gardeshban.ir

طبق شواهد تاریخی، بنیاد اولیه میبد به دوران کهن تاریخ ایران می‌گردد. میبد، بر اساس یک افسانه، در روزگار کیومرث بنیان گذاشته شد. کهن‌ترین سند هویت تاریخی و آغاز شهرسازی در استان یزد، «نارین قلعه» میبد است. این شهر از بافت تاریخی و بناهای تاریخی بسیار با ارزشی برخوردار بوده و دارای صنایع دستی و سوغات بسیار ارزنده‌ای است. با ما همراه شوید تا با سوغات میبد که یادگاری از جاهای دیدنی استان یزد هستند، آشنا شویم.

ظروف سفالی میبد

شهر میبد به واسطۀ قرارگیری در مناطق کویری دارا بودن خاکی مناسب برای تولید انواع سفال به یکی از مراکز اصلی در تولید این‌گونه از آثار در ایران تبدیل شده است. در گوشه و کنار شهر میبد می‌توان کارگاه‌های سفالگری کوچک و بزرگی را مشاهده کرد که به تولید محصولات گوناگون سفالی به‌عنوان صنایع دستی میبد می‌پردازند.

این کارگاه‌ها در اغلب موارد دارای سازوکاری سنتی هستند؛ اما تعداد آن‌ها در مقایسه با کارگاه ها و کارخانه‌های مدرنی که به‌شکل گسترده‌ای به تولید این محصولات می‌پردازند ناچیز بوده و قابل مقایسه نیست. در کنار اغلب این کارخانه‌ها می‌توان فروشگاه‌هایی را هم دید که به فروش عمده یا جزئی صنایع دستی میبد می‌پردازند و فضایی مناسب را برای گردشگران فراهم کرده تا بتوانند از نزدیک مجموعۀ گسترده‌ای از ظروف سفالی را از نزدیک دیده و صنایع‌دستی میبد را خریداری کنند.

از جمله ظروفی که در سال‌های اخیر در میان خانواده‌های ایرانی مورد توجه قرار گرفته، همین ظروف سفالی است که با لعاب‌های رنگی و متنوع به سفره‌های ایرانیان بازگشته است.

یکی از اصلی‌ترین دلایلی که ظروف سفالی سنتی ایران را همواره مورد توجه گردشگران قرار داده است طرح ها و نقش هایی بوده که روی آن‌ها ترسیم می‌شود. این طرح ها روی زمینه هایی لعابی و با رنگهای شفاف نقش بسته و جدا از جنبه های کاربردی به زیبایی آن ظروف کمک می‌کند. رنگ‌های پس زمینه این ظروف را اغلب سفید و آبی تشکیل می‌دهند ولی در مواردی خاص می‌توان استفاده از رنگ‌های دیگر را در آن‌ها دید.

طرح‌های به کار رفته روی این ظروف اغلب به دو دستۀ حیوانی و گیاهی تقسیم می‌شوند که در بسیاری از موارد نیز شاهد تلفیق این دو نوع با یکدیگر هستیم. حیواناتی که در بیشتر مواقع نقش آن‌ها روی ظروف سفالی ترسیم می‌شوند را پرندگان یا ماهی‌ها تشکیل می‌دهند که ترسیم آن روی ظروف جلوه‌ای زیبا به آن‌ها می‌دهند. 

پیشینه ای از هنر کاربافی

در شهرستان میبد به‌صورت عام به هرگونه دستگاه‌داری «کار» می‌گویند و به عمل بافتن روی آن «کاربافی» می گویند؛ از جمله زیلوبافی، پتوبافی و پارچه بافی. در پارچه‌بافی علاوه بر طرح و کاربرد متفاوت پارچه‌ها، مصالح آن‌ها نیز با هم فرق می‌کنند. مثل کرباس‌بافی، شَعربافی و... البته می‌توان آن‌ها را به دو دسته تقسیم‌بندی کرد؛ دستباف‌هایی که کاربرد آن‌ها کف‌پوشی (فرش) است: مثل زیلو و پتو و دستباف‌هایی که بیشتر برای پوشش (لباس) و غیره استفاده می‌شوند، مثل: پارچه‌بافی، کرباس‌بافی و شَعربافی.

دسته‌ی دوم را می‌توان از لحاظ جنس مصالح به ۲ دسته تقسیم کرد؛ پارچه‌هایی که مصالح اولیه‌ آن‌ها پنبه است: چون کاربافی و کرباس‌بافی و پارچه‌هایی که مصالح آن‌ها غیر از پنبه است : چون شَعربافی که «شَعر» به‌معنای پشم و مو است.

زیلو

زیلو از زیراندازها و بافته‌های روستایی ایران است که در مناطق گرم ایران به‌ویژه یزد و میبد بافته می‌شود. زیلو به‌علت اینکه تار و پود پنبه‌ای دارد از گزند شن‌های روان کویر مصون میماند در حالی که قالی‌های رنگارنگ پشمی در برابر توفان شن تاب مقاومت نخواهند داشت.

زیلو در نقش و بافت شباهت بسیاری به حصیر دارد. و برخلاف بسیاری از فرش‌ها و زیراندازها، فاقد تنوع رنگی است. معمولاً زیلوهای خانگی نسبت به زیلوهای مساجد از تنوع رنگ بیشتری برخوردار هستند و در رنگ‌های آبی، سفید، سبز، نارنجی، آبی و گلی بافته می‌شوند.اما بی پیرایگی آن‌ها سبب شده که در بسیاری از زیارتگاه‌ها از آن‌ها استفاده شود.

انواع زیلو 

زیلوهایی که با رنگ آبی و سفید بافته می‌شود و مختص مساجد و اماکن متبرکه است.

زیلوهای جوهری که با رنگ آبی و گلی بافته می‌شود و برای مصارف خانگی به کار می‌رود. این زیلوها نسبتاً ارزان قیمت است.

زیلوهای نفتال که با رنگ سبز و گلی بافته می‌شود و مرغوبترین نوع زیلو است. جالب است بدانید قدیمی‌ترین زیلوی یافت شده در ایران، زیلویی است که اکنون در مسجد جامع میبد قرار دارد که در سال ۸۰۸ هجری قمری بافته شده است. زیلو بافی در نخستین همایش ثبت نشان جغرافیایی ملی صنایع‌دستی را به خود اختصاص داده است.

پارچه های کاربافی

کاربافی پارچه یکی دیگر  از صنایع نساجی سنتی و سوغات میبد است، این هنر دستی که به «کارتوفی»، «کارششوک» و « کارکرباس» معروف است و هنرمندان میبد از روزگار دور تابه‌حال در خانه می‌بافتند.

قدمت کاربافی به دوران تیموری باز می‌شود تنوع پارچه‌های کارباف که در محله‌های ده آباد، دهستان بفروئیه، مهرگرد و محله یخدان شهرستان میبد بافته می‌شوند، در طرح، نقش و رنگ‌بندی بسیار متنوع است. طرح راه راه و چهار خانه یکی از طرح‌هایی است که بر پایه ذوق و سلیقه بافندگان ترکیب‌بندی می‌شود و از لحاظ هنری اهمیت خاصی دارد.

 انار میبد

از جمله سوغات خوراکی شهر میبد، انار است که به‌دلیل وجود باغات انار در این شهر این میوه خوشمزه حتی به سایر کشورها صادر می‌شود. بنابراین فراورده های تولید شده از انار میبد را نیز می‌توانید به‌عنوان سوغات تهیه کنید. 

شهر میبد قابلیت بسیار بسیاری برای ثبت جهانی شدن دارد این پتانسیل‌ها در حوزه شهری و تاریخی و همچنین سوغات و صنایع دستی بی‌نظیر این شهر است.