gardeshban.ir

صنایع دستی استان بوشهر از زیباترین و جالب ترین جاذبه های فرهنگی این منطقه به شمار می آیند که در همه نقاط شهری و روستایی تهیه می شوند. مهم ترین صنایع این استان را سوزن دوزی، قالی بافی، گليم بافی، گبه بافی (خرسک بافی)، نمد مالی، گيوه دوزی، زنبيل بافی، سفالگری، انواع مشک آب، قايق سازی، لنج سازی، حصير بافی، جاجیم بافی و منبت سازی تشکیل می دهند. 

نوعی قليان به نام چليم، عبابافی، غشک، توربافی، دََولچه سازی و نوعی شيرينی مخصوص بوشهر به نام مسقطی نیز از جمله دیگر صنایع دستی منطقه به شمار می آیند.

گبه بافی

عبا بافی

عبا نوعی پارچه پشمی نرم و با دوام از پشم شتر است. عبای مخصوصی که در بوشهر بافته می شود، از محصولات منحصر به فرد نساجی سنتی در ایران است. برای بافتن عبا، پس از مرحله پشم چینی، موها را از پشم جدا نموده و نخ بسیار ظریفی برای پارچه می ریسند. بافت پارچه های عبا در در کارگاه های خانگی و توسط مردان انجام می شود.

 تنها محل تولید عبای بوشهر، روستای کردوان از توابع شهرستان دشتی است.تلید این عباها، بر روی دستگاه هایی صورت می گیرد که از چوب ساخته شده اند. فرد بافنده، از دست و پای خود برای راه اندازی این وسیله کمک می گیرد.تنوع رنگی پارچه عبا، متناسب با رنگ پشم ریسیده شده، شامل رنگ های قهوه ای، حنایی، مشکی و سفید است. عباهای تولید شده در این منطقه، از مشهور ترین صنایع دستی بوشهر محسوب می شوند و مشتریان بسیاری در کشورهای حوزه خلیج فارس دارند.این صنعت به دلیل کم بودن استادكارها اکنون کم تر رواج دارد و رو به انقراض است.

گلیم بافی

یکی دیگر از صنایع دستی بوشهر صنعت گلیم بافی آن است. گلیم یکی از انواع صنایع دستی زیر اندازی و پوششی است که از ابریشم، موی بز، پشم گوسفند و یا دیگر چهار پایان اهلی بافته می شود. از گلیم به شکل سنتی اش، معمولا برای پوشاندن زمین، دیوار و یا رو اندازی برای حیوانات باربر استفاده می شود. ولی امروزه این محصولات به عنوان یک پوشش مدرن برای خانه های شهری نیز خریداری می شوند. مراکز مهم تولید گلیم در استان بوشهر عبارتند از: روستاهای طسوج، سرمک، حناشور، اژدر خواب، ممریز، سنا، درویشی، شنبه، چاهگاه و بن بید از توابع شهرستان دشتی، روستاهای تشان، دره بان، اسلام آباد، ریز و قلعه باغ از توابع شهرستان جم و روستاهای تلخ آباد، خیرک و شکرک از توابع شهرستان دشتستان.

گلیم ها بافت بوشهر، نقوش بسیار زیبا، متنوع و منحصر به فردی دارند. این نقوش، گیلم بوشهر را به عنوان یکی از زیباترین گلیم های ایران مشهور کرده است. نقش های بافته شده بر روی این گلیم های زیبا عبارتند از: نقش حوض، دانه بیگی، آیینه گل، نقش خراسانی، آقاجاری، تهرانی و چنگ.تگين نیز نوعی گليم است كه اين محصول مخصوص پختن نان است به این شکل که وسايل و ردنه زدن خمير را بر روی تگين می گذرند و بر روی آن می نشينند و نان درست می كنند.

صنعت لنج سازی

از گذشته های بسیار دور، صنعت لنج سازی در این استان رواج داشته است. لنج برای مردم بوشهر نماد کار و زندگی، دریا و دریانوردی، صید و صیادی، رونق تجارت و رزق و روزی است. این لنج ها به صورت سنتی با الوار چوب های مرغوب، مانند چوب ساج ساخته می شدند. ولی در سال های اخیر ساخت آن ها از شیوه سنتی خارج شده و لنج ها از مواد اولیه موسوم به فایبر گلاس ساخته می شوند.

در استان بوشهر، به ساخت لنج "اوشار” یا "وشار” و به سازنده آن ها "گلاف” می گویند. ساخت ماکت های این لنج ها که از صنایع دستی بوشهر به حساب می آیند، نشان دهنده علاقه مندی مردم این خطه به این صنعت قدیمی است. ساخت لنج در شهرهای دیگر جنوب کشورمان هم مرسوم بوده است. امروزه کارگاه های لنج سازی جنوب کشور، از مهم ترین جاذبه های گردشگری این مناطق محسوب می شوند که هر ساله تعداد زیادی گردشگری از آن ها بازدید می کنند. شهرستان های بوشهر، دیر و تنگستان در استان بوشهر، از مهم ترین مراکز لنج سازی در این استان هستند.توربافی به لحاظ این که از ابزارهای ماهی گیری است به فراوانی توسط بومی های محلی بافته می شود ولی امروزه برای صيد ماهی بيش تر از تورهايی كه با ماشين بافته شده است، استفاده می شود.

سفالگری

سفالگری در استان بوشهر و مخصوصا” در بندر کنگان و برازجان رواج دارد و در کنار كوزه های آب كوزه های قليان و سر قليان و كشک ساب نيز درست می شود. سفال يكی از وسايل مورد استفاده در منطقه از گذشته های دور بوده است و وسيله ای برای خنک نگه داشتن آب و مايعات ديگر بوده است. بيش تر سفال ها به رنگ های قهوه ای، حنايی و سبز بوده و نقش ها به صورت گل و برگ كنده كاری به صورت مارپيچ و نقش های لوزی ديده می شود.

قلیان سازی

قليان (چليم) یکی از هنرهای دستی منطقه بوشهر است. در بوشهر قليان را از كوزه سفالی درست می كنند و آب داخل آن ديده نمی شود و در واقع هيچ يک از اعضای قليان با هم تناسب ندارند و به وسيله دست نگه داری می شود به اين نوع قليان چليم گفته می شود كه يكی از مشهورترين صنايع دستی استان بوشهر است.مشک و دولچه از دیگر صنایع دستی استان بوشهر است که از پوست حيوانات مانند بز و گوسفند درست می شود و برای نگه داری آب و ديگر مايعات مورد استفاده قرار می گيرد.

صنایع دستی ساخته شده از صدف ها

همجواری با خلیج فارس، باعث رشد یکسری از صنایع دستی مربوط به دریا در این استان شده است. تولید محصولاتی همچون جعبه های جواهر زیبا، اسباب بازی و عروسک، زیور الات و … با استفاده از صدف های خلیج فارس در این استان رواج دارد. از دیگر صنایع دستی بوشهر که با دریا در ارتباط است، می توان موجودات دریایی و ماهی های خشک شده را نام برد.

حصیر بافی

سوزندوزی

سوزن دوزی در استان بوشهر رواج زيادی دارد و شامل انواع رو پشتی، رو ميزی، رو قوری، كيسه های مختلف تزيينی و رويه كوسن و … است.علاوه بر سوزن دوزی سكه دوزی نيز در این منطقه رواج زیادی دارد و برای بافت آن از نخ رنگی دمسه و پارچه سفيد چلوار استفاده می شود. سوزن دوزی بيش تر در شهرستان كنگان رواج دارد.

قالی بافی و نمدمالی

قالی بافی در اين استان به طور محدود و با پشم خالص طبيعی بافته می شود. نمد مالی از سنتی ترين صنايع دستی استان بوشهر است و يكی از مهم ترين و قديمی ترين مراكز بافت آن برازجان است. نمد به دليل سبكی و نم گير بودن مورد توجه است و بيش تر در جاهايی كه شتر وجود دارد رواج دارد.

جاجیم بافی

منبت سازی

منبت سازی يا منبت كاری عبارت است از برجسته كاری روی چوب به نقوش مورد نظر و برای منبت دو روش عمده به كار می رود: در روش اول چوب يک تکه به وسيله مغار و سوهان برجسته می شود. در روش دوم قطعات چوب جداگانه به وسيله مغار سوهان تراش شده و سپس كنار هم مطابق با طرح چيده می شوند. منبت كاری در زمان قاجاريه در شهر بوشهر به اوج خود رسيده بود و قبل از آن هم ممكن است كه وجود داشته اما آثاری به جای نمانده است. بيش تر نقش ها طبيعت، گل و مرغ، نقوش تجريدی حيوانات و نقوش اسليمی است و از رنگ خود چوب استفاده می شود.

گره چینی

گره چينی عبارت است از اتصال قطعات چوبی به وسيله اتصالات چوبی به نحوی كه نقش گره ای در آن مشاهده شود. برای گره چينی كه اغلب مشبک و همراه با شيشه (ولی چند تكه ) ساخته می شود نياز به يک طرح گره ای است كه بر اساس آن قطعات چوبی را به طول و ضخامت مورد نظر بريده و سپس بسته به جای آن از نوع اتصال مناسب آن استفاده می كنند.در گره چينی اتصالات زيادی به كار می رود و ممكن است بر خلاف و سايل زير ساختی در يک اتصال آن از چندين قطعه چوب استفاده شود و يک اتصال چندين چوب را به هم متصل كند. امروزه ديگر گره چينی در بوشهر رايج نيست اما در دوره قاجاريه بسيار مورد استفاده و رواج داشته ولی امروزه هنرمندان تنها به مرمت آن مشغولند.

سایر صنایع دستی اهالی استان بوشهر عبارتند از: