مسجد مشیرالملک؛ جاذبه تاریخی و زیبای شیراز + عکس

صفحه نخست / عمومی

مسجد مشیرالملک؛ جاذبه تاریخی و زیبای شیراز + عکس

مسجد مشیرالملک ، مرواریدی در گردشگری شیراز در محله سنگ سیاه شیراز است که از بناهای تاریخی مهم استان محسوب می‌شود.

کد خبر: ۳۹۸۳۸

تاریخ انتشار : پنجشنبه ۱۶ ارديبهشت ۱۴۰۰-1400 February 16

این مسجد توسط حاجی میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک ساخته شده است.در شمال مسجد شبستان کوچکی قرار دارد که با کاشی‌های رنگی منقوش زیبایی پوشیده شده و سقف دو زاویه شمالی آن به طرز زیبایی با کاشی‌های زیبا مقرنس‌کاری شده است.

در پیشانی شبستان طاق‌نمای مرتفعی وجود دارد که آیات قرآنی با خطوط درشت ثلث عالی بر آن نوشته شده و بر فراز این شبستان دو گلدسته کاشی‌کاری ساخته شده است.

در سمت شرق مسجد طاق‌نمای بلندی دیده می‌شود که به شکلی زیبا با کاشی مقرنس‌کاری شده و کتبیه‌ای به خط ثلث از آیات قرآنی دارد. در پشت طاق‌نما دالان و در بزرگ مسجد است که به بازارچه ارمنی‌ها گشوده می‌شود.این مسجد همچنین دارای یک محراب کاشی‌کاری بسیار زیباست که بر آن سوره توحید با خط نسخ خوب نگاشته شده است.وسط مسجد حوضی به طول ۲۵ متر و عرض ۱۰ متر ساخته شده است. این حوض از سنگ یکپارچه ساخته شده و سابقاً آن را با آب خیرات پر می‌کرده‌اند.

حاجی میرزا ابوالحسن خان مشیر الملک والی فارس، در سال ۱۲۶۵ه.ق آن را به اتمام رساند. این مسجد از جهت استحکام و معماری همانند مسجد وکیل شیراز است. در ناحیه شمالی مسجد، شبستان کوچکی وجود دارد که دیوارها و سقف آن از کاشی های رنگین پوشیده شده است. سقف و دو زاویه شمالی آن نیز با کاشی، مقرنس کاری شده است. در پیشانی شبستان، طاق نمای بلندی وجود دارد که بر روی آن آیات قرآنی با خطوط درشت ثلث بر روی کاشی نگاشته شده است و در پایان آن تاریخ ۱۲۷۰ه.ق قید شده است. در کنار و پشت این شبستان، شبستان متروکه دیگری وجود دارد که آن را مقصوره می نامیدند.

سقف این شبستان بر پایه چهار ستون سنگی استوار است. در این شبستان محراب کاشی کاری شده ای وجود دارد و در کنار آن نیز چاهی عمیق قرار داشته که هم اینک پر شده است. در مقابل شبستان شمالی، جوی آبی واقع شده و بر فراز آن شبستان، دو مناره کاشی کاری شده قرار دارد.

در مشرق مسجد، طاق نمای مرتفعی است که پیشانی آن کاشی کاری شده است و آیات قرآنی با خطوط درشت ثلث بر روی کاشی آبی آن نگاشته شده و در پایان تاریخ ۱۲۷۵ه.ق ذکر گردیده است. زیر طاق نیز مقرنس کاری شده است.

در پشت این طاق نما، دالان و درِ بزرگ مسجد واقع است که در بازارچه ارمنی ها باز می شود. در ناحیه غربی مسجد نیز طاق نمایی مرتفع و در قرینه با طاق نمای شرقی وجود دارد که در پشت آن، شبستان بزرگ مسجد قرار گرفته است. بر فراز این طاق، ساعتی قرار داده شده و اطراف آن کاشی کاری و معرق کاری شده است.

سقف این شبستان نیز بر پایه ده ستون سنگی استوار است که بر روی آنها، به سبک مسجد وکیل خطوط مارپیچی حجاری شده است.

محراب این شبستان نیز کاشی کاری شده و بر روی یک سنگ مرمر سوره توحید با خط نسخ نگاشته شده و در پایان آن عبارت «حسب الفرمایش جناب مشیر الملک مملکت فارس، کتیبه العبد الحسابی علی عسکر الارسنجانی ۱۲۸۹ه.ق» نگاشته شده است.

در زیر طاق نمای ورودی این شبستان نیز ابیات حاجی اسدالله خان شیرازی در تاریخ بنای مسجد به خط نستعلیق بر روی کاشی نوشته شده است. در فارس ابوالحسن مشیر الملک است در بحر سیادت و سعادت فلک است تاریخ بنای مسجدش گفت خرد آبادی مسجد از مشیر الملک است همچنین بر روی این شبستان ساعت و بادگیری قرار دارد.

در وسط این مسجد، حوضی به طول ۲۵ متر و عرض ۱۰ متر وجود دارد که از لبه تا کف آن به وسیله سنگ های یکپارچه پوشیده شده است که در گذشته از «آب خیرات» پر می شده است. صحن مسجد نیز ۳۰×۴۵ متر می باشد. در ضلع جنوبی نیز هشت ستون وجود دارد که پایه هر یک از این ستون ها با سنگ هایی تزیین شده که دارای هشت نقش اسلیمی مختلف حجاری شده بر روی خود هستند.

در فاصله هر دو ستون طاقی قرار گرفته که بر فراز این هشت طاق نیز هشت نقش مختلف با کاشی کاری به شیوه معرق کاری صورت گرفته است. در کنار این شبستان جنوبی، سه اتاق کوچک قرار دارد که در گذشته کلاس های درس طلاب بوده و هم اینک مورد استفاده قرار نمی گیرد. شبستان زمستانی مسجد دارای ۳ ستون سنگی به سبک ستون های مسجد وکیل است.

دو طاق نمای این مسجد به کتابخانه اختصاص دارد. در اطراف مسجد در چند نقطه مختلف پلکان هایی تعبیه شده که به طبقه دوم و برخی از آنها به پشت بام مسجد منتهی می شوند. طبقه دوم این مسجد فقط در ضلع شمالی و شرقی بنا و در دو طرف ضلع جنوبی مسجد ساخته شده و دارای اتاق هایی است که بیشتر آنها با یکدیگر مرتبط هستند.

این اتاق ها در گذشته کلاس درس بوده، اما هماینک مورد استفاده نیستند. نورگیرهای این اتاق ها در سقف قرار دارند و به صورت شیشه ای و با ارتفاع ۵۰ سانتی متر تا ۸۰ سانتی متر از کف بام ساخته شده اند. این مسجد در تاریخ ۲۵/۲/۱۳۵۱ با شماره ۹۱۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

سمت راست در مسیر رسیدن به حیاط سرویس بهداشتی و چایخانه و راه پله شاه‌نشین مردانه و در سمت چپ سرویس بهداشتی و چایخانه و راه پله شاه‌نشین زنانه قرار داشته و مردمی که از حیاط مسجد قصد عبور داشته‌اند، استراحتی می‌کرده‌اند.

حوضچه کوچک و ساعت قدیمی

در میانه مسجد «مشیر»، حوضچه سنگی با سنگ یکپارچه به چشم می خورد که در عین سادگی، فضای زیبایی در حیاط ایجاد کرده است اما آنچه در این مسجد ویژگی خاصی دارد، وجود ساعتی قدیمی است که بر فراز طاق غربی مسجد قرار گرفته و از زیباترین و تاریخی‌ترین ساعت‌های شیراز است.

اطراف این ساعت که قدمتی بیش از ۱۷۰ سال دارد، کاشیکاری و معرق‌کاری شده است و دارای اعداد انگلیسی بوده که در پی اعتراض «میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک» به اعداد فارسی تغییر داده می‌شود.

محله «سنگ سیاه» از محله‌های شیراز قدیم است که از زمان «کریمخان» زند که محله ها کوچکتر و حصار شهر، تنگ تر شد با محله «درب کازرون»، ادغام شد و به هر ۲، محله‌ «سنگ سیاه» گفته می شد.

«سنگ سیاه» را می توان، نمایشگاهی زنده و پویا از بناهای تاریخی دانست که از بناهای شاخص این محله، می‌توان به امامزاده «بی‌بی دختران»، مسجد «ایلخانی»، حمام «ایلخانی»، مسجد «مشیر»، حسینیه «مشیر»، بازارچه «ارامنه»، کلیسای «ارامنه»، حسینیه «کردها»، خانه «فروغ‌الملک»، خانه «سعادت»، خانه «ضیائیان»، بازارچه «حاج زینل» و بقعه «سید تاج‌الدین غریب» اشاره کرد.

این محله از آن جهت به «سنگ سیاه» مشهور شد که آرامگاه دانشمند بزرگ، «عمر بن عمان»، معروف به «سیبویه» در آن قرار داشت که بر روی قبر وی سنگی سیاه قرار داشت.

ابتدا نام این محله، سنگ «سیبویه» بود اما به مرور زمان و به دلیل وجود سنگ سیاه بر روی قبر، به «سنگ سیاه» مشهور شد.