gardeshban.ir

شگفتی های جذاب شهر سوخته زابل/تصاویر

شهر سوخته بر اساس یافته‌های باستان شناسی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان به شمار می‌رود.
کد خبر: ۳۶۰۵۰
تاریخ انتشار : شنبه ۰۴ بهمن ۱۳۹۹-1399 November 04
گردشبان (gardeshban.ir) :
تمدن شهر سوخته یکی از شگفتی‌های دنیای باستان است. در ادامه با دیدنی های شهر سوخته بیشتر آشنا خواهید شد.

شهر سوخته کجاست؟

شهر سوخته و تمدن هوشمند و خلاق آن با بیش ازپنج‌هزار سال قدمت، به‌عنوان بزرگ‌ترین استقرار شهرنشینی در نیمه‌ی شرقی فلات ایران، نمونه‌ای منحصر به ‌فرد و حکایت‌گر واقعی علم، صنعت و فرهنگ گذشته‌های دور این مرز و بوم می‌باشد.

شهر سوخته نام بقایای دولت‌ شهری باستانی در ایران است که در ۴۵ کیلومتری جنوب زابل و در حاشیهٔ جاده زابل-زاهدان در استان سیستان و بلوچستان (منطقه سیستان -شرق ایران) واقع شده‌ است. شهر مزبور در روی آبرفت‌های مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون و زمانی در ساحل آن رودخانه بنا شده بود. دورهٔ بنای این شهر بزرگ با دوره برنز و تمدن جیرفت همزمان است.

شهر سوخته,عکس شهر سوخته,شهر سوخته زابل

تاریخچه شهر سوخته:

شهر سوخته در ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم شهر سوخته در چهار دوره بین سال‌های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ قبل از میلاد در آن سکونت داشته اند.

شهر سوخته یکی از آثار تاریخی و باستانی عصر برنز و هم‌دوره با تمدن جیرفت در استان سیستان و بلوچستان در ایران، به‌شمار می‌آید. شهر در ساحل رودخانه هیرمند و دریاچه هامون و در کنار جاده کنونی زابل بنا شده بوده‌است.

حملهٔ اقوام مهاجم همسایه و تغییر مسیر رودخانه هیرمند را از جمله مهم‌ترین دلایل افول تمدن شهر سوخته ذکر کرده‌اند. برخلاف تصور عام، در واقع در این شهر آتش‌سوزی رخ نداده‌است. حتی شواهدی بر وجود جنگ‌ افزار هم در شهر سوخته یافت نشده. شهر سوخته یک تمدن وابسته به صنعت بوده؛ بنابراین کوره‌های بسیاری در آن فعال بوده‌اند که خاکستر آن‌ها در اطراف منطقه مسکونی تل‌انبار می‌شده ‌است.

همچنین، در دوران ‌های پس از افول تمدن در این منطقه، مردمان کوچ‌رو برای درست کردن غذا، زمین را می‌شکافتند و آتش روشن می‌کردند.  با این شرایط نخستین باستان‌شناسان وقتی از این منطقه بازدید داشتند، مشاهده کردند که یک سطح وسیع خاکستر وجود دارد؛ پس نخستین لقبی که به آن دادند، شهر سوخته بود. 

کلنل بیت، یکی از مأموران نظامی بریتانیا از نخستین کسانی است که در دوره قاجار و پس از بازدید از سیستان به این محوطه اشاره کرده و نخستین کسی است که در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامیده و تصور نموده خاکسترهای بازمانده در اطراف تپه به دلیل رخ دادن یک آتش‌سوزی است.

شهر سوخته,عکس شهر سوخته,شهر سوخته زابل

مشاغل اهالی شهر سوخته زابل:

این اهالی با استفاده از هوش و ذکاوت و دستانی هنرمند شغل هایی را برای خود اختیار کرده بودند و با تجارت از آن، سود حاصل می ‌کردند. با ساختن تورهای ماهی گیری به صید ماهی مشغول می‌شدند و علاوه بر رفع نیاز تغذیه  خود با فروش ماهیان صید شده به تجارت و درآمدزایی مشغول می شدند. معرق  کاری، نساجی، زرگری، کوزه گری، حصیربافی، سنگ تراشی و ساخت جواهر و زیورآلات از جمله تجارت‌ های دیگری بودند که مردم به آن مشغول می ‌شده‌ اند. آنها برای انجام این فعالیتهای هنری و صنعتی و همچنین برای گرم کردن خانه هایشان، درختان اطراف نهر را قطع می‌ کردند و به عنوان سوخت استفاده می کردند.

مکان های تاریخی و دیدنی شهر سوخته:

در منطقه وسیع شهر سوخته، جاذبه‌های تاریخی زیادی به چشم می‌خورند، اگرچه گردشگران به دلیل آب و هوای گرم و خشک و شرایط اقلیمی سیستان و بلوچستان و کمبود امکانات رفاهی توجه کافی به شهر سوخته ندارند ولی شهر سوخته ارزش بالایی دارد. 

1- نخستین چشم مصنوعی جهان در شهر سوخته

شهر سوخته,عکس شهر سوخته,شهر سوخته زابل

چشم مصنوعی شهر سوخته

برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی متعلق به 4800 سال پیش كشف شد. این چشم مصنوعی متعلق به زنی 25 تا 30ساله بوده که در یکی از گور های شهر سوخته مدفون شده بوده است.  چشم مصنوعی یافت شده در چشم چپ او کار گذاشته شده و با وجود گذشت زمان نزدیک به 4500 سال از ساخته شدن آن هنوز سالم است.جنس این چشم مصنوعی یافت شده هنوز بطور کامل مشخص نشده است اما به نظر می رسد در ساخت آن از قیر طبیعی مخلوط به نوعی چربی جانوری استفاده شده است.

در روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ‌های داخل چشم توسط مفتول‌‌های طلایی به قطر كمتر از نیم میلی‌متری طراحی شده‌اند. مردمك این چشم در وسط طراحی شده و تعدادی خطوط موازی كه تقریباً یك لوزی را تشكیل می‌دهند در پیرامون مردمك دیده می‌شود.

2- جراحی مغز در شهر سوخته

شهر سوخته,عکس شهر سوخته,شهر سوخته زابل

 جراحی مغز در شهر سوخته

یکی شگفت‌انگیزترین یافته‌‌های شهر سوخته، پیدایی نشانه‌های کهن‌ترین جراحی مغز درشهر سوخته است. جمجمه‌ای از دختر دوازده یا سیزده ساله که در 4800 سال پیش، پزشکان آن دیار برای درمان بیماری هیدروسفالی (جمع شدن مایع درجمجمه) بخشی از استخوان جمجمه او را برداشته و جراحی کردند که مدت‌ها بعد از این عمل زنده مانده است. اسكلت كامل پيدا شده از يك دختر 14 ساله كه مورد جراحي مغز قرار گرقته است.

3- نخستین خط‌کش تاریخ

شهر سوخته,عکس شهر سوخته,شهر سوخته زابل

قدیمی ترین خط کش در شهر سوخته

یکی دیگر از اشیا جالب کشف شده در شهر سوخته، خط‌کشی است که دقت آن برای محققان جالب توجه بود. دقت این خط نیم میلی‌متر است که برای تاریخ مردم شهر سوخته، رقمی شگفت‌انگیز به‌حساب می‌آید.

4- قدیمی ترین تخته نرد جهان در شهر سوخته

شهر سوخته,عکس شهر سوخته,شهر سوخته زابل


كهن ترین  تخته نرد  جهان از گور باستانی شماره 761 در شهر سوخته به همراه 60 مهره پیدا شده است. این تخته نرد؛ بسیار قدیمی تر از تخته نردی است كه در گورستان سلطنتی «اور» در میان رودان (بین النهرین) پیدا شده بود. این تخته نرد از جنس آبنوس و به شكل مستطیل ساخته شده است و بر روی آن یك مار كه ۲۰ بار به دور خود حلقه زده و دمش را در دهان گرفته، نقش بسته است. تخته نرد ۲۰ خانه بازی و ۶۰ مهره دارد و مهره ها كه در یك ظرف سفالی در كنار تخت نرد قرار داشتند از سنگ های رایج شهر سوخته یعنی لاجورد، عقیق و فیروزه ساخته شده اند. 

5- نخستین انیمیشن جهان در شهر سوخته

شهر سوخته,عکس شهر سوخته,شهر سوخته زابل

 انیمیشن شهر سوخته

باستان شناسان هنگام کاوش در شهر سوخته، در گوری 5 هزار ساله جامی را پیدا کردند که نقش یک بز همراه با یک درخت روی آن دیده می شود. آن ها پس از بررسی این شی دریافتند نقش موجود بر آن برخلاف دیگر آثار به دست آمده از محوطه‌های تاریخی شهر سوخته، تکراری هدفمند دارد، به گونه‌ای که حرکت بز به سوی درخت را نشان می دهد. هنرمندی که جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته‌ است در 5 حرکت، بزی را طراحی كند كه به سمت درخت حركت و از برگ آن تغذیه می کند.  باستان‌شناسان با نزدیک كردن این تصاویر به یكدیگر موفق شدند نمونه‌ای ازیك تصویر متحرك را در قالب یك فیلم 20 ثانیه‌ای به دست آورند.

6- قبرستان منحصر به فرد شهر سوخته

شهر سوخته,عکس شهر سوخته,شهر سوخته زابل

قبرستان در شهر سوخته

اصولاً در باستان شناسی، گورستان‌ها از اهمیت بالایی برخوردارند. در سال 1972 اولین قبر گورستان شهر سوخته به صورت تصادفی کشف شد. مصالح مورد استفاده در گورهای این شهر اغلب خشت خام است؛ اگرچه بین گونه‌های مختلف قبور موجود در شهر سوخته تفاوت‌های ساختاری وجود دارد که به نظر می‌رسد این تفاوت‌ها ارتباطی با جنسیت و یا سن و سال مدفون شده‌ها نداشته، بلکه تفاوت‌ها در میان باورهای مذهبی و آئینی و یا اختلاف طبقاتی موجود میان افراد آن جامعه بوده است.

7- جواهرسازی در شهر سوخته

شهر سوخته,عکس شهر سوخته,شهر سوخته زابل

جواهرات شهر سوخته

گردنبندهای کشف شده در کاوش‌های انجام شده در شهر سوخته است که نشان از رونق صنعت جواهرسازی در این تمدن کهن دارد؛ جواهرات کم‌نظیر کشف شده مهره‌های بسیاری از فلزاتی چون طلا و سنگ‌های عقیق، مرمر، لاجورد، فیروزه و دیگر سنگ‌های گران‌بها و نیمه گران‌بها است که به صورت گردنبندهای زیبا در کنار هم قرار داده شده است.

8- اشیای دیگر شهر سوخته

از دیگر اشیای مهم از میان هزاران شی یافت شده، می توان از سفال با امضای سفال گر بر روی آن، چكش، سوزن، سنجاق سر زنانه، شهرك های مسكونی و ساختمان های همگانی هم چون آپارتمان و نیز بذر خربزه، حبوبات، ماهی خشك كرده، برنج، زیره، كوره های سفالگری، كوره های ذوب فلزات، دكمه، تبر، بندكفش، قلاب، شانه سر، طناب، سبد، گل مو، قاب های چوبی، كفش و كمربند نام برد كه هر كدام از آنها داستانی دارد بسان هفت گنج. 

شهر سوخته,عکس شهر سوخته,شهر سوخته زابل

ثار شهر سوخته

اقامت در شهر سوخته زابل:

برای اقامت به هتل شهرهای اطراف از جمله هتل‌های شهر زابل مراجعه کنید.

بهترین زمان سفر به شهر سوخته: 

بهترین زمان سفر به شهر سوخته اوایل مهرماه تا آخر آبان ماه است.


پنجره
ارسال نظر
گردشگری به روایت تصویر
نگاه دوم
یادداشت
مناطق آزاد
داغ
پربازدیدها
آخرین اخبار