گردشبان (gardeshban.ir) : یکی از رایجترین نوع گردشگری، گردشگری دریایی ساحلی است که در سواحل علاوه بر میراث فرهنگی، تنوع فرهنگی، آداب و رسوم منطقه و ارائه غذاهای سالم وجود آیتمهای دیگری اعم از آب، منظر زیبا، تنوع زیستی دریایی و خشکی سبب جذب گردشگر میشود.
خواص درمانی آب دریا و نور خورشید نیز یکی از مهمترین و پرطرفدارترین جاذبههای این نوع گردشگری است.
این «صنعت سفید» شامل فعالیتهای متنوعی در دریا، ساحل و فرا ساحل است و همین فعالیتها معمولاً با رشد ظرفیتهای گردشگری اعم از هتلها، خانههای اجارهای، رستورانها، موزهها، فروشگاههای صنایعدستی، تفریحات و ورزشهای آبی، تقویت زیرساختها اعم از بنادر، جزایر مصنوعی و امکانات دیگر همراه بوده و نیز میتواند توسط بومیان منطقه ساحلی و حتی جزایر بهعنوان یک شغل پنداشته شود و سبب افزایش اشتغال بشود.
گردشگری دریایی علاوه بر طبیعت (اقلیم، چشمانداز و اکوتوریسم) به فرهنگ (میراثفرهنگی، هنر، صنایعدستی، سنتها و…) وابسته است و توسعه آن علاوه بر امکانات و شرایط فیزیکی، تا حد زیادی به شرایط اجتماعی و اقتصادی منطقه بستگی دارد، چرا که ویژگیهای محلی، وضعیت امنیت و سلامت، بهداشت، فرهنگ عمومی ساحل نشینان قطعاً در ساختن خاطرهای خوش در ذهن گردشگران و ترغیب آنان به سفر مجدد و یا پیشنهاد آن به دیگران موثر است.
از این رو شناخت مزیتهای سواحل برای برنامهریزی و رونق گردشگری بسیار ضروریست و عوامل اقتصادی و اجتماعی نیز در توسعه گردشگری ساحلی بسیار موثر است.
از آن جمله میتوان به پذیرش گردشگران توسط مردم محلی، امنیت و سطح بهداشت و فاکتورهای سیاسی همچونعدم وجود بحرانهای سیاسی، نوسانات نرخ ارز و فهم اهمیت و جایگاه اقتصادی گردشگری برای برنامهریزان محلی اشاره کرد.
هرچند گردشگری در بهبود اقتصادی مردم نقش بسزایی دارد اما از نظر مفهومی دارای تناقض است و تجربه نشان داده که با وجود اینکه گردشگری دریایی از نظر اقتصادی کل جامعه را مغتنم میسازد و یک فرصت است مضرات آن از جمله بارگذاری بیش از حد در سواحل، اعم از شهرسازی در خط ساحلی و فشار و تنش بر مناطق زیست محیطی، دفع آلودگی و زبالههای شهری، از بین رفتن زیستگاههای جانوران و گیاهان دریایی، تحول در نوع اقتصاد مردم محلی که بعضاً موجب نادیده گرفتن و فراموشی پیشههای سنتی و ریشهدار مناطق تحت تاثیر میشود و نیز از بین رفتن ارزشهای بومی و سنتی در صورت نبود برنامهریزی صحیح و لازم، میتواند از تهدیدات قابل پیش بینی این نوع گردشگری باشد.
فقدان توجه و برنامهریزی کافی و خردمندانه در بهرهگیری از ظرفیتهای سواحل برای گردشگری که اغلب با تضییع فرصتها، سرمایهها و علل جذابیت سواحل رخ نمایی میکند، اگر چه در کوتاه مدت احتمال سودآوری گذرا را در پی دارد اما در بلند مدت باعث از بین رفتن مزایای اقتصادی گردشگری نیز خواهد شد، چرا که نابودی چشم اندازها و تنوع گیاهان و جانوران در دریا و خشکی و نیز بازخورد اجتماعی و رفتاری جوامع محلی (و در نتیجه ناامنی وعدم خاطرهای دلانگیز برای تکرار سفر گردشگران) موجب از میان رفتن و یا کم رنگ شدن مزایای سفر به مناطق مورد نظر خواهد شد که مصداق توسعه ناپایدار گردشگری است.
محمدحسین ارسطوزاده
مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر