دزفول از کهنترین شهرهای جهان محسوب میشود که در استان خوزستان کشورمان قرار گرفته است. این شهر باستانی از فرهنگی غنی، دیدنیهای طبیعی و آثار تاریخی ارزشمندی برخوردار است. طیف جاذبههای دیدنی در دزفول آنقدر گسترده است که میتواند پاسخگوی هر علاقه و تمایلی باشد.
از علاقهمندان به آثار تاریخی و باستانی گرفته تا دوستداران جاذبههای طبیعی و مناظر بکر، دست خالی از این شهر بیرون نمیروند. از طرفی دیگر جریان داشتن رودخانه دز از میان شهر، چشماندازهای بینظیری خلق کرده و این شهر را به یکی از جذابترین شهرهای ایران تبدیل کرده است. در این مقاله شما را به جنوب کشور و به خوزستان میبریم تا با جاهای دیدنی دزفول بیشتر آشنا شوید.
آبشار شوی با ۸۵ متر ارتفاع بزرگترین آبشار خاورمیانه است. این آبشار که یکی از زیباترین آبشارهای ایران است، حدودا ۱۰۰ کیلومتر با دزفول فاصله دارد. مسیر رسیدن به این آبشار آنقدر جذاب و تماشایی است که از دیدن آن سیر نمیشوید و دوست دارید مسیرتان همین طور ادامه داشته باشد. آبشار شوی بهعنوان یکی از آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
آسیاب های آبی دزفول، مجموعهای از سازههای آبی در بستر رودخانه دز است که در گذشته بهعنوان بند و آسیاب کاربرد داشته است و عمده قدمت آنها به دوره تاریخی صفویه و قاجاریه برمیگردد. مصالحی نظیر قلوه سنگ رودخانهای، آجر با ملات ساروج در ساخت این آسیابها استفاده شده است. بازمانده این آسیابها در سه بخش از رود دز قرار گرفتهاند. بخش اول در بالادست در پارک ساحلی دز، بخش دوم در کنار پل جدید دزفول و بخش سوم در کنار پل تاریخی دزفول قرار دارند.
«یعقوب لیث صفاری» بنیانگذار سلسله صفاریان، اولین شهریار ایرانی است که زبان پارسی را برای نخستین بار ۲۰۰ سال پس از ورود اسلام به ایران دوباره بهعنوان زبان رسمی ایران اعلام کرد. از آن پس در دربار هیچکس اجازه نداشت به زبانی جز پارسی سخن بگوید. او همچنین تلاشهای زیادی برای رهاسازی بخشهایی از ایران از دست خلیفه عباسی کرد و در نهایت در سال ۱۶۵ هجری قمری در شهر جندی شاپور دزفول درگذشت. اکنون آرامگاه یعقوب لیث صفاری، بنایی چهار طاقی با گنبدی مخروطی شکل است که در روستای اسلامآباد در جاده ۱۲ کیلومتری دزفول به شوشتر نزدیک به محوطه باستانی جندی شاپور واقع شده است.
رود دز یکی از زلالترین رودخانههای ایران است که از زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از دزفول در شرق شوشتر به رودخانه کارون میپیوندد. آب زلال و تمیز آن سالانه گردشگران بسیاری را جذب خود میکند. درحاشیه رود دز تفریحگاههای ساحلی زیادی قرار گرفته که محبوبترین آنها تفریحگاه کله علی است که دارای امکانات رفاهی و تفریحی مناسبی برای گردشگران است.
دره کوه خرسون، درهای شگفتانگیز و عجیب است که انگار از داخل فیلمهای سینمایی بیرون آمده است. با برداشتن هر قدم در این دره اسرارآمیز جلوههای خارقالعاده و متفاوتی در جلوی چشمانتان نمایان میشوند. گاه راه عبور در این دره آنقدر باریک میشود که تنها امکان عبور یک نفر وجود دارد.
دیوارههای دو طرف گاهی در بالای سرتان به هم میرسند و تنها روزنه باریکی از بالا دیده میشود و حالت ترسناکی به آن میدهد. این دره دیدنی در آخر به رود دز منتهی میشود و از آنجا بوسیله قایق یا با شنا کردن میتوانید خود را به خشکی برسانید. اگر بهدنبال سفری ماجراجویانه و هیجانانگیز هستید کول خرسون بهترین گزینه است.
قدمت شهر باستانی چغامیش به حدود 50 قرن پیش از میلاد به دوران پیش از اختراع خط بازمیگردد. در چغامیش بود که برای اولین بار در ایران خط و کتابت ظهور کرد. تپههای ارزشمند و باستانی چغامیش گنجینه تمدنهای زیادی از جمله ساسانیان، پارتیان، عیلامیان است که در حال حاضر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
«علی صفوی» معروف به «سلطان علی سیاهپوش» یا «پیر رودبند»، نوه «شیخ صفی الدین اردبیلی» و پدربزرگ «شاه اسماعیل صفوی» است که در قدیم به دزفول سفر کرده و با انجام کراماتی مردم دزفول را به آیین تشیع دعوت کرده است. امروزه مزار او تبدیل به یکی از مکانهای زیارتی دزفول شده است.
قلعه شاداب یکی از بزرگترین قلعههای طبیعی ایران در دل کوه است که ۱۰ کیلومتر طول و ۴ کیلومتر عرض دارد و با بسیاری از بناهای دیگر که نام قلعه به خود دارند، متفاوت است. دیواره این قلعه در دوره چهارم زمینشناسی در اثر ریزش یکپارچه و عمودی دیوارههای بنا و همچنین فرسایش ناشی از طغیان رودخانه به وجود آمدهاند.
دریاچه شهیون مطمئنا یکی از زیباترین دریاچههایی خواهد بود که در عمرتان در ایران و کل دنیا خواهید دید. این دریاچه فوقالعاده دیدنی پشت دو کوه شاداب و تنگوان پدید آمده و چشمانداز بینظیری را برای منطقه شهیون به ارمغان آورده است.
این دریاچه برای تفریحات و ورزشهای آبی از قبیل قایقرانی، اسکی و شنا بسیار مناسب است. همچنین وجود چند جزیره کوچک و بزرگ که روی آنها پوشش جنگلی انبوه دیده میشود، جلوه متحیرکنندهای به دریاچه بخشیده است.
خانه تاریخی سوزنگر یادگاری بهجای مانده از دوران قاجاریه و یکی از جاذبههای تاریخی دزفول در محله قلعه است. بنای این خانه تاریخی از آجر ساخته شده است و معمار هنرمند و ماهر آن با تراشیدن آجرها در اندازه و شکلهای مختلف ترکیبی بینظیری خلق کرده است که شاید نمونه آن را کمتر دیده باشید.
بازار کهنه یا قدیم دزفول از چهار بخش بازار آهنگران، بازار بزازان، بازار خردهفروشان و بازار خراطان تشکیل شده است. در میان بازار، کاروانسرایی تاریخی قرار گرفته است که بسیار دیدنی است. همچنین قدیمیترین بنای موجود در بازار بقعه شیخ اسماعیل قصر است که قدمت آن به قرن ششم هجری میرسد.
«سید محمد سبز قبا» از اولاد«امام موسی ابن جعفر» است که آرامگاه او در مرکز شهر دزفول قرار دارد. اصل بنای بقعه سبز قبا متعلق به دوره تیموری و سلجوقی است که در عصر جدید بهشکل جدید تغییر و توسعه یافته و گنبد زیبایی نیز برای آن ساخته شده است.
حمام کرناسیون یکی از بناهای دوره قاجاریه است که پس از بازسازی در سال ۱۳۸۵ بهعنوان موزه مردمشناسی دزفول تغییر کاربری داده است و در آن میتوان با انواع مشاغل قدیم در دزفول آشنا شد.
در جاده بین سردشت و شهیون در شمال شهر دزفول، دریاچهای دلانگیز در پشت سد خاکی پالنگان قرار گرفته است و یکی از نقاط زیبای دزفول برای طبیعتگردی محسوب میشود.
کتهای دزفول خنک کنندههای دستساز انسانهای کهن هستند که بهصورت حفرههای غار مانند در کنار رودخانه دزفول حفر شدهاند. این کتها از جاهای دیدنی دزفول در روزهای گرم سال برای فرار از گرمای خوزستان در جوار رود جاری و زلال دز است.
اگر به دزفول سفر کردید بازدید از روستای لیوس را از قلم نیندازید. این روستا از جمله روستاهای سنگی کشور است که هنوز با گذشت زمان بافت سنتی، معماری و آداب و رسوم گذشته خود را حفظ کرده است. معماری خانه و معابر روستا، کوههای دور و اطراف و رودخانههای پیرامون آن، منظرههای خیرهکنندهای به وجود آوردهاند که چشم هر بینندهای را مجذوب خود میکند.
یکی از نقاط دیدنی طبیعی و زیبای شمال دزفول است که در بخش شهیون قرار گرفته است. از دیدنیهای این منطقه بکر و ناشناخته میتوان به آرامگاه صوفی احمد که در دل درختان و کوه قرار گرفته، مناظر کمیاب و دست نخورده اشاره کرد. همچنین مجاورت با رود دز فرصت شنا، قایقسواری و ماهیگیری را نیز در این منطقه ممکن کرده است.
روستای نورآباد، روستایی زیبا و دیدنی است که از باغهای انار زیبا، چشمهسارهای فراوان، دشتهای گلهای نرگس، بافت تاریخی ارزشمند و آبشاری ۲۰ متری برخوردار است. آبشار نورآباد یکی از دیدنیترین نقاط این روستا است که در هر فصل از سال جلوههای زیبایی از خود را به نمایش میگذارد. در طول سال گروههای کوهنوردی زیادی برای دیدن این آبشار راهی روستای نورآباد میشوند.
«حزقیل» از پیامبران«بنی اسرائیل» است که در روایات اسلامی نیز به او اشاره شده است. در قرآن نامی از او نیامده اما برخی از مفسران قرآن ادعا دارند که اشارهای به او در در یکی از آیات سوره بقره شده است. مرقد این پیامبر بنایی ساده و آجری است که از حیاطی کوچک و ایوانی با طاق ساده تشکیل شده است. در بالای بنا نیز گنبدی از نوع شش ترک دیده میشود.
در میان دامنه رشتهکوههای زاگرس مشرف به دریاچه سد دز در ۲۵ کیلومتری شمال شهر دزفول روستایی زیبا و جذاب به نام پامنار قرار گرفته است. روستای پامنار، روستایی به وسعت ۵۷ هکتار است که به واسطه مناظر شگفتانگیز، پوشش جنگلی از درختهای سدر، چشمهسارهای فراوان، درههای حیرتآور، قلعه طبیعی شاداب و همین طور همجواری با دریاچه شهیون مورد توجه گردشگران بسیاری قرار گرفته است.
اگر به دزفول سفر کردید، حتما زمانی را برای بازدید از یکی از دیدنیترین خانههای دزفول یعنی خانه تاریخی تیزنو اختصاص دهید. این خانه در محله قلعه بنا شده و نمونه کاملی از معماری خانههای دزفولی را به نمایش میگذارد. خانه تاریخی تیزنو یادگاری بهجای مانده از دوران صفویه است که در زمان قاجار و پهلوی نیز تغییراتی در آن صورت گرفته است.
در سفرتان به دزفول اگر بهدنبال جایی به دور از شلوغی و هیاهوی شهر، در جوار طبیعت بودید، پیشنهاد میکنیم به پارک جنگلی شقایق بروید. پارک جنگلی شقایق در محیطی بکر و زیبا واقع شده و از مناظر بینظیری برخوردار است. این پارک همچنین از امکانات تفریحی و رفاهی نیز برخوردار است.
پل قدیم دزفول که از آن بهعنوان قدیمیترین پل جهان نام برده میشود، اصلیترین جاذبه تاریخی شهر دزفول است. این پل دو منطقه غربی و شرقی را به هم متصل میکند. پل قدیم در گذشته یکی از راههای ارتباطی منطقه «جندی شاپور» و سرزمین «بین النهرین» بوده و گفته میشود پس از پیروزی «شاپور اول ساسانی» بر «والرین» امپراطور رُم به دستور وی و با بکارگیری اسرای رومی در سال ۲۶۳ میلادی بنا شده است و هنوز پس از گذشت چندین قرن از ساخت آن، بهشکل تقریبی اولیه خود بهجای مانده و زینتبخش دزفول و مایه مباهات سرزمینمان است.
مجتمع فرهنگی سینمایی دزفول از زیباترین جاذبههای شهر دزفول است. این مجتمع بهدلیل رنگ و بوی معماری ایرانی و اسلامی، استفاده از آجرنماها و کاشیهای لعابی در همه ساختمان، کاربرد بادگیرهای مدرن و استفاده از سقفهای گنبدی جدید از سازههای ارزشمند و زیبای کشورمان است.
مجتمع فرهنگی سینمایی دزفول همچنین از سالنهای مجزای نمایش، غرفههای متنوع، کارگاه فیلمسازی، سفالسازی، امکانات رفاهی و تفریحی، رستوران، چایخانه سنتی تشکیل شده است.
بقعه محمد بن جعفر طیار، یادگاری بهجای مانده از دوره تیموریان است و یکی از مهمترین زیارتگاههای دزفول محسوب میشود که در فاصله ۵ کیلومتری آن قرار گرفته است. جعفر طیار پسر عموی «امام علی» و داماد وی یعنی همسر «ام کلثوم» است. بقعه جعفر طیار از گنبدی ۱۲ ترک مزین به کاشیهای سبز رنگ ساده و یکرنگ تشکیل شده و جلوه بسیار زیبایی دارد.
مسجد جامع دزفول در شمار مساجد اولیه دور اسلامی است که در قرن سوم هجری ساخته شده است. بنای مسجد جامع دزفول تحتتاثیر از اصول معماری «کاخ ایوان کرخه» است و شکلگیری کنونی آن بهصورت چهار ایوانی به اواسط دوره صفویه باز میگردد.
بقعه شاهرکنالدین در دل بافت قدیم شهر دزفول در نزدیکی خیابان طالقانی قرار گرفته است. صاحب این بقعه فرزند «بهاءالدین» معروف به «بابا رکنالدینولی» یا «شاهرکنالدین» است که در قرن هشتم هجری عارف و زاهدی معروف بوده است. گفته میشود که شاهرکنالدین دارای کراماتی بوده و مورد احترام شهر و روستاهای اطراف بوده است. آرامگاه شاهرکنالدین دارای گنبدی آبی است که با کاشیکاریهای زیبایی تزیین شده است. دو گلدسته آجری مزین به کاشیکاری نیز در جلوی درب ورودی قرار دارند.
مسجد و حمامی قدیمی، بعلاوه یک مدرسه علمیه قدیمی نیز در جوار این بقعه دیده میشوند. فضای سبز ناحیه اطراف آرامگاه آن را به نگیز سبز بافت قدیم دزفول تبدیل کرده است.
چال کندی نام درهای است که آب خروجی از سد دز از آنجا میگذرد. دره چال کندی، با برخورداری از عمق بالای آب، دیوارههای بلند در دو طرف و هوایی خنک و فضایی دلانگیز و آرامشبخش در تابستان، میان گردشگران و طبیعتگردان بسیار محبوب است.
دره توبیرون یکی از دیدنیهای شگفتانگیز و بکر دزفول در فصول گرم سال است. این دره به واسطه هزاران سال فرسایش آبی حاصل از بارندگیهای فصلی در قسمتهای بالاتر و سرازیر شدن آبها در کوه و تپهها به وجود آمده است. وجود انبوه درختان انگور، انجیر وحشی، برگهای شاووشان، آبشارها و آبچکانها، زیبایی فوقالعادهای به این دره بخشیده که هر بینندهای را محو زیباییهای این ناحیه میکند.
این دره دارای دو آبشار است که از جذابیتهای خاصی میان گردشگران برخوردار هستند. «تو» در لهجه دزفولی به معنی «تب (گرما)» و «توبیرون» بهمعنای مکانی که گرما را از تن میزداید است. در فصول گرم سال با وجود گرمای بالای ۴۰ درجه در شهر دزفول در این دره میتوانید از دمای زیر ۳۰ درجه با بادی خنک و هوایی مطبوع و دلپذیر لذت ببرید.