gardeshban.ir

به طور کلی کوههای ایران به چهار گروه تقسیم می شوند: کوه های شمالی، کوه های غربی، کوه های شرقی و کوه های مرکزی. برخی از قله های آتشفشانی مانند دماوند، سبلان، تفتان و… نیز در این کشور وجود دارد. بهتر است بدانید غارها و چشمه های آبگرم، زیبایی بیشتری به کوه های ایران بخشیده اند. شواهدی از جوامع اولیه و سکونتگاه های شهری در کوه های زاگرس پیدا شده است از این رو طبیعت زیبا و همچنین جاذبه فرهنگی و تاریخی کوههای ایران قابل توجه است.

 کوه‌های شمالی ایران

کوه های غربی ایران

قله ها و ارتفاعات زاگرس دارای شیب های تند، دره های عمیق و گردنه های بسیار باریک می باشند. عمده ترین ارتفاعات در کوه های مرزی در نزدیکی ماکو و خوی قرار دارد.زاگرس مرکزی از چندین قله بیش از ۳۰۰۰ متری تشکیل شده است. بلندترین و وحشی ترین ارتفاعات، زاگرس کوه های بختیاری بین دشت های لرستان و شیراز قرار دارد.زرد کوه بلندترین قله رشته کوه زارگرس و پس از آن قله دنا در جایگاه دوم قرار دارد.

کوه های شرقی ایران

کوه های شرقی ایران که از خراسان تا استان های سیستان و بلوچستان گسترش یافته اند، قابل تقسیم به سه منطقه اصلی هستند:

کوه‌های مرکزی ایران

برخی از ارتفاعات در مرکز ایران به البرز یا زاگرس متصل هستند. آنها را می توان به طور عمده به کوه های قهررود و بنان دسته بندی کرد.

دماوند (Mount Damavand)

ارتفاع: ۵۶۱۰ متر

مکان: بخش لاریجان شهرستان آمل، استان مازندران، ایران

رشته‌: کوه البرز

نوع کوه: آتشفشان چینه ‌ای (آتش فشان نیمه ‌فعال)

دماوند در وسط رشته کوه البرز در جنوب مازندران واقع شده است. ارتفاع آن ۵۶۱۰ متر است و بلندترین قله در میان کوه های ایران و دومین قله مخروطی پس از فوجی یاما در ژاپن است. این کوه نمادی از قدرت، غرور و شکوه در فرهنگ ایرانی است. شاعران ایرانی وقتی می خواهند در مورد پایداری و جنگ با دشمن صحبت کنند از کلمه دماوند در اشعار خود استفاده می کنند. حداقل دمای هوا در ارتفاعات دماوند در زمستان ها تقریبا ۶۰ درجه سانتی گراد زیر صفر و تابستان ها ۱ یا ۲ درجه سانتی گراد زیر صفر است. علاوه بر این سرعت طوفان در دماوند گاهی اوقات ۱۵۰ کیلومتر در ساعت است و در کوهپایه ها گاهی به ۷۰ کیلومتر در ساعت می رسد. این کوه مرتفع ترین نقطه در خاورمیانه و بلندترین کوه آتشفشانی در آسیا است. کوه دماوند یک آتشفشان بالقوه فعال محسوب می شود چون در نزدیکی دهانه قله، شکافی با قطر ۴۰۰ متر وجود دارد که از آن دود، بخار و گوگرد متصاعد می شود و سطح آن با آب منجمد پوشیده شده است.

چون این منطقه از شمال به جنگل و از جنوب به کوه هایی راه دارد که هم مرز با کویر می باشند می توان جانورانی همانند روباه، شغال، سگ، گرگ، کل و بز، قوچ و میش، گراز، خرگوش، عقاب طلایی، جغد، خفاش، عقرب، بزمجه و.. را در این کوه های ایران مشاهده کرد. حتی بر روی قله این کوه لاشه چند حیوان از جمله گوسفند و بزکوهی دیده می‌شود که یخ زده اند که احتمال داده می شود به خاطر گوگرد، گرسنگی و… جان خود را ازدست داده اند.

 علم کوه (Mount AlamKooh)

ارتفاع: ۴۸۵۰ متر

مکان: تخت سلیمان، کلاردشت، استان مازندران، ایران

رشته‌کوه: البرز

نخستین صعود: ۱۹۳۳ میلادی، به وسیله داگلاس بوسک از بریتانیا

طبق افسانه های محلی، سلیمان از بلقیس خواست که با او ازدواج کند. بلقیس گفت که سلیمان باید در بلندترین قلعه در سردترین منطقه ایران، حجله گاهی را برای او بسازد تا قبول کند همسرش می شود. سلیمان که می توانست با حیوانات صحبت کند از آنها خواست که بروند و به دنبال سردترین نقطه بگردند. آن شب همه حیوانات به جز هدهد برگشتند. صبح هدهد بازگشت و گفت جایی را پیدا کرده که خیلی سرد است چرا که بال های او دیشب بخاطر هوای سردش منجمد شده بود، به همین خاطر مجبور شده بود تا صبح آنجا بماند. بنابراین سلیمان آنجا را به عنوان بلندترین و جالب ترین مکان انتخاب می کند و قلعه ای می سازد. تخت سلیمان قله ای بسیار ناهموار است و دامنه های آن را پرتگاه ها و ستون های هرمی شکل می پوشاند.

علم کوه یکی از زیباترین مناطق کوهستانی و کوه های ایران واقع در تخت سلیمان است که قله آن ۴۸۵۰ متر ارتفاع دارد و پس از دماوند دومین نقطه مرتفع ایران است. ارتفاع ۴۷ قله در این منطقه بالای ۴ هزار متر می باشد. علم کوه در منطقه تخت سلیمان در شهرستان کلاردشت استان مازندران واقع شده است و برای کسانی که به گل، گیاهان و همچنین باغبانی علاقه مند هستند مانند یک بهشت است. 

تورهای مختلف گیاهی هر ساله در بهار در علم کوه برگزار می شود. شهرت این کوه به دلیل سختی کوهنوردی است. دیواره شمالی آن یک مسیر دشوار و فنی برای کوهنوردی است چرا که دیواره ‌ای از نوع گرانیت متخلخل و به رنگ حنایی روشن به طول ۶۵۰ متر در آن واقع شده که یکی از زیباترین و مشکل‌ترین دیواره‌ های دنیا به‌ شمار می‌رود. یخچال علم چال به ارتفاع تقریبی ۴۰۵۰ متر و شیب بسیار تند در جبهه شمال-شمال شرقی قله علم کوه قرار دارد.

 سبلان (Mount Sabalan)

ارتفاع: ۴۸۱۱ متر

مکان: شمال غرب ایران، استان اردبیل

رشته‌کوه: البرز

نوع کوه: آتشفشانی مطبق

آخرین فوران: ناآشکار، احتمالاً دوران هولوسن

کوه سبلان که ۴۸۱۱ متر ارتفاع دارد سومین کوه مرتفع ایران و گسترده ترین کوه آتشفشانی نیمه فعال بین کوه های ایران است که در استان اردبیل واقع شده است. چشمه های آب گرم و معدنی موجود در این کوه گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جلب می کند. این چشمه های آبگرمِ گوگرد دار برای درمان بیماری های پوستی و مفصلی بسیار مفید می باشند. این کوه چشم انداز زیبایی داشته و مکانی مقدس در آیین زرتشت است. طبق برخی اعتقادات، کوه سبلان برای چندین سال جایی بود که زرتشت پیامبر در آن مراقبه می کرده است. بعضی‌ها باور دارند آرامگاه زرتشت کنار دریاچه‌ در قله سبلان است. عشایر شاه ساوان در تابستان در اطراف سبلان زندگی می کند. با صعود به قله سبلان می توانید شاهد دریاچه زیبایی باشید که حدود ۲۵ متر از لبه‌های مخروط آتشفشانی سبلان پایین‌تر است. آب این دریاچه از بارش برف پر می‌شود و در بیشتر سال یخ ‌زده است.

سهند (Sahand mount)

سهند رشته کوهی در جنوب شرقی تبریز است که سه قله بلند دارد که مرتفع‌ترین آن‌ها ۳۷۰۰ متر ارتفاع دارد. این رشته‌کوه دارای ۱۷ قله با ارتفاع بیش از ۳٬۰۰۰ متر است که بلندترین آن‌ها قلهٔ قوچ‌گولی (کمال) ۳۷۰۷ متر بلندی دارد و مرتفع‌ترین نقطهٔ استان محسوب می‌شود شاید کمتر کسی بداند که سهند یک آتشفشان غیرفعال است و چشمه‌های آب‌معدنی زیادی را در دل خود جای‌داده است.سهند که یکی از مهم‌ترین کوه‌های آتشفشانی خاموش ایران به‌شمار می‌رود به دلیل انبوهی گیاهان، چمن‌زارها، گلزارها و مراتع در آن به عروس کوه‌های ایران مشهور شده‌است؛ چرا که سطح تمام مناطق این رشته‌کوه پوشیده از سبزه است. کوه‌های کمال، جام، سهند، بوز داغ، ارونه، زری داغ، بویوک داغ، کریم داغی، لیقوان داغی، سلطان داغی، دمیرلی، آغ‌داغ، موتال داغی، قبله داغی، ارشد داغی، شیر داغی، حرم داغی، گیروه داغی، چاناق، اوو داغی، آتاشان، درویشلر از مهم‌ترین قله‌های رشته‌کوه سهند محسوب می‌شوند. دره زیبا و سحرانگیز شاه یوردی در شمال قله جام قرار گرفته است.

 کوه دنا (Kuh-e Dinar)

ارتفاع: ۴۴۵۹ متر

مکان: شهرستان سی سخت، استان چهارمحال و بختیاری

رشته‌کوه: زاگرس

کوه دنا معروف به بام زاگرس که کوهنوردان حرفه‌ای به آن آلپ ایران می‌گویند و دارای ۴۹ قله می باشد که قله‌های مورگل، قزل قلعه و برج آسمانی یا بیژن ۲ از قله‌ های مهم دیگر این رشته کوه هستند. گل فرهاد هم با ارتفاع ۴۰۴۰ متری کم ارتفاع ترین قله این رشته کوه محسوب می شود. اسم این کوه ابتدا کوه ده نار بوده و سپس به دینار و دنا تغییر یافته ‌است. همه فکر می کنند که دنا نام یک کوه است ولی دنا رشته کوهی واقع در زاگرس می باشد که از شمال غربی تا جنوب شرقی امتداد دارد و در مرز سه استان اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد و چهار محال و بختیاری واقع شده است. منطقه حفاظت شده دنا با وسعتی معادل ۹۳ هزار و ۸۲۱ هکتار در جنوب غربی کشور در استان کهگیلویه و بویر احمد قرار دارد و یک ذخیره گاه زیست کره محسوب می شود. در این منطقه شکار ممنوع است و حتی برای ورود به آن نیاز به کسب مجوز می باشد.

آزاد کوه (Azad Kuh)

ارتفاع: ۴۳۵۵ متر

مکان: مازندران

رشته‌کوه: البرز

آزاد کوه با ۴۳۵۵ متر ارتفاع قله ای سنگی عظیم است که در جنوب کوه های البرز مرکزی قرار دارد. به علت شکل ظاهری به این کوه نام شاهزاده کج گردن هم داده اند. ۴ مسیر روستاى کلاک، مسیر دره روستاى نسن، مسیر دره وارنگه رود و گردنه سوتک و مسیر صعود گرده شرقى کسیرهای رایج صعود به این کوه می باشند. دامنه های شرقی، شمالی و غربی آزاد کوه از صخره های شیب دار با ارتفاع بیش از ۵۰۰ متر ساخته شده اند. در تابستان هوا به طور کلی صاف است و فقط گاهی اوقات رعد و برق هایی در آن رخ می دهند. از پوشش گیاهی این منطقه می توان به گون و آویشن و از گونه های جانوری آن می توان به کل و بز، خرس، گرگ، روباه، عقاب و سمندر اشاره کرد.

زردکوه (Zardkooh)

ارتفاع: ۴۲۲۱ متر

مکان: شهرستان کوهرنگ، استان چهار محال و بختیاری

رشته‌کوه: زاگرس

زردکوه بختیاری منطقه ای کوهستانی در شمال غربی رشته کوه زاگرس است که در جنوب غربی ایران واقع شده است. زردکوه بعد از دنا دومین کوه مرتفع از کوه های زاگرس محسوب می شود. این کوه از کوه های ایران بیش از ۴۲۲۱ متر از کوه دنا فاصله دارد و در فرهنگ ایران از اهمیت برخوردار است زیرا به نوعی محل زندگی عشایر بختیاری است. ایران منبع اصلی عشایر در جهان است. عشایر بختیاری زمستان ها را در دشت های شرق خوزستان و تابستان را در مناطق غربی چهارمحال و بختیاری می گذراند.

این افراد با سنت ها و سبک زندگی خاص خود یکی از مهم ترین جاذبه های این منطقه هستند. زندگی اخلاقی و سنت های خاص آنها می تواند برای گردشگران خارجی و داخلی جالب باشد. این رشته کوه یکی از غنی‌ترین ذخایر طبیعی آب ایران است و از سرچشمه‌های اصلی رودخانه‌ کارون به عنوان بزرگترین رودخانه ایران و سرچشمه‌های اصلی زاینده‌رود از این رشته‌کوه سرچشمه می‌گیرند. قلل شاه شهیدان، زرده، دوزرده، هفت‌تنان، کلونچین، چری و کینو از قلل معروف آن می باشند. یخچال های طبیعی مهمی همچون ایل بیگ، ایلوک، پورسونان، خرسان، کول خدنگ و قنبرکش نیز در زردکوه وجود دارند که اکثرا دائمی هستند و تأمین کننده آب رودخانه های همواره جاری بازفت و کوهرنگ در فصول مختلف سال می باشند.

 شیر کوه (Shir Kuh)

ارتفاع: ۴۰۵۰ متر

مکان: مرکز ایران، استان یزد

رشته کوه: کوه های زاگرس

شیر کوه یکی از کوه های ایران بوده و با ارتفاع ۴۰۵۰ متر در قسمت مرکزی ایران در حدود ۴۰ کیلومتری جنوب غربی یزد واقع شده است. اگرچه این منطقه در یک آب و هوای گرم نیمه بیابانی قرار گرفته است ولی شیر کوه و مناطق مجاور ان آن دارای آب و هوای سردی است. جالب است که شما می توانید همزمان در یک روز بر روی برف ها اسکی کنید و همچنین از پیاده روی روی شن های گرم در بیابانهای اطراف لذت ببرید. اگر به عنوان یک توریست می خواهید به قله برسید باید ساعت ۶ صبح شروع کنید. پس از عبور از روستاها آبشار بلندی را مشاهده خواهید کرد که مکان خوبی برای صبحانه و استراحت است. حدود ۴ یا ۵ ساعت بعد، شما به نزدیکترین مسیر قله می رسید.

 قله آتشفشانی تفتان (Taftan Volcano Mountain)

ارتفاع: ۳۹۴۱ متر

مکان: جنوب شرقی ایران، سرحد بلوچستان

نوع کوه: آتشفشانی مطبق

این کوه عجیب در جنوب شرقی ایران در خاش در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است و تنها آتشفشان نیمه فعال بین کوه های ایران است. گوگرد همیشه از سه دهانه آتشفشانی این کوه ساطع می شود. در ورودی حفره های آتشفشانی، صخره های گوگرد خالص فراوانی وجود دارد. اگر مواد شیمیایی قله آتشفشانی تفتان با آب مخلوط شود، می تواند ماده سمی خطرناکی به نام اسید سولفوریک تولید کند. رشته کوه تفتان ۴ قله و ۳ دهانه آتشفشانی دارد. تفتان بخشی از یک منطقه آتشفشانی است که تا پاکستان شمالی ادامه دارد و متعلق به گره آتشفشان کوه آتش فشانی خاموش سلطان در پاکستان است. تفتان با قله های متعدد بلندترین کوه استان سیستان و بلوچستان است.

در فارسی تفت به معنای گرما است و چون گاهی اوقات از این کوه بخار ساطع می شود، به این نام خوانده می شود. چهل تن نام مرتفع ترین قله این کوه می باشد و به این علت به این نام خوانده می شود که چهل نفر در این منطقه گم شدند. گردشگرانی که برای کوهنوردی به تفتان سفر می کنند این فرصت را دارند که از تعداد زیادی از روستاهای اطراف دیدن کنند و ازسنگ نگاره های آنها بازدید کنند. سنگ نگاره ها یک نوع حکاکی روی سنگ ومتعلق به دوران ماقبل تاریخ استان زمان که مردم در نبود خط، قطعه خاصی از سنگ را تراشیده و شیوه زندگی و آداب و رسوم و رسوم خاص خود را به دیگران منتقل کردند.

کوه های مریخی

فریب اسمش را نخورید؛ قرار نیست به فضا سفر کنید. کوه‌های مریخی در همین نزدیکی‌ها، در چابهار قرار دارند. کافی‌ست حدود ۴۰ کیلومتر در جاده چابهار به بندر گواتر برانید تا در سمت چپ جاده کوه‌های مریخی را ببینید. آنها در حاشیه‌ جاده هم‌پای شما می‌آیند و ادامه پیدا می‌کنند. این‌جا بدون شک یکی از عجیب‌ترین و البته زیباترین کوه های ایران است.منظره کوه‌های مریخی درست شبیه عکس‌هایی‌ست که از مریخ دیده‌اید، کوه‌های نه چندان بلند، به رنگ سفید و طوسی با شیارهای فراوان. این کوه‌ها نه‌تنها در ایران که در دنیا کم‌نظیرند.

منظره‌ کوه‌های مریخی چابهار وقتی قشنگ‌تر می‌شود که سرتان را برگردانید و در سمت راست جاده، دریای عمان را ببینید. مریخی‌ها آنقدر در معرض فرسایش بوده‌اند که هیچ گیاهی روی آنها رشد نکرده است. به همین دلیل در دسته بد-بوم قرار می‌گیرند. اگر بخواهید مهارت‌های کوهنوردی‌تان را آزمایش کنید، حتما تجهیزات سنگ‌نوردی همراه داشته باشید.

جالب این‌که در کوه‌های مریخی فسیل ماهی، صدف و نهنگ پیدا می‌شود. محققان حدس می‌زنند این کوه‌ها زیر دریای عمان بوده‌اند یا این‌که جزر و مد دریا به این منطقه می‌رسیده است.

این را هم بدانید که آسمان کوه‌های مریخی خیلی شفاف است و می‌شود هم‌زمان ۱۴ صورت فلکی را در این منطقه تماشا کرد. می‌توانید به مجتمع گردشگری در همان نزدیکی بروید، شب را آن‌جا بمانید و آسمان را تماشا کنید.

نشانی: استان سیستان و بلوچستان، کیلومتر ۴۰ جاده چابهار به گواتر

کوه بینالود (Binaloud Mount)

یکی دیگر از زیباترین کوه های ایران، رشته کوه بینالود است که در شمال نیشابور قرار گرفته است. بینالود مشهد و نیشابور را از هم جدا می‌کند. بلندی این کوه حدود ۳ هزار و ۲۱۱ متر است و به بام خراسان شهرت دارد. طول آن ۱۳۰ کیلومتر است و به جنوب غربی قوچان می‌رسد.

بلندترین قله این رشته‌کوه، شیرباد است. این قله را در شمال شرقی نیشابور پیدا می‌کنید. راحت‌ترین مسیر صعود به بینالود، مسیر یال گرده است. البته این مسیر در زمستان امن نیست و محل ریزش بهمن به‌شمار می‌رود. اما تابستان‌ها مسیر پرطرفداری بین کوهنوردهاست. از طرف دیگر، مسیر سوزنی‌ها مسیری فنی برای صعود است که تا رسیدن به قله ۳۳ ساعت راه دارد. هم طولانی‌ست و فنی.

تخت سلیمان

منطقه تخت سلیمان در واقع ناحیه‌ای کوهستانی در استان مازندران است که بخشی از رشته‌کوه البرز است و شامل ۴۵ قله اصلی می‌شود که اصلی‌ترین و بلندترین قله‌ها، تخت سلیمان با ۴۶۴۳ متر ارتفاع است.

محدوده تخت سلیمان از شمال به ساحل دریای خزر، از شرق به دره رود چالوس و از غرب به الموت و سه هزار و از جنوب به طالقان می‌رسد.

قالی کوه

قالی کوه، در ۸۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان الیگودرز قرار دارد و از آن می‌توان به‌عنوان یکی از مرتفع‌ترین کوه‌های جنوب غربی ایران یاد کرد. ارتفاع قالی کوه ۴۰۵۵ متر است. پوشش گیاهی و جانوری کوه بسیار بکر و طبیعی است و انواع پرندگان شکاری، خرس، گراز و گرگ در این منطقه یافت می‌شوند.

اشترانکوه

اشترانکوه، رشته‌کوهی در نزدیکی شهرستان ازنا در لرستان است که طولی برابر با ۵۰ کیلومتر دارد. اشترانکوه بدون شک یکی از زیباترین کوه‌های ایران است که یخچال‌های طبیعی و دائمی زیادی دارد. بلندترین قله اشترانکوه، قله‌ای معروف به چال کبود است که حدود ۴۱۰۰ متر ارتفاع دارد.

اشترانکوه از سال ۱۳۴۰ به‌عنوان یک منطقه حفاظت‌شده شناخته‌شده است. پوشش گیاهی این منطقه بسیار متنوع است و از جمله گیاهانی که در این منطقه رشد می‌کند می‌توان به ریواس، گون، پسته کوهی و گیاهان دیگر اشاره کرد.

الوند کوه

الوند کوهستانی در دل همدان است که قله‌ای با ارتفاعی برابر با ۳۵۰۰ متر دارد. این کوهستان زیبا در جنوب همدان و شمال تویسرکان قرار دارد. این قله زیبا بیشتر اوقات روز پوشیده از برف است و فصل بهتر زمانی بسیار مناسب برای بازدید از آن است. چشمه‌های آب الوند، آبی بسیار خنک و گوارا دارد.