گردشبان (gardeshban.ir) : این وضعیت را همه مسافران در حین پرواز با هواپیما تجربه کردهاند که کمربند ایمنی خودتان را ببندید، به دستورالعملهای ایمنی پیشاز پرواز گوش بدهید (توصیه میشود که حتما به این توصیهها گوش بدهید) و خودتان را برای برخاستن از زمین آماده کنید. پس از گذشت چند لحظه، صدای خلبان بهگوش میرسد:
خانمها و آقایان؛ ما اکنون در ارتفاع ۱۱ هزار متری هستیم.
حالا وقت آن است که به عقب تکیه بدهید و منتظر چرخدستی مهمانداران بمانید تا پیش شما بیاید. فکر میکنید تابهحال نظر چند نفر از مسافران به این موضوع جلب شده است که چرا هواپیماها در همان مرحله اول پرواز تا این ارتفاع بالا میآیند؟ آنطور که USA Today میگوید، شایعترین ارتفاع پرواز هواپیماهای تجاری، رقمی در میان ۱۰ هزار تا ۱۳ هزار متر، برابر با (تقریبا) ۶ تا هشت مایل بالاتر از سطح دریا است. سایر هواپیماها در ارتفاع ۱۰ هزار و پانصد تا ۱۱ هزار متری پرواز میکنند. برای درک بهتر اعداد و ارقام، بهتر است یادآوری شود که ارتفاع قله اورست در حدود ۸۸۴۸ متر است.
علت تحت فشار قرار دادن کابینهای هواپیما چیست؟ طوری که افراد داخل کابین، برخلاف کسانی که روی قله اورست میایستند، برای نفسکشیدن تقلا نکنند؟ ارتفاع پرواز هواپیماها را منطقه استراتوسفر پایین مینامند. بهگفته مرکز آموزش علوم UCAR، این منطقه درست بالای تروپوسفر و پایینتری بخش اتمسفر است. پرواز در این منطقه مزایای زیادی دارد که پرواز را یکی از اصلیترین راهکارهای برگزیده مسافران برای انتقال از مکانی به مکان دیگر میسازد.
بهرهوری در مصرف سوخت
مهمترین دلیل برای انتخاب این ارتفاع برای پرواز، مسئله بهرهوری در مصرف سوخت است. هوای رقیق موجب کاستن از شدت کشش در هواپیما میشود که به معنی استفاده از سوخت کمتر برای یکسان نگهداشتن سرعت است. به عبارت دیگر، هرچه مقاومت باد کمتر باشد، قدرت هواپیما بیشتر میشود و در نتیجه، نیاز به تلاش کمتری است.
صرف هزینه کمتر برای سوخت نیز به دلایلی کاملا روشن مزیتی بسیار عالی برای شرکتهای هواپیمایی است. بنابراین، این موضوع را به خاطر بسپارید که موتورهای هواپیما برای کار کردن نیاز به اکسیژن دارند. آنها از این مولکول برای احتراق استفاده میکنند و احتراق، به تولید انرژی میانجامد. به این ترتیب، پرواز در ارتفاع بالا میتواند مشکلاتی ایجاد کند.
علاوه بر این، هرچه هواپیما بالاتر برود، باید سوخت بیشتری بسوزاند؛ پس، برای رسیدن به ارتفاعات خاص، موانعی نیز وجود دارد.
اجتناب از ترافیک و خطرات ناشی از آن
این حرف اصلا عجیب نیست؛ ترافیک در آسمان هم وجود دارد. پرواز در ارتفاع بالاتر بهمعنی جلوگیری از برخورد با پرندگان، پهپادها، هواپیماهای سبک و هلیکوپترها است که در ارتفاعات پایینتر پرواز میکنند. با توجه به Your Mileage May Vary، جهتی که هواپیما در آن سفر میکند نیز میتواند بر انتخاب ارتفاع تاثیر بگذارد.
هواپیماهایی که بهسمت شرق (شرق، شمال شرق و جنوب شرق) در حرکت هستند در ارتفاعاتی با اعداد فرد و سایرین نیز در ارتفاعات باقیمانده پرواز خواهند کرد. مسیرهایی که در یک جهت قرار دارند نیز معمولا برای اجتناب از هرگونه برخورد و تصادفی، بهگونهای برنامهریزی میشوند که هواپیماها حدود ۳۰۰ متر با هم فاصله داشته باشند.
شرایط آب و هوایی
تابهحال به این موضوع فکر کردهاید که چرا مناظر پشت پنجرههای هواپیما را آفتابی میبینید و پس از تهیه بلیط هواپیما وارد فرودگاه مقصد خود شدید، میبینید که همهجا از باران خیس است؟ این مسئله ارتباط زیادی با ارتفاع دارد. بیشتر هواپیماها بالاتر از تروپوسفر پرواز میکنند. این ارتفاع، منطقهای است که رویدادهای آب و هوایی رخ میدهند.
تربولانس یا چاله هوایی
البته، چاله هوایی در همه هواپیماها اتفاق میافتد، اما شاید از دانستن این موضوع که بهخاطر انجام پروازهای تجاری در ارتفاع بالا، از تعداد آن بهشدت کاسته شده است، تعجب کنید. با توجه به گفتههای وبسایت The Points Guy، وقتی هواپیماها وارد جبهههای هوا و بادهای شدید میشوند، کنترلکنندههای ترافیک هوایی ارتفاعات دیگری را برای پرواز پیشنهاد میکنند تا از وقوع تربولانس اجتناب کنند. به گفته «USA Today»، پرواز در ارتفاعات بالاتر میتواند اینگونه رویدادها را به حداقل برساند.
مواقع اضطراری
پرواز در ارتفاع بالاتر مزیت بسیار مهمتری را در اختیار خلبانان قرار میدهد: زمان. بر اساس Traveller، اگر در حین پرواز اتفاقی رخ بدهد که نیازمند فرود اضطراری باشد، خلبانان در ارتفاع بالاتر زمان بیشتری برای سامان بخشیدن به اوضاع یا یافتن محلی مناسب برای فرود نیاز دارد.
هواپیماهای مختلف، ارتفاعات مختلف
همه هواپیماها در یک ارتفاع پرواز نمیکنند. بر اساس گفتههای Thrillist، ارتفاع متناسب برای یک هواپیما بر اساس وزن فعلی آن و شرایط جوی در زمان پرواز تعیین میشود. مسیر پرواز (همان طور که در بالا ذکر شد)، چالههای هوایی (مبتنیبر گزارشهای دریافتشده توسط سایر خلبانان در این مسیر) و مدت زمان پرواز نیز از جمله مسائل مرتبط و حائز اهمیت هستند.
سایر تصمیمگیرندگان چهکسانی هستند؟
خلبانان مسئولیت کنترل هواپیما را به عهده دارند، اما این تنها خلبانان نیستند که درباره ارتفاع پرواز تصمیم میگیرند. بخش کنترل ترافیک هوایی نیز مسئولیت برنامهریزی و تصمیمگیری درباره مسیر و ارتفاع پرواز و نیز، ردیابی هواپیما در حین پرواز را دارد. به گفته Traveller، قوانینی به تصویب رسیدهاند مبنی بر اینکه در مناطق شهری، هواپیماها نباید در ارتفاعی پایینتر از ۳۰۰ متر پرواز کنند. همچنین، فاصله هواپیماها با هر فرد، وسیله نقلیه یا ساختمان روی زمین باید حداقل ۱۵۰ متر باشد.