استان سمنان چهارمین پیشنهاد ما برای سفر نوروزی است. استان سمنان به دلیل قرار گرفتن در مرز بین استانهای سرسبز شمالی و استانهای کویری مرکزی، جغرافیای منحصربهفردی دارد و تنها تا با طی مسیری کمتر از ۲۰کیلومتر، از کویر به کوه و جنگل میرسید و بالعکس.
علاوه بر جاذبههای طبیعی و تاریخی، این استان از لحاظ علمی و سیاسی نیز حرف برای گفتن زیاد دارد. سمنان از آغاز سالهای دهه پنجاه خورشیدی تا امروز مرکز فضایی ایران بوده است و دو پایگاه مهم صنایع هوافضای ایران در این استان قرار دارد. این استان علاوه بر اینکه خطهی رئیسجمهورخیزی است، موطن چهرههای ادبی، هنرمندان و ورزشکاران زیادی مانند علی معلم دامغانی، محسن تنابنده، علی اصحابی، علیرضا منصوریان و… است و در سفر به سمنان تجربه خوبی خواهید داشت.
استان سمنان در مسیر جادهای مسافرانی قرار دارد که از تهران و استانهای شرقی به خراسان میروند. فرودگاه شهر سمنان و ایستگاه راهآهن در شهرهای سمنان، گرمسار، دامغان و شاهرود نیز سفر ریلی را به این استان پهناور میسر میکند. هتل و اقامتگاه هم در این استان کم نیست و هتل ۵ستارهی گوتکه مال با داشتن پارک آبی، استخر و امکانات کامل رفاهی بهترین هتل این استان است.
مرکز استان سمنان، شهر سمنان است. این شهر جاذبههای گردشگری و طبیعی بسیاری دارد. سمنان شهری کویری است اما کوچهباغهای طبیعی که در مرکز شهر سمنان قرار دارند، از جاذبههای خیرهکنندهی این شهر کویری و زیبا هستند. درست در قلب شهر و در میان باغهای انجیر و توت و انار و… کوچهباغهایی با دیوارهای کاهگلی و نهرهای جاری آب، این منطقه از شهر را به نگینی درخشان در قلب کویر تبدیل میکند.
یکی از جاذبه های دیدنی شهر سمنان خانههای قدیمی آن هستند که بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارند. با رونق تجارت در سمنان به ویژه در دوران قاجار در این شهر محلههای جدیدی شکل گرفتند که افراد ثروتمند در آنها خانههایی زیبا و دیدنی ساختند که در حال حاضر این خانهها به مجموعهای از خانه های تاریخی شهر بدل شدهاند.
خانهی تدین: این بنای تاریخی متعلق به یکی از تجار بهنام دوران قاجاریه بوده است و در خیابان طالقانی سمنان نزدیک بازار این شهر قرار دارد و امروزه محل ادارهی میراث فرهنگی سمنان است. این بنا سه بخش اصلی دارد که هرکدام نیز درب ورودی مخصوص خود را دارند: اندرونی که محل زندگی اهل خانه بوده، بیرونی که مختص پذیرایی مهمانان بوده و جانبی که محل اقامت و کار خدمهی خانه بوده است. این عمارت زیبا دارای حوضخانه، تالارهای زمستاننشین و تابستاننشین، مطبخ مرکزی، اصطبل، حیاط مرکزی و گود باغچه است و بادگیر بلند تالار تابستاننشین از ویژگیهای منحصربهفرد آن است.…..
خانهی طاهریان: این بنا نیز مربوط به دوران قاجار است و در محلهی اسفنجان سمنان قرار دارد. این عمارت محل زندگی خان محلهی اسفنجان سمنان بوده که آب شرب محله را نیز تامین میکرده است. محلهی اسفنجان با مرکزیت تکیه پهنه، با قدمت بیش از سه هزار سال، بناهایی چون مسجد امام، مسجد جامع، بازار، حمام پهنه و تکیه پهنه را در خود جای داده است.
بیشتر بخوانید: سیستان و بلوچستان ، گوهر شناختهنشده
تیمچه پهنه: یکی از بناهای زیبا و تاریخی در استان سمنان و متعلق به دورهی قاجاریه است. تیمچه پهنه دارای سه طبقه است که امروزه نیز همچنان کاربری تجاری دارد و برای خرید نیز مناسب است. تیمچه پهنه در جوار مسجد امام و تکیه پهنه سمنان قرار دارد. در طبقهی همکف آن حوضچهی زیبایی نیز قرار دارد.
گرمابه پهنه: از بناهای تاریخی سمنان است که پس از مرمت و بازسازی امروزه به صورت موزه فعالیت میکند. این بنا در سال ۸۵۶ هجری قمری در دوران تیموری ساخته شده است. این بنا در سال ۱۳۷۶ بازسازی و مرمت شده و کاربری موزه پیدا کرده است. گرمابه پهنه در بخش مرکزی شهر سمنان و در کنار مجموعهی مسجد جامع، مسجد امام، تیمچهی پهنه و راستهی بازار قرار دارد.
دروازه ارگ: این ارگ تزئینات آجرکاری و کاشیکاری زیبایی دارد و در میدان ارگ سمنان واقع شده است. بنای دروازهی ارگ سمنان در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده و در آن زمان ارگ دولتی و مقر حکومتی سمنان بوده است
پارک سیمرغ: این پارک محل خوبی برای تفریح، پیکنیک و استراحت خانوادگی است، با مساحت ۸۰هکتار در ورودی غربی سمنان قرار دارد. شهربازی، پیست کارتینگ، استخر، قایقسواری، آلاچیق و سوییتهای اقامتی از امکانات پارک است و سوییت های پارک سیمرغ سمنان در نوروز۸۸ حائز رتبهی برتر کشوری لوح تقدیر اقامتگاهی گرفتهاند. چادرزدن مسافران نیز در این پارک بلامانع است.
بعد از دیدن جاذبههای تاریخی و شهری از شهر بیرون بزنید و سراغ جاذبههای منحصربهفرد طبیعی آن بروید. بیشتر روستاها و شهرستانهای اطراف این شهر چیزی برای ارائه دارند. از آسمان پرستارهی کویر تا ییلاقات خنک و خوشآبوهوا را در اطراف سمنان پیدا میکنید که هم ماجراجوها را راضی میکند و هم مسافرانی را که فقط میخواهند چندساعتی در آرامش طبیعت خستگی در کنند.
آهوان: از سمنان که بیرون بزنید، در ۳۰ کیلومتری سمنان و ۷۸کیلومتری غرب دامغان به گردنهی آهوان میرسید. اطراف این گردنه چند روستای کوهپایهای قرار دارد که به آنها کلاته میگویند. باغها، کشتزاراها و استخرهای آبیاری کلاته تماشایی است. دو کاروانسرای «رباط سنگی انوشیروانی» و «کاروانسرای شاهعباسی» از دیدنیهای تاریخی این منطقهاند.
کویر کوه سرخ و تندیس طبیعی همای سعادت: در جنوب غربی استان سمنان منطقهای وجود دارد که تا چشم کار میکند خاک رس زمین را فرا گرفته و به همین دلیل به آن منطقه کوه سرخ میگویند. این منطقه به لحاظ گوناگونی دورههای زمینشناسی نیز در ایران بینظیر است. در بستر این کویر رودخانهی شوراب جریان دارد. در کنارههای رودخانه لایهی ضخیمی از نمک، سطحی صاف و صیقلی و سفید رنگ ایجاد کرده که بسیار نرم است. از رودخانهی شوراب به بعد دیگر امکان خودروسواری وجود ندارد و پیاده روی در کویر ازا ین نقطه آغاز میشود. کوه سرخ در جنوب این کویر قرار دارد. صخرهای در این کوه به شکل یک عقاب در آمده است و اگر از بالا به آن نگاه کنید، به شکل عقابی است که بالهای خود را صورت نیمهباز کرده است. این صخره بر اثر فرسایش باد به این شکل درآمده و هیچ دخالت انسانی در پیدایش شکل آن صورت نگرفته است.
آبگرم: اگر اهل آبگرم باشید در ۲۱ کیلومتری شمال غرب سمنان و ۱۸ کیلومتری غرب شهرستان مهدیشهر چشمهی آبگرمی وجود دارد که اهالی منطقه و مسافران برای استفادهی درمانی و استراحت به این منطقهی کوهستانی و دنج میآیند. چند استخر کمعمق در این منطقه و در محل آبگرمها ساخته شده و نوع آب آن گوگردی است.
شهمیرزاد: شهمیرزاد در شمال سمنان به خاطر جاذبه های فراوان طبیعی در تابستان و زمستان پذیرای گردشگران است. آبوهوای معتدل، طبیعت سبز در کنار کوهستان و بناهای تاریخی مانند شیرقلعه، قلعه شیخی و دژوهل شهمیرزاد را به جاذبهی گردشگری مهمی در استان سمنان تبدیل کرده است. بزرگترین باغ گردوی جهان با وسعت ۷۰۰ هکتار در شهمیرزاد قرار دارد و برخی از محصولات این منطقه مانند گردو و آلوی آن شهرت بین المللی دارند.
در مسیر تهران به مشهد، شهرستان گرمسار در ورودی استان سمنان و قبل از شهر سمنان قرار دارد. گرمسار ملقب به خورشید تابان و آغاز محدودهی حفاظتشدهی زیستگاه یوزپلنگ ایرانی است. از جاذبههای تاریخیِ مهم استان سمنان جادهی سنگفرش گرمسار است که متعلق به دوران جادهی ابریشم است.
پارک ملی کویر: منطقه سیاهکوه و پارک ملی کویر از قدیمیترین مناطق تحت حفاظت در ایران است که در جنوب گرمسار و حد فاصل کویر مرکزی ایران و دریاچه نمک واقع شده است. جادهی سنگفرش یکی از شگفتانگیزترین آثار تاریخی این منطقه است. در گذشته این جاده امکان عبور کاروانها را از میان اراضی باتلاقی و شورهزارهای حاشیهی دشت کویر فراهم میکرده است. بنای مشهور قصر بهرام یا کاروانسرای شاهعباسی، کاروانسرای عین الرشی، آبراه سنگی سیهکوه، بقایای ساختمان حرمسرا، کاروانسراهای سفیدآب و آبانبارقیلوقه از دیگر جاذبههای تاریخی این منطقهاند.
بنه کوه، رامه، بهورد و روستای قالیباف از جمله مناطقی در گرمسار هستند که جلوههای چشمنواز و خیرهکنندهای از مناظر طبیعی و تنوع حیات وحش دارند و بعضیشان در مناطق شکارممنوع قرار دارند.
شاهرود در سفر به سمنان
بسطام: شهر بسطام دومین شهر نمونهی گردشگری استان سمنان است که ۶ کیلومتر با شاهرود فاصله دارد. مهمترین جاذبهی بسطام زادگاه و آرامگاه دو عارف بزرگ، بایزید بسطامی و آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی است که هر سال گردشگرانی از سراسر ایران و کشورهای مسلمان همسایه مانند پاکستان و کشورهای آسیای میانه را به این شهر تاریخی مذهبی میکشاند.
جنگل ابر: جنگل معروف ابر در ۴۵ کیلومتری شمال شرق شاهرود از جنگلهای بکر و زیبای استان سمنان است. این جنگل ابر از جنگلهای هیرکانی کشور است و دلیل نامگذاری آن این است که فضای آن را پوششی از ابر فرا می گیرد. خنک بودن در فصل گرما، وجود چشمههای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از ویژگیهای این جنگل است.جنگل اولنگ، جنگل دشت شاد، جنگل و آبشار نام نیک از دیگر جنگلهای این منطقهاند.
زیستگاه توران: مجموعهی توران بعد از پناهگاه حیات وحش نایبندان، دومین منطقهی بزرگ حفاظتشدهی سازمان محیط زیست کشور است. زیستگاه توران از پارک ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقهی حفاظتشده تشکیل شده است. این منطقه در قسمت جنوبی جادهی تهران-مشهد و در شمال شرقی دشت کویر قرار دارد و تنوع بالای گونههای گیاهی و جانوری این منطقه بالا و کمنظیر است. برخی از نادرترین گونهها مانند یوزپلنگ آسیایی، گورخر ایرانی و پرندگانی همچون زاغ بور و هوبره درا ین منطقه زندگی میکنند.
مُجن و آبشار تنگه داستان: شهر مجن در غرب شاهرود و در منطقهای کوهستانی قرار دارد. تنگهی معروف داستان در فاصلهی ۱۰کیلومتری مجن از جاذبههای طبیعی شهرستان شاهرود است. مجن در شیب دامنهی البرز معماری شبیه ماسوله دارد و بام هر خانه حیاط خانهای دیگر است. مجن را نگین سرخ نیز مینامند زیرا خاک زمین و ارتفاعات آن سرخرنگ است. زنان مجنی همهساله طبق رسمی قدیمی با دوغابی از گِل قرمز نمای خانههای کاهگلیشان را رنگ میکنند.
دشت آفتابگردان و شقایقهای کالپوش: دشت آفتابگردان و شقایق در منطقهی کالپوش از جاذبههای طبیعی شاهرود است که از بیستم اردیبهشت تا پایان خرداد گلهای شقایق جلوهی زیبایی به آن میبخشد و گردشگران زیادی را جذب میکند. همهساله جشنوارهی دشت شقایق و کشتی محلی در منطقهی کالپوش برپا میشود. در ماههای مرداد و شهریور نیز گلهای آفتابگردان به گل مینشینند و زیبایی این منطقه را دوچندان میکنند.
دامغان شهری کهن است که قدمت آن به دوران تمدن پارت میرسد و روزگاری پایتخت اشکانیان بوده است. این شهرکه در گذشته به آن صد دروازه میگفتند، جاذبههای گردشگری زیادی دارد که برخی از آنها مرور میکنیم.
مسجد تاریخانه: تاریخانه به معنای خدایخانه یا خانهی خدا است. این مسجد که در فهرست آثار ملی ثبت شده، قبل از حملهی اعراب آتشکده بوده و در قرن دوم هجری به مسجد تبدیل شده است. این مسجد نمونهی زیبا و کاملی از مساجد قرنهای اولیهی اسلام است و سبک معماری منحصربهفردی دارد.
سد شهید شاهچراغی: یک منطقهی عالی برای تفریح و استراحت در طبیعت است. سد شهید شاهچراغی از مناطق نمونهی گردشگری استان و در ۱۲ کیلومتری دامغان، و در مسیر چشمهعلی قرار دارد.
چشمه علی: در سی کیلومتری شمال دامغان بین روستاهای آستانه و کلاته رودبار، باغ و عمارتی زیبا به نام چشمهعلی قرار دارد که در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. عمارتی زیبا و باشکوه در میان رودخانه قرار گرفته و درختان بید و صنوبر، درختان میوه، گیاهان دارویی و ارتفاعات کوهستانی آن را در بر گرفتهاند.
روستای تاریخی رشم که از روستاهای تاریخی و کویری ایران است، برج پیر علمدار که یکی از چشمگیرترین نمونههای معماری آرامگاهی است، تپه حصار که یکی از مهمترین محوطه های باستانی فلات ایران است، دریاچهی نمک حاج علیقلی، آتشکدهی دروار، گنبد زنگوله، کاروانسرای قوشه، پیر خوشتر و تنگهی زندان از دیدنیهای دیگر دامغان هستند که اگر فرصتتان کمی بیشتر باشد میتوانید از آنها دیدن کنید.
غذا در سفر به سمنان
معروفترین غذای سمنان سبزیپلو است اما با آن ترکیب سبزیپلو با ماهی که میشناسیم تفاوت زیادی دارد. در این غذا شاید به جرات بتوانم بگویم حداقل ۱۰ نوع سبزی و صیفیجات ریخته میشود و حتی بادمجان، سیبزمینی و گوجهفرنگی هم در آن میریزند. تاکپلو شاهرود، مانیپلو دامغان، تهچین گرمسار، خلالپلو و خورشت هویج و پسته از غذاهای لذیذ دیگر این استان هستند.
نان پیچو، نان فطیر، نان سلم، نان روغنی، نان سرقلیفی، دادچه، نان ماستی و بخسمات از انواع نانهای گوناگون این استان هستند. یخنی، جوش بره و کلهجوش نیز از آشهای محلی استان سمنان هستند.
از خوراکیها نان محلی و آجیل و خشکبار بهترین سوغاتیهای استان سمنان هستند. از شیرمالپزیهای زیادی که در شهر سمنان وجود دارند میتوانید نان محلی بخرید. از خشکبارفروشیهای تمام استان میتوانید انواع برگه و مغزها را به سوغات ببرید. اگر دنبال سوغات خاصتری میگردید، وشینه نوعی پارچه سمنانی است که علاوه بر دستبافهای دیگر استان یادگاریهای خوبی هستند. سفال و سرامیک هم در سطح استان به وفور پیدا میکنید.
یک کارگاه بزرگ سفال و سرامیک در شاهرود وجود دارد که ظروف و تزیینات سرامیکی زیبایی تولید میکند. علاوه بر تمام اینها باز هم در زمینهی میوه و محصولات فصلی این استان بسیار غنی است. پستهی دامغان، انگور شاهرود، انار گرمسار، گردو و آلوی شهمیرزاد و انجیر سمنان از معروفترین محصولات این استان هستند. بازار سنتی سمنان و بازار سنتی شاهرود علاوه بر اینکه برای خرید بهصرفه هستند، خود معماری و دادوستد مردم در این بازارها نیز دیدنی است.