در دوره صفـوی، شهر اصفهان از چنان عظمت و شکوهی بهره مند شد که نصف جهانش نامـیدند. در میان آثار معماری باقیمانده از عصر صفوی، مجموعـه مدرسـه، بازارچه و کاروانسـرایـی برجـای مانـده است که در کنـار خیـابان چـهارباغ اصفهان چون گوهری یگانه می درخشد.
این مجموعه به دستور شاه سلطان حسین صفوی ساخته شد و وی این مجموعه را به مادر خویش پیشکش نمود و بههمین دلیل در زمان قدیم این مکان به کاروانسرای مادر شاه معروف بود.
کاروانسرای عباسی که از ارزشمندترین آثار دوره صفویه محسوب میشود، در حوالی خیابان چهارباغ و در خیابان آمادگاه قرار دارد. این کاروانسرا سالها محل آمد و شد و مکانی برای تجارت در شهر اصفهان بود اما در پایان حکومت صفویان با حمله افغانها به اصفهان، آسیبهای جدی به این مجموعه وارد شد. بعدها بازسازیهایی در آنها صورت گرفت و نقاشیهایی از دوره قاجاریه نشان میدهد که کاروانسرا، مدرسه و بازار در آن زمان همچنان پابرجا بوده اند.
قبل از مرمت و بازسازی از آن برای مکانی بهمنظور توقف کامیونهای حامل قند و شکر استفاده میشد. در ازای پرداخته ماهانه ۳۰ ریال ساختمان هتل عباسی به اداره قند و شکر اجاره داده شد.
سال ۱۳۳۶ شرکت بیمه ایران با طرح آندره گدار (رئیس و مشاور اداره باستانشناسی وقت) شروع به مرمت و بازسازی این بنا کردند. پس از پایان بازسازی اسم این کاروانسرا به مهمانسرای عباسی تغییر کرد. زمانیکه بازسازی روی آن انجام میشد، سعی بر این بود که مرمت و بازسازی آن مطابق طرحهای صفوی باشد.
در تزئینات داخلی نیز نمایش جلوههای هنر ایرانی در دستور کار قرار گرفت و سرانجام در سال 1345 این هتل باشکوه و مجلل افتتاح شد. از سال 1357 نیز نام هتل شاه عباس به هتل عباسی تغییر یافت و امروزه شکوه و زیبایی این هتل بزرگ، زبانزد مردم ایران و جهان شده است.
در ابتدا گروه هتلداری نگرسکو که در آن زمان از بزرگترین گروههای هتلداری جهان محسوب میشدند، مدیریت این مکان را بر عهده گرفتند. پس از گذشت دو سال افراد ایرانی مدیریت آن را قبول کردند.
سال ۱۳۵۱ شرکت بیمه ایران بهمنظور گسترش هتل عباسی زمینی را با مساحت ۱۱۵۰۰ مترمربع در قسمت شرقی هتل خریدند. پس از آن تعدادیاز طراحان ایرانی به سرپرستی مهندس ابراهیمیان شروع به طراحی قسمتهای این زمین به سبک معماری ایرانی کردند. در ضلع شرقی هتل عباسی ۸۰ اتاق، رستوران، سالن آمفیتئاتر وسیع و بسیاری امکاناتی دیگر ساخته شد. هتل عباسی هنوز پس از گذشت چندین سال در حال خدمترسانی به مسافران و گردشگران است.
معماری هتل عباسی یا همان کاروانسرای مادر شاه، شباهت زیادی به میدان نقش جهان دارد
معماری ساختمان هتل عباسی یا همان کاروانسرای مادر، شباهت زیادی به میدان نقش جهان دارد. وقتی وارد این هتل زیبا می شوید، شاید ابتدا احساس کنید که این بنا یک نسخه کوچکتر از میدان نقش جهان می باشد. معماری کاروانسرای مادر مانند سایر ساختمان های ساخته شده در دوران صفویه، تاکید زیادی روی تزئینات داشته است و قطعا روزگاری شما می توانستید که در جای جای این کارواسرای زیبا کاشی کاری ها، چوب بری ها، شیشه کاری ها و … را ببینید.
سبک معماری هتل عباسی، سبک صفوی و بخشی از آن نیز قاجاری است. پلان معماری هتل عباسی به صورت چهار ایوانیست و در هر ایوان حجرههای دو طبقه قرار دارند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید برخلاف تصور عموم، بازرگانان ثروتمند هنگام اقامت در کاروانسرا، اتاقهای طبقه پایین را اغلب انتخاب میکردند، زیرا هم در تابستان خنکتر و هم به انبار کالاهایشان نزدیکتر بودند.
در آن زمان در صحن مرکزی کاروانسرا سکویی دراز برای پیاده کردن بارها تعبیه شده بود و اصطبلهایی نیز برای تیمار چهارپایان بارکش وجود داشت. ایوان شمالی کاروانسرا به بازارچه شاهی و ایوان جنوبی به باغ فتح آباد باز می شد که امروز چیزی از آن آثار برجای نیست.
حیاط هتل عباسی با باغچهها و گلهای رنگارنگ زیبا شده است و نهر کوچکی به نام "فرّ شادی" از میان آن عبور می کند.
در بازسازی کاروانسرا دو هدف در نظر بود: حفظ اصالت نمای بیرونی، و تبدیل حجره های کاروانسرا به اتاقهای مهمانسرا. نخست دیوارها و سقفها بازسازی گردید. سپس اجزای آسیب دیده مهار و قالب بندی شد و خشت خام با آجر یا بتون جایگزین گردید. اکنون در اتاقهای مجلل سمت شمالی، نمونه کامل و تقریبا دست نخورده دیوارهای قطور و تاق ضربی های مشهور به تاق و چشمه و تاقچه ها و رفهای سیصد سال پیش را می توان مشاهده کرد.
همچنین سعی شده است تا پنجرهها و دربها شکل اولیه خود را حفظ کنند. پنجرههای چوبی که با هنر گرهچینی آمیخته شدهاند و دربها نیز با نقاشیهای خوش رنگ و لعاب، ضیافتی از رنگ به راه انداختهاند که به نظر میرسد چندین روز باید وقت گذاشت تا بتوان تمام جزئیات و زیباییهای آنها کشف کرد.
ترکیب گچبری، آینهکاری و نقاشیهای خیرهکننده لابی هتل اصفهان
آنچه با ورود به لابی هتل عباسی توجهتان را جلب میکند، ترکیب گچبری، آینهکاری و نقاشیهای خیرهکننده است که ستونها، سقف و دیوارها به آن مزین شدهاند. این گچبریها در طبقه همکف تا 300 مترمربع مساحت دارند و تا زیر پلکان مارپیچ لابی ادامه دارند. تزئینات چوب روی آینه که همگی هنر دست هنرمندان اصفهانیست، روی ستونها و دیوارها خودنمایی میکنند. چوب نرده پلکان لابی نیز از چوب چنار پنجاه ساله است و طراحان نردهها هنگام ساخت آن از نردههای کاخ هشت بهشت اصفهان الهام گرفتهاند و به زیبایی هرچه تمامتر یک اثر هنری بدیع خلق کردهاند.
در طبقه اول هتل عباسی دو تابلوی آینهکاری شده زیبا که طرحی از طاووس و شکوفه و درخت سرو را نشان میدهد، در بدو ورود نگاهها را تسخیر میکند و شکوه و جلال خاصی به فضا بخشیده است. برای تزئین سقف طبقات بالا نیز یک سبک ابداعی به کار رفته که به آن کُپبری میگویند؛
در این سبک گچ بری را با آینههای محدب رنگی ترکیب میکنند. شگفتزده میشوید اگر بدانید که حدود شانزده هزار قرابه رنگی با این هدف در کورههای مخصوص ساخته شد و سپس آنها را جیوه اندود کرده و به شکل آینه درآوردهاند و سپس آنها را شکسته و از هزاران قطعه آن در گچ بری سقف استفاده کردهاند.
برخی از اتاقهای هتل عباسی به سبک قاجاریه طراحی شدهاند
اتاق های هتل عباسی که تعدادش به 225 باب میرسد. برخی اتاقها به سبک قاجاریه طراحی شدهاند و برخی نیز حس اقامت در خانهای اعیانی متعلق به دوران صفویه را به میهمانان منتقل میکند و چیدمان آن بسیار چشم نواز است. مبلمان، تختها، پردهها و فرشها همگی هارمونی خاصی دارند و در گچ بریها و نقاشیهای خیرهکننده اتاقها، باعث میشود تا میهمانان اقامتی خاطره انگیز داشته باشند.
تالارهای هتل عباسی اصفهان مهمترین قسمتهای هتل محسوب میشوند که جلوه مهارت هنرمندان ایرانی را در آنها میتوانیم ببینیم. این تالارها با تزئینات چشمگیر و طراحی اعجابانگیزشان، مجموعهای کامل از عناصر هنر و معماری ایرانی اسلامی را در خود جمع کرده است.
تالار زرین هتل عباسی تزئین شده با ورقه های طلا با پس زمینه سبز و آبی
با ورقهای طلای قلمگیریشدهاش در پس زمینه سبز-آبی دیوارها و رخنمایی تذهیب و لایهچینی و گچبریهای سقف، تنها گوشهای از هنرنمایی هنرمندان ایرانیست. هماهنگی رنگی سقف سبزرنگ و دیوار آن، فرش و لوستر، زیبایی آن را دوچندان کرده است.
تالار عالی قاپو هتل عباسی اصفهان را با الهام از کاخ عالی قاپو و اتاق موسیقیاش ساختهاند
تالار عالی قاپو هتل عباسی اصفهان را با الهام از کاخ عالی قاپو و اتاق موسیقیاش ساختهاند، به گونهای که با ورود به آن به سقف زیبایش خیره خواهید ماند. تُنگبری از عناصر اصلی تزئینات این تالار است. در تنگ بری نقوشی به شکل تنگ در سقف و دیوارههای بنا ایجاد میکنند که بستگی به هنر دست طراح آن دارد و این طراحی به بهترین شکل خود در تالار عالی قاپو خود را نشان میدهد. تنگ بری تنها زینت این تالار نیست، تزئینات گچبری، نقاشی و قطاربندی سبب شده سالن عالی قاپو در رده یکی از شاهکارهای معماری سدههای اخیر ایران قرار گیرد.
در ورودی این تالار کوچک را که به راهروی ورودی رستوران چهلستون باز میشود، استاد چایچی ساخته است. این در از چوب گردوی کهنسال ساخته شده و با نقش اسلیمی زینت یافته است.
تالار عباسی، یکی از با شکوه ترین تالارهای این مجموعه است
تالار عباسی، یکی از با شکوه ترین تالارهای این مجموعه است. در پوشش سقف و بدنه سرسرای ورودی تالار که به هنر کُپ بری و لایه چینی مزین شده، می توان معجزه سرانگشت های هنرمندان اصفهان را به تماشا نشست. نقوش تکرار شده و متحد الشکل دیوارها و سقف، با پوششی از ورق های طلا، شکوه هنر و زیبایی را در پیکره این بنا به تصویر کشیده است. در داخل تالار نیز مقرنس های چوبی سقف و تُنگ بری های متنوع و ظریف، دَوَرانی از رنگ و نور را در بالای سر مهمانان و حاضران، خلق می کند. ورق طلاهای قلمگیری شده در دیوار و سقف نیز زیبایی این سالن را خیره کننده و چشم نواز ساخته است.
دیوارهای تالار آیینه هتل شاه عباسی به رنگ سبز روشن است
این تالار در طبقه همکف مهمانسرا قرار دارد و ورودی آن به سرسرای رستوران باز می شود. دیوارهای این تالار به رنگ سبز روشن است و برروی آن خیره کننده ترین نمونه های تذهیب و لایه چینی و قلم گیری طرحهای ختایی صفوی و گچبری روی آینه کار شده است فقط برای تذهیب و لایه چینی این تالار، بیست هزار ورق طلای معروف به هندی به کار رفته است. پوشش دیوا و سقف با ورق طلا به این منظور است که درخشندگی آن با گذر زمان حفظ گردد و سیاه نشود . روی این پوشش طلایی قلم گیری شده است.
تالار نقش جهان یکی از زیباترین تالارهای هتل عباسی اصفهان است
تالار نقش جهان یکی از زیباترین تالارهای هتل عباسی اصفهان است که در طبقه همکف قرار گرفته است. این تالار با کتیبه بزرگ قدیمی و گرهچینیهای خاص در دربها، پنجرهها و سایر قسمتهای تالار و همچنین شیشههای رنگارنگش که نور را با زیبایی هر چه تمامتر منعکس مینماید، از میهمانان دلربایی میکند. رنگهای گرم به کار برده شده در جای جای تالار آرامشی وصفناپذیر به همراه دارد.
تالار فیروزه هتل عباسی مکانی مناسب برای برپایی مهمانی ها، ضیافت ها و نمایشگاه های جانبی
رنگ فیروزه ایِ جای گرفته در زمینه ای از ورق های طلا، گویی زیباترین و خاص ترین کاغذ دیواری جهان را برای تالار فیروزه پدید آورده است. هنر کُپ بری در اینجا نیز با هنر نقاشی، آینه کاری و گچبری ویژه تالار هم نشین شده و ترکیب بی بدیلی را خلق کرده است. آینه های محدب فیروزه ای رنگ با نقوش برجسته و ریزه کاری های هنرمندانه آن نیز در کنار ورقه های طلایی دیوار خودنمایی می کند. نرده ها و چیدمان داخلی خاص سالن نیز به مجموعه زیبایی ها افزوده و این تالار را به مکانی مناسب برای برپایی مهمانی ها، ضیافت ها و نمایشگاه های جانبی همایش ها تبدیل نموده است.
تالار مرمر هتل عباسی
تالار بعدی، تالار مرمر است؛ هنرهای به کار رفته در سقف، آیینهکاریهای ظریف و تناسب رنگ سنگهای مرمر در کف سالن با دیوارها و دیگر تزئینات، این تالار را به یکی از زیباترین سالن های اصفهان بدل کرده است.
رستوران چهلستون هتل عباسی جلوه دیگری از معماری عصر صفوی و قاجار را نشان میدهد
پا که به تالار چهلستون می گذاری، خودت را در مغناطیس زیبایی و ظرافت احساس می کنی. رستوران چهلستون نیز با زیبایی های خود جلوه دیگری از معماری عصر صفوی و قاجار را نشان میدهد. تابلوهای نقاشی که روی دیوارها میبینید، در دو سبک صفوی و قاجار کشیده شدهاند. سقف این رستوران مانند گره چینی سقف ایوان چهلستون ساخته شده است ،با این تفاوت که سقف ایوان چهلستون با چوب آلت بندی شده است ، در حلی که سقف رستوران عینا با همان طرح ، گچبری و نقاشی گردیده است . صندلی های طرح داریوش الهام گرفته از صندلی داریوش کبیر در نقوش سنگی تخت جمشید، هنرنمایی دیوارها و سقف، ستون ها، نرده ها و کفپوش ها، درها و شیشه ها و حتی چراغ ها و آویزهای سقف، زیبایی را در میانه این تالار مکرر می کند.
عکس از هتل عباسی در اصفهان
سایر قسمتهای جذاب میهمانسرای عباسی عبارتند از سالن صبحانه، کافه تریای نقش جهان، سفره خانه سنتی، چای خانه سنتی و رستوران چشم انداز که هرکدام با فضایی دلنشین و متفاوت میزبان میهماناناند. عناصر تزئینی شاخص سالن صبحانه، تنگبری، استفاده از رنگهای ملایم،گچ بریها و طلاکاری هاست، در کافه تریا، نقاشیهای دیواری توجهتان را جلب خواهد کرد که آمیزهای از هنر اصیل ایرانی با رنگهایی دلنشین است. سفره خانه سنتی در انتهای محوطه باغ هتل و در ضلع شرقی آن جای گرفته و سقف خشتی و گچبریهای سادهاش در کنار صندلیها و تختهای سنتی، فضایی آرام و دنج دارد. در ضلع شمالی هتل، چای خانه سنتی به چشم میخورد که کاشیکاریها، نمای آجری برخی از دیوارها و ایوانهای دو طبقهاش، نظرتان را جلب خواهد کرد. در بام هتل عباسی نیز یک رستوران فضای باز به نام رستوران چشمانداز تعبیه شده است که نمایی 360 درجه از شهر را زیر پایتان میگستراند.