالیت میکند. نمایشگاه فرش این برند در منطقهی قدیمی شهر باکو قرار دارد.
بد نیست در این بین به فائق احمد، هنرمند جوانی اشاره کنیم که توانسته است سبک فرشبافی آذربایجان را وارد مرحلهای تازه و مدرن کند. این هنرمند آثار خود را «فرشهای روانگردان» مینامد. فرشهایی که بهآرامی در حال شناخته شدن در سراسر دنیا هستند. گالری این هنرمند نیز ارزش دیدار دارد.
در ادامهی فهرست سوغاتیهای شگفتانگیز باکو، به نقاشیهایی از جنس نفت خام از هنرمند آذری، صابر کوپوراوغلو، میرسیم. او این نقاشیها را با سرانگشتان و ناخنهای خود میکشد. این نقاشیها با پسزمینهای از جنس نفت خام، میتوانند یک سوغاتی عجیب باشند. میتوان با پرداخت مبلغی اضافه، سفارش کشیدن چهرهی خود یا هر تصویر دیگری را به این هنرمند داد.
اگر بخواهیم به سراغ سوغاتیهای سنتیتر و سادهتر برویم، غیرممکن است که بتوانیم از نساجی و پارچهی آذربایجان غافل شویم. میتوان یک شال باکیفیت از جنس ابریشم با طرحهایی از بتهجقه برای بانوان تهیه کرد. این شالها قابلیت ست شدن با هر لباسی را دارند و میتوان آنها را در میهمانیها و هر جای دیگری استفاده کرد. گزینههای سنتی برای مردان هم فراوان است؛ یکی از این گزینهها، کلاههای سنتی است که در طرحها و شکلهای مختلف به فروش میرسند.
مردان آذری دارای بازی محبوب خود هستند؛ تختهنرد. ماهیت این بازی ساده و شگفتانگیز است؛ اما مهمتر از همه اینکه تختهنرد در نوع خود یک اثر هنری محسوب میشود. میتوان تختهنردهایی از جنس چوبهای خاص در باکو پیدا کرد که اکثر آنها دستساز بوده و بر رویشان تصاویری از جاذبههای مهم باکو نقش بسته است. لازم به گفتن نیست که این هدیه هر دو فاکتور زیبایی و کاربردی بودن را در خود دارد و میتواند وسیلهای برای تفریح در میهمانیها باشد.
زیورآلات موجود در آذربایجان از جنس فلزات قیمتی، با تکنیکهای منحصربهفرد جواهرسازی ساخته شده و در نوع خود یک اثر هنری محسوب میشوند.
در آذربایجان چای همواره با مربا سرو میشود؛ مربای به، گردو، توت سفید، توتفرنگی و حتی آناناس؛ اما عجیبترین مربای موجود در این کشور، مربای گیلاس سفید است. این گزینه در میان گردشگران محبوبیت دارد. اگر از قبل استکانهای کمرباریک هم خریدهاید، پس حتماً مقداری هم مربای گیلاس برای اعضای خانوادهی خود بخرید. آسانترین راه برای خرید این مربا، مراجعه به سوپرمارکتهای باکو است. این مربا در بستهبندی کارخانهای عرضه میشود و تا زمان رسیدن شما به کشور فاسد نخواهد شد.
بتهجقه طرحی ملی در آذربایجان است و بهوفور در همهجا یافت میشود. این طرح در نگاه اول برای افرادی که با آن آشنا نیستند، شبیه به یک قطرهی آب است؛ اما درواقع این طرح، زبانههایی از آتش است، زیرا کشور آذربایجان به سرزمین آتش شهرت دارد. طرح بتهجقه در لباس زنان، پتو، کلاه و رومیزی دیده میشود. رومیزیها در آذربایجان از جنس پارچهی ضخیم با قلابدوزیهایی از نخ طلا هستند و بسیار فاخر به نظر میرسند. این رومیزیها کاربرد فراوانی دارند و بهراحتی شسته میشوند. آنها میتوانند هدیهای مناسب برای شگفتزده کردن دوستان و اعضای خانواده باشند.
در شهر قدیمی باکو فروشگاههای فراوان وسایل آنتیک به چشم میخورد که میتوان از آنها قابلمه، ماهیتابه، کاسه و حتی سماور مسی خریداری کرد. سماور همچنان در آذربایجان کاربرد دارد و علاوه بر آن یک وسیلهی دکوری نیز محسوب میشود. در بسیاری از چایخانهها، چای در سماور آماده میشود.