با توجه به گستردگی و وسعت صحن و سرای حرم امام رضا (ع)، در اختیار داشتن یک نقشه معتبر از قسمت های مختلف حرم برای زائران ضروری خواهد بود. این مهم در خصوص افرادی که برای اولین بار به مشهد سفر کرده و قصد زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) را دارند از ضرورت ویژه ای برخوردار است، چرا که عدم آشنایی آن ها با این مکان گسترده، آن ها را با مشکلات متعددی مواجه می کند.
بهره مندی از یک نقشه مناسب، علاوه بر اینکه یک مسافرت مطلوب تر را برای شما به دنبال دارد، منجر به عدم اتلاف وقت و بنابراین استفاده بهینه از زمان نیز می گردد. با توجه به اینکه اصولاً مدت زمان اختصاص یافته به یک سفر زیارتی و دیگر انواع مسافرت ها محدود است بنابراین استفاده از زمان در مسافرت یک امر مهم و حائز اهمیت خواهد بود؛ بنابراین پیشنهاد می کنیم پیش از مسافرت به مشهد و زیارت حرم امام رضا (ع) و همچنین در خلال مسافرت خود از مطالعه این مقاله و بررسی نقشه های موجود در آن غافل نگردید.
صحن به فضاهای باز اطراف مرقد امام رضا گفته می شود. این فضاها در قالب ۸ فضای مجزا دسته بندی شده و نقشه هر کدام از آن ها نیز در در قالب نقشه صحن های حرم مطهر ارائه می گردد. صحن های مرقد مقدس عبارتند از:
مناطق اطراف حرم امام رضا، منطقه ثامن مشهد را تشکیل می دهند. حرم مطهر یکی از بزرگ ترین میدان های جهان بوده و اطراف آن دارای یک بافت قدیمی است، با این حال رشد هتل ها و هتل آپارتمان ها در منطقه ثامن مشهد منجر به افزایش بافت مدرن و جدید در مشهد شده است. حرم امام رضا از بخش شمالی به خیابان طبرسی، از بخش جنوبی به خیابان امام رضا، در بخش شرقی به خیابان نواب صفوی و در بخش غربی به خیابان شیرازی منتهی می گردد.
این خیابان به علت قرار گرفتن در ضلع شمالی، یکی از پرترافیک ترین خیابان های شهر مشهد است. علت نام گذاری آن وجود آرامگاه شیخ طبرسی در این مسیر بوده و امکان مشاهده آن بر روی نقشه حرم مطهر امام رضا و خیابان های اطراف وجود دارد.
این خیابان مسیر جنوبی حرم مطهر را تشکیل می دهد. حجم مراکز اقامتی در این بخش بسیار زیاد بوده و با کیفیت ترین مراکز اقامتی را تشکیل می دهند. این خیابان از قدیمی ترین خیابان های شهر مشهد است که در گذشته به خیابان تهران شهرت داشته و امروزه به محبوب ترین خیابان ممکن برای افرادی که در هتل های نزدیک حرم اقامت نموده اند تبدیل شده است.
این خیابان از یک طرف به حرم مقدس و از طرف دیگر به پنج راه پایین خیابان منتهی می گردد، به همین علت در گذشته به پایین خیابان شهرت داشته است. این خیابان که در مسیر شرقی حرم مطهر قرار گرفته، دارای یک بافت قدیمی است و مساجد و هتل های بسیار زیادی به همراه مدرسه تاریخی در آنجا مشاهده می شوند. از طریق این خیابان امکان دسترسی به مدرسه عباسقلی خان مشهد و آرامگاه پیر پالاندوز وجود دارد.
این خیابان نقطه مقابل خیابان نواب صفوی بوده و در گذشته به بالا خیابان شهرت داشته است و امروزه ضلع غربی حرم مطهر در منطقه ثامن را تشکیل می دهد. هتل ها و هتل آپارتمان های بسیار زیادی نیز در این منطقه وجود دارند که فاصله بسیار اندکی با حرم داشته و همچنین می توان شاهد اماکن تفریحی متنوعی در این مسیر بود.