ازآنجاییکه لبنان کشوری جدید است، سنتهای زیادی وجود ندارد که لبنانیها حقیقتاً آن را متعلق به خود بدانند. بااینحال، مردم محلی تحت تأثیر دیگر کشورها قرار گرفته و این سنتها را بهگونهای بسط دادهاند که تنها خودشان آنها را درک میکنند. این مقاله به فرهنگ لبنانیها و برخی آداب و رسوم عجیب آنها میپردازد و کمک میکند تا شما در سفر آتی خود به این کشور کمتر دچار حیرت شوید.
بسیاری از ملیتهای عرب دارای نسخهی بهخصوص خود از دبکه (Dabke) هستند. این رقص سنتی معمولاً در مراسم و میهمانیها اجرا میشود. دبکه در لبنان، نمایشی مقدس از مهارت و جغرافیا است. این رقص در تمام کشور دارای نوع منحصربهفرد خود است و چیزی که ممکن است از نظر شما یک نوع پایکوبی بیهدف باشد، درواقع مهارتی است که افراد فراگرفتهاند.
آیا همچنان درک دبکه برای شما دشوار است؟ نگران نباشید. بخشی از نسل جوان لبنانی نیز با شما همعقیده هستند.
زمان تماشای تلویزیون در لبنان، موضوع مهمی است؛ این موضوع وقتی اهمیت بیشتری مییابد که والدین میخواهند اخبار ساعت ۸ شب را تماشا کنند.
بااینحال، مردم تصور میکنند که هر شبکهی محلی اخبار را به شکلی متفاوت روایت کند و همین امر باعث شده است که تمامی خانوادهها دارای یک حس علاقه یا نفرت نسبت به یک شبکهی خاص باشند. در این میان آنها بحثهای خندهدار و تئوریهای توطئهی فراوانی در مورد جهتگیری خبرنگاران هر شبکه مطرح میکنند.
شما لبنانی نیستید، مگر اینکه نان پیتا را با هر چیزی حتی نوتلا بخورید. در برخی موارد، بعضی افراد حتی سالاد تبوله را با نان میخورند، زیرا لبنانیها باور دارند که هر چیزی با این نان خوشمزهتر است.
مردم لبنان به خاطر نقض تمامی قوانین دستور زبانی، معروف هستند. اگر شما یک تازهوارد در لبنان باشید، در درک کلمات جدید با مشکل روبرو خواهید شد. برای مثال، اگر به آنها به زبان انگلیسی بگویید: های (Hi)، احتمالاً آنها جواب سلام شما را اینگونه خواهند داد: هایِّن (Hi-yyen). اِن (en) اضافی چیزی شبیه به علامت تشدید است که نشان از احوالپرسی پرشورتر لبنانیها با شما دارد.
حالا که صحبت از دستور زبان شد، باید بگوییم که لبنانیها شما را با لهجهی خود گیج میکنند. زبان لبنانیها ترکیبی از انگلیسی، فرانسوی و عربی و حتی گاهی زبانهای دیگر است. لبنان مدتی مستعمرهی فرانسه بود و همچنان نفوذ این کشور در لبنان بهوفور احساس میشود.
این موضوع را میتوان در کلماتی چون بالکن، دومِج (به معنای شرم) و گَتو (به معنای کیک) مشاهده کرد. کلماتی که بهقدری رایج هستند که مردم فراموش کردهاند به زبان فرانسه تعلق دارند. بهعلاوه نسل جوانتر لبنانی، عبارات و جملات خود را با ترکیبی از کلمات عربی و فرانسوی بیان میکنند که شاید از نظر ما خندهدار باشد.
کم پیش میآید صبح در یک خانهی لبنانی از خواب بیدار شوید و خبری از آهنگهای خوانندهی زن لبنانی، فیروز، با صدای بلند در سراسر خانه نباشد. این موضوع در مورد تاکسیها هم صدق میکند. فیروز تبدیل به بخشی جداییناپذیر از هویت لبنانی شده و صدای زیبای وی انتخابی ایدهآل از سوی هر لبنانی در هنگام صبح است.
این مورد واقعاً جالب است. اگر شما با یک فرد لبنانی که خارج از این کشور زندگی میکند، آشنا شوید، از مشاهدهی عشق بیپایان و دلتنگی وی برای سرزمین مادریاش شگفتزده خواهید شد.
اما چیزی که شما نمیدانید این است که همین فرد به هنگام بازگشت به کشورش، ساعتها از روز خود را به شکایت در مورد لبنان اختصاص میدهد. اگر شما لبنانی باشید، این موضوع را درک میکنید. مردم لبنان عاشق کشورشان هستند، اما از راه دور.
اگر با یک فرد عرب دوست باشید، احتمالاً با کلمهی «حبیبی» به معنای «عزیزم» آشنا هستید. این کلمه علیرغم معنی آن، در بسیاری از دعواها و بحثهای مردم محلی با یکدیگر شنیده میشود.
کلماتی چون حبیبی و عیونی (به معنی چشمان من)، گاهی دارای کاربرد اختصاصی و معنی معکوس به هنگام عصبانیت و دعوا هستند. اما از طرفی دیگر، دوستان نزدیک هم گاهی از واژههای ناسزا برای نشان دادن علاقهی خود به طرف مقابلشان استفاده میکنند!
اگر بچههای لبنانی با تاریک شدن هوا، دواندوان بهسوی خانهشان حرکت نکنند، احتمالاً والدین بهروز و جذابی دارند. هیچکس متوجه نشده است که چه چیزی در غروب آفتاب نهفته است که خانوادههای لبنانی سراسر کشور در این ساعات چشمانتظار به درب خانه برای بازگشت فرزندانشان خیره میشوند.
بزرگترها شاید خودشان هم دلیل این قانون را ندانند، اما تنها آن را اجرا میکنند. همان بچهها قسم میخورند که بهوقت بزرگ شدن، بهمانند پدر و مادر خود رفتار نکنند. اما در حقیقت آنها هم با تاریک شدن هوا چشمبهراه فرزندان خود خواهند شد.
کلمه انشاالله به معنی «اگر خدا بخواهد» میتواند معانی گستردهای در زبان لبنانی داشته باشد. شما ممکن است خواهشی از فردی داشته باشید و اگر آن فرد با جدیت بگوید «انشاالله»، بعداً خواهش موردنظر شما را اجابت خواهد کرد.
بااینحال، اگر لحن گویش فرد ضعیف باشد و فرد انشاالله را با حالتی طعنهآمیز بگوید، احتمالاً پاسخ وی میتواند طیف گستردهای از جوابها، از شاید گرفته تا هرگز، را شامل شود. این موضوع تماماً بستگی به لحن فرد مقابل دارد. گفته میشود که اگر بچهها در لبنان از مادر خود چیزی بخواهند و وی بگوید انشاالله، به این معنی است که آن چیز هرگز اتفاق نخواهد افتاد!