در قالب یک نگاه مثبت اندیشانه و عیب پوشانه در نگاه اولیه و به محض ورود به بازار کهنه قم شاهد تابش ملایم نور از دریچه های گنبدی بازار به اشکال هندسی منظم و به ویژه شکل هندسه قلب هستیم و ترکیب نوری که از سقف میتابد و حجم گنبدی سقف، فضایی دلنشین به وجود میآورد و راسته دلپذیر آن انسان را وادار می کند در برابر ذوق و قریحه معماران نخستین آن دست تواضع به سینه بگذارد.
اما وقتی بخواهیم کمی در جزییات این میراث تاریخی ۶۰۰ ساله ریز شویم زیبایی های اولیه آن به لطف کم توجهی مسوولان در طول ادوار گذشته رنگ می بازد و انبوهی از مشکلات و نازیبایی جلوه گر می شود.
مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا نشان می دهد: کف بازار کهنه قم تفاوت چندانی با یک جاده ناهموار سرشار از سراشیبی ندارد و دیوارچه ها و سقف آن نیز پر از آثار سوختگی، دودگرفتگی و گودبرداری است که قدرت عمل به عنوان یک ظرفیت بالفعل گردشگری را از آن گرفته است.
همچنین مشاهدات میدانی ما از این بازار حاکی از این است که کسبه این عرصه تاریخی مشکلات و دغدغه های به حقی در تامین برق، مباحث زیربنایی، امنیت و ایمنی محیط بازار دارند که برغم وعده های مکرر طی سالهای گذشته روند اصلاح نواقص و کاستی ها کند و نامطلوب است.
یکی از جلوه های دیداری نامناسب بازار کهنه قم عبور و مرور پرسر و صدا وسایل نقلیه در محدوده این بازار و نیز دست کاری ها و تعمیرات غیر اصولی و بیگانه با بافت سنتی و تاریخی این بناست که همیشه چالشی برای کارشناسان بوده است، همچنین به دلیل فرسودگی و قدیمی بودن و عدم بروزرسانی زیرساخت ها همیشه کارشناسان از احتمال آتش سوزی در انبارهای آن و ناامنی به دلیل متروکه و تاریک بودن این بازار ابراز نگرانی کردند.
به باور ناظران اگر این بازار شبه متروکه تبدیل به بازارچه صنایعدستی و فروش محصولات و سوغات سنتی شود با حفظ زیبایی رونق کسبوکار با توجه به معماری سنتی و کم نظیر خود می تواند به جذب بیشتر گردشگران نیز کمک شایانی خواهد کرد.
به باور بسیاری از کارشناسان، بازار کهنه هویت قم است و ساماندهی این میراث فرهنگی و کهن با رویکرد گردشگری زیارتی در اولویت طرح های عمرانی استان باشد.
آغاز عملیات کف سازی بازار کهنه قم
سیدمجتبی سبحانی ثابت در همین رابطه با اشاره به آخرین وضعیت بازار کهنه قم اظهار کرد: از حدود سه سال قبل پیگیریهایی انجام دادیم و جلساتی با اهالی و کسبه این بازار داشتیم و موافقت آنها برای کفسازی و بهسازی بازار کهنه گرفته شد.
وی با تاکید بر اینکه پس از این توافق جلساتی با سازمان میراث فرهنگی داشتیم تا اعتباری از طریق دولت برای سقف بازار کهنه اختصاص یابد، عنوان کرد: شهرداری نیز از طریق سازمان بهسازی اطراف حرم مطهر مباحث زیرساختی و کفسازی و بهسازی جداره را انجام خواهد داد.
رییس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر قم با بیان اینکه شهرداری از طریق ماده ۳۱ پیمان این پروژه را منعقد کرده است، افزود: کار کف سازی بازار کهنه آغاز شده و پس از کف سازی، اجرای سقف بازار با هماهنگی انجام شده توسط سازمان میراث فرهنگی انجام خواهد شد.
وی بیان کرد: شهرداری حدود ۱٫۸ میلیارد تومان برای کفسازی پروژه اختصاص داده و پس از اجرای سقف جدارهسازی پروژه نیز با مشارکت اهالی اجرا خواهد شد.
عضو شورای اسلامی شهر قم گفت: به زودی ورودیهای بازار کهنه مسدود خواهد شد تا تردد خودرو در محدوده نداشته باشیم تا خدشهای به امکانات و زیرساختهایی که در حال ایجاد است وارد نشود.
وی با تاکید بر اینکه هدف ما تبدیل بازار کهنه به بازار صنایع دستی و قطب اقتصادی شهر قم است، اظهار کرد: طبق برنامه ریزی های انجام شده در این محل که فضای گردشگری هم خواهد بود محصولات سنتی و صنایع دستی عرضه خواهد شد.
سبحانی در پایان افزود: پس از پایان فرایند بهسازی کف، جداره و سقف بازار کهنه، نورپردازی بازار نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت تا به زیبایی و جذابیت این مجموعه تاریخی افزوده شود.
بازار کهنه قم با عمر بیش از ۶۰۰ سال دارای ظرفیتهای فراوان برای جذب توریست و گردشگر است. بازار کهنه در دو سوی هسته اولیه شهر قم یعنی محله عربستون و لب چال قرار دارد.
از سال ۱۳۸۰ تاکنون، پنج دوره مرمت در بازار کهنه این استان که یکی از بازارهای تاریخی میباشد انجام شده است. این مرمتها در مقیاسهای مختلف شامل ایجاد طاقهای فرو ریخته، سبکسازی، حذف الحاقها، استحکامبخشی، سفیدکاری، آجرفرش میباشد. در این بازار کارگاههای صنایعدستی ازجمله رنگرزی سنتی، چاقوسازی، خراطی، نجاری، منبتکاری و غیره فعال است. این بازار که قدمت آن به دوران صفویه و قاجاریه بازمیگردد در اواخر سال ۷۶ به ثبت ملی میراث فرهنگی رسید.