در گذشته میادین «دوربار» (Durbar) شاهد رویدادهای مهمی چون تاجگذاری پادشاهان بودند ولی امروزه آن سرزمینهای پراکنده با حاکمان متفاوت، تحت عنوان کشور نپال متحد شدهاند. میدانهای دوربار نمونههای خوبی از زندگی و سبک پادشاهی گذشته هستند. سه عدد از این میادین مشهور نپال، میدان دوربار کاتماندو، «پاتان» (Patan) و «بکتاپور» (Bhaktapur) محسوب میشوند. یونسکو این میدانها را جزو فهرست میراث جهانی خود اعلام کرده است.
این میدان به میدان دوربار «باسانتاپور» (Basantapur) و میدان دوربار «هانومان دوکا» (Hanuman Dhoka) نیز شهرت دارد. اینجا روبهروی کاخ سلطنتی کاتماندو واقع شده و هنرمندی گذشتگان را منعکس میکند. میدان دوربار کاتماندو کاخها و معابد باستانی متعلق به قرن ۱۲ تا ۱۸ میلادی را در خود جای داده و روح فرهنگی کشور نپال را میتوان در آن مشاهده کرد. این میدان دو بخش دارد که به آن مجموعه بیرونی و مجموعه درونی میگویند. در مجموعه بیرونی، معابد مشهوری چون معبد «تالجو» (Taleju)، «جاگانات» (Jagannath)، «شیوپارواتی» (Shivparvati) و «کوماری باهال» (Kumari Bahal) قرار دارند. در مجموعه درونی هم کاخ قدیمی، حیاطها، دوربار باسانتاپور، هانومان دوکا و سایر سازهها را میبینید. کاخ داخل این قسمت تا قرن ۱۹ محل اقامت خاندان سلطنتی نپال بود و چندین پادشاه در آن تاجگذاری کردهاند. معابدی که باورهای هندوئیسم و بودایی را منعکس میکنند، به سبک «پاگودا» ساخته شدهاند. معماری خیره کننده معابد و کاخهای میدان دوربار کاتماندو آن را تبدیل به یکی از پربازدیدترین مقاصد گردشگری کرده است. دیدنیهای میدان دوربار کاتماندو:
معبد تالجو: اینجا اولین معبد سه طبقه این سرزمین و یک محوطه مذهبی مهم برای پیروان آئین هندو و جین به شمار میرود. افسانهها میگویند الهه تالجو در این مکان به هیئت یک زنبور پیش روی پادشاه ظاهر شد و به او پیشنهاد داد که معبد را به شکل یک «یانترا» (یک شکل مقدس در هندوئیسم) بسازند.
معبد جاگانات: این معبد در ابتدا وقف خدای «ویشْنو» بود ولی بعدتر وقف خدای «جاگانات» شد. این سازه یکی از بهترین مثالهای شکوه معماری گذشته است. حکاکیهای روی درها و پنجرهها برای هر ذهن هنرمندی منبع الهام هستند.
کوماری باهال: اینجا محل اقامت «الهه زنده» است که در سال ۱۷۵۷ ساخته شد و به یک صومعه شباهت دارد. یک دختر گزینش شده از شهر تا زمان بلوغ باید در این مکان به عنوان الهه زنده بماند و بعد از آن زمان نیز میتواند به زندگی عادی خود بازگردد.
بانْدارکال: اینجا یکی دیگر از جاذبههای داخل میدان دوربار کاتماندو محسوب میشود. باندارکال یک باغ سر سبز تأسیس شده توسط شاه «پراتاپ مال» (Pratap Mall) در قرن ۱۷ است. نام این باغ را از کاخی که مجسمه ویشنوی خفته را در آن نگهداری میکنند گرفتهاند. با درختان زیبا و فضایی دلربا، این باغ برای عاشقان طبیعت یک بهشت واقعی به حساب میآید.
پاتان که به «لالیتپور» (Lalitpur) هم شناخته میشود، در جنوب رودخانه «باگْماتی» قرار داشته و یکی از سه شهر سلطنتی در دره کاتماندو به شمار میرود. میدان دوربار پاتان به عنوان میراث جهانی توسط یونسکو به رسمیت شناخته میشود و به خاطر میراث فرهنگی غنی و مرکز هنرهای تجسمی شهرت خاصی دارد. حکاکیهای روی چوب و مجسمههای فلزی حکایت از مهارت هنرمندان و صنعتگران این منطقه میکنند. پاتان که در قرن سوم قبل از میلاد تأسیس شده، مرکز فرهنگی و محل برگزاری فستیوالهای گوناگونی است که سالانه برگزار میشوند. چهار استوپای آشوکا (بناهایی گنبدی شکل در آئین بودایی) که در چهار نقطه کلیدی ساخته شدهاند، جزو مهمترین گنجینههای معماری سرزمین به شمار میروند. گفته میشود این استوپاها را امپراطور آشوکا در سال ۲۵۰ قبل از میلاد ساخته است. معبد، کاخها، تندیسها و حمامهای سنگی برخی از سازههایی هستند که در میدان دوربار پاتان پیدا میکنید. دیدنیها میدان دوربار پاتان:
معبد طلایی: این معبد به نام «هیرانایا وارنا ماهاویهار» (Hiranya Varna Mahavihar) نیز شناخته میشود و توسط پادشاه «باسکار» در قرن ۱۲ ساخته شد. سر در ورودی طلایی این ساختمان سه طبقه به طرز خیرهکنندهای زیبا بوده و تصاویر طلایی بودا و حکاکیهای دیواری را در داخل آن پیدا میکنید.
موزه پاتان: موزه پاتان یکی از بهترین موزههای قاره آسیا محسوب میشود. این موزه در کاخ باستانی قرار داشته و مجموعههای داخل آن تاریخ فرهنگ غنی نپال را به تصویر میکشند. اکثر این مجموعهها را تندیسهای برنزی و اشیای مطلا و مسی تشکیل میدهند. باغی که در نزدیکی موزه قرار دارد مناظری زیبا و مکانی آرام برای استراحت را در اختیار بازدیدکنندگان میگذارد.
باغ وحش پاتان: اینجا تنها باغ وحش نپال به شمار رفته و در سال ۱۹۳۲ تأسیس شده است. در ابتدا این مکان یک باغ وحش خصوصی بود و از سال ۱۹۵۶ آن را به روی عموم باز کردند. در باغ وحش پاتان بیش از ۷۰۰ گونه جانوری شامل ۱۴ حیوان در خطر انقراض نپال را میتوانید تماشا کنید. در دریاچه نیز امکانات قایق سواری وجود دارد.
باغ گیاه شناسی گوداواری: باغ گیاه شناسی گوداواری (Godavari) در انتهای جنوبی میدان دوربار پاتان واقع شده است و گستره وسیعی از گیاهان را میتوانید در آن تماشا کنید. این نقطه علاوه بر آن که محیطی عالی برای دیدن پرندگان در زیستگاه طبیعی به شمار میرود، از مناطق محبوب برای پیک نیک هم محسوب میشود.
معبد کومْبِشوُر : معبد کومبشور (Kumbeshwor) یکی از معابد پنج طبقه نپال است. خدای شیوا صاحب آن بوده و در سال ۱۳۹۱ که ساخته شده تنها دو طبقه داشت. آبگرم طبیعی داخل معبد از دریاچه معروف «گوسائینکوندا» (Gosainkunda) سرچشمه میگیرد.
در این میدان ترکیبی از سبکهای معبدسازی «پاگودا» و «شیکارا» قابل شناسایی هستند. میدان دوربار بکتاپور برای معماران جایی دلانگیز خواهد بود و در آن مجسمههای دقیق و حکاکیهای چوبی زیبایی را میبینید. معابد، به دور کاخ چوبی-آجری با پنجاه و پنج پنجره قرار دارند. موزه دوربار بکتاپور هنر سنتی نپال را به نمایش میگذارد. دیدنیها میدان دوربار بکتاپور:
کاخ ۵۵ پنجره: این کاخ متعلق به قرن ۱۵ بوده و شکوه معماری منطقه را به شیوهای دقیق و دیدنی به نمایش میگذارد. کاخ نامبرده توسط شاه «یاکشای مالا» (Yakshay Malla) ساخته و سپس در قرن ۱۷ توسط پادشاه وقت مورد بازسازی قرار گرفت. نام بنا را از ۵۵ پنجره قسمت بالکن گرفتهاند که نمونه بینظیری از حکاکی چوب به شمار میرود.
دروازه طلایی و دروازه شیر: ورودی اصلی به حیاط کاخ باستانی ۵۵ پنجره، دروازه طلایی بوده و نمونههای بیبدیلی از هنرمندان گذشته را در آن میتوان تماشا کرد. دروازه شیر نیز در سال ۱۶۹۶ نصب شده و دو مجسمه بزرگ شیر در هر طرفش قرار دارند. مجسمه خدای شیوا نیز از دیگر جاذبههای دروازه به شمار میرود.
گالری هنری: گالری هنری نقاشیهای باستانی متعلق به آئینهای هندوئیسم و بودیسم را به نمایش میگذارد. این گالری مرکز مهمی برای محققین این دو آئین محسوب شده و میتوان در آن به بررسی باورها و سنن رایج گذشته پرداخت.