زیبایی طرقبه را نظاره کرده و شیشلیک شاندیز را مزه میکنیم؛ به زیبایی آبشار اخلمد خیره شده و روی بام مشهد آرام میگیریم. به خصوص اگر قصد سفر به مشهد را کردهاید؛ همراهی ما تا انتهای این نوشته خالی از لطف نیست.
روستای کنگ، طرقبه، شاندیز و قله زو از جاهای دیدنی طبیعی حوالی مشهد هستند.
حدفاصل بلندیهای بینالود و دشت مشهد، با دنیایی از دیدنی و جاذبهی گردشگری پرشده است. اما گل سرسبد آنها، روستایی است چندهزارساله به نام کنگ کهن. برای آنهایی که ایرانگردی را به طور حرفهای دنبال میکنند؛ میتوان این روستا را همسنگ ماسوله در گیلان معرفی کرد. جایی که روی دامنه کوهی سرسبز، روستایی به شکل طبقاتی به سمت آسمان قد کشیده و در پایین دست آن، رودی خروشان جاری است.
مردمان باصفا و مهماندوست؛ معماری چشمنواز و منحصربهفرد، کوچههایی باریک، پلکانی و تودرتو، غذاهای سنتی خوشمزه، آثار باستانی سههزار ساله متعلق به پیش و پس از اسلام و انبوهی از جاهای دنج برای قدم زدن و خلوت کردن، گوشهای از هدایایی است که روستای کنگ کهن به بازدیدکنندگان خود پیشنهاد میدهد.
اگر در مشهد الرضا بودید و قصد بازدید از جاهای دیدنی اطراف مشهد را کردید، حتما یک روز کامل را به کنگ اختصاص دهید. با ماشین شخصی از مشهد به سمت ییلاقات غربی حرکت کنید و در دو راهی طرقبه و شاندیز، به سمت چپ، یعنی طرقبه بپیچید. میتوانید صبحانه را آنجا در یکی از سفرهخانههای سنتی طرقبه صرف کرده و سپس دوباره راه خود را پی بگیرید. این مسیر تا کنگ مجموعا کمتر از دو ساعت به طول میانجامد و پس از رسیدن، بسته به سلیقه میتوانید سراغ جاذبههای زیر بروید.
۲- طرقبه مشهد؛ شور و صفا در دل طبیعت
همانطور که در بالا اشاره کردیم؛ در مسیر رسیدن به روستای کنگ، از شهری کوچک به نام طرقبه عبور میکنیم. این شهر، از دو قسمت ییلاقی با جاذبههای طبیعی و بافت شهری، با جاذبه بازار و صنایع دستی تشکیل شده است. در نتیجه، با هر سلیقهای، میتوانید حداقل یک روز کامل را به حضور در طرقبه مشهد اختصاص دهید. جالب اینکه برای بازدید از طرقبه حتما نیازی نیست که خودروی شخصی را به جاده بیاندازید؛ بلکه کافی است با خط مترو خود را از هر جای مشهد به انتهای خیابان وکیل آباد رسانده و از آنجا با اتوبوسهای شهرداری مسیر طرقبه را پی بگیرید.
دلیل اصلی شهرت طرقبه به عنوان یکی از جاهای دیدنی اطراف مشهد بیشتر مرهون درختان گردوی بلندقامت، رود جاری کنار جاده، رستورانهای لوکس و باکیفیت، هوای کوهستانی لطیف، شور و هیجان جاری در مسیر و در یک کلام؛ طبیعت زیبا و منحصر به فرد آن است.
تفاوتی نمیکند که اهل نشستن روی یک زیرانداز در کنار جوی آب و برپا کردن بساط کباب و جوجه باشید یا اینکه بخواهید صبحانه، ناهار و شام را روی تخت یک رستوران سنتی، با شنیدن نوای آب جاری در بستر کوه و چهچه پرندگان صرف کنید؛ در هر صورت، طرقبه انتخابی فوق العاده خواهد بود.
در گوشه و کنار طرقبه نیز، جاذبههای طبیعی و گردشگری فراوانی وجود دارد که هم برای گروههای دوچرخه و موتورسواری، هم برای تورهای گردشگری و هم برای آنهایی که با اتومبیل شخصی سفر میکنند جالب توجه است. در عناوین زیر، به برخی ازآنها اشارهای مختصر میکنیم.
کمرمقبولا طرقبه
در ابتدای جاده طرقبه، اگر پس از اولین پمپ بنزین راه یکی از فرعیها را به سمت راست پیش بگیرید، به بلندیهای کمر مقبولا میرسید. تکه سنگهایی خاص و منحصربهفرد، روی بلندی کوه، هم برای عکاسی و هم برای کمپ کردن، جلوههایی بینظیر را در اختیار شما قرار میدهند. برای رسیدن به بلندترین قله نیز، هم راه ماشینرو و هم مسیر کوهنوردی در دسترس شما است.
مشابه کمرمقبولا، اما سمت چپ جاده طرقبه (به سمت مشهد)، شما را به پارک جنگلی وکیل آباد، یکی از زیباترین جاهای دیدنی اطراف مشهد میرساند. این پارک به صورت پلکانی طراحی شده و با آلاچیق و منقلهای از پیش تعبیه شده، میتواند در فضایی تمیز و زیبا میزبانی از شما را به عهده گیرد.
اگر حال و هوای نمک آبرود و تلهکابین افسانهای آن را کردید؛ میتوانید شرایط مشابه را در چالیدره مشهد تجربه کنید. به خصوص اگر گذر شما در فصل بهار به چالیدره بیفتد، رودخانه جاغرق به طور کامل دره را پر از آب کرده و سبزهها بر دامنه کوه روییدهاند؛ در این شرایط منظره کابین شما علاوه بر طبیعت زیبای کوهستان، شور و هیجان ماهیگیری و قایقسواری پایین است. بلیط ورودی به این مرکز تفریحی کمتر از بیست هزارتومان است و در آن مراکز ماساژ، رستوران، لمکده، عکاسخانه سنتی، مراکز تفریح کودکان و امکانات فوقالعاده دیگری نیز وجود دارد.
اگر از طرقبه به جاده عنبران وارد شوید؛ به روستایی کهن میرسید که حول یک درخت دو متری چند صد ساله توسعه یافته است. اگرچه مانند تمامی ییلاقات طرقبه اماکن فراوانی برای سرویسدهی به گردشگران در حاشیه مسیر این روستا تدارک دیده است؛ اما جاغرق بیشتر به خاطر باغها و طبیعتی که به بازدیدکنندگان امکان پیادهروی و کمپ کردن میدهد محبوب است. در نتیجه، اگر به صورت گروهی سفر میکنید یا اینکه دوست دارید ماشین را در کناری قفل کرده و در دل طبیعت قدم بزنید؛ حتما جاغرق را در برنامه سفر خود به مشهد قرار دهید.
نغندر در فاصله 10 کیلومتری طرقبه قرار دارد و در شش ماه ابتدایی سال آب و هوایی فوق العاده مطبوع دارد. گردهافشانی درختان توت و ابریشم بازدیدکنندگان را سرمست کرده و تولیدات لبنی روستا به صورت تازه و تمیز در اختیار گردشگران قرار دارد.
در مقایسه با سایر جاذبههای حوالی طرقبه، نغندر از زیبایی چیزی کم ندارد؛ اما به دلیل شهرت پایینتر، معمولا چندان شلوغ نیست. با این تفاسیر، اگر به دنبال مکانی خلوت و دنج در بین جاهای دیدنی اطراف مشهد هستید؛ روی نغندر حساب باز کنید.
جاذبههای طبیعی طرقبه به موارد بالا محدود نمیشود، اما برای اینکه به صنایع دستی شهر نیز بپردازیم؛ باید از روستاههای ده بار، کلاته آهن، ازغذ، مایان، حصار و گلستان گذر کرده و به فرش و گلیم و نمد بپردازیم. زمانی که از حریم مشهد وارد جاده طرقبه شوید؛ پس از چند کیلومتر راه به دو شاخه تقسیم میشود. سمت راست شما را مستقیم به ییلاقات و جاذبههای طبیعی راهنمایی میکند؛ اما سمت چپ ابتدا بافت شهری، خیابانهای سرزنده، فروشگاههای کوچک و بزرگ را نمایش داده و سپس شما را راهی دل طبیعت میسازد.
برای خرید پوستین، فرش، گلیم، سبد، نمد، سماور، فیروزه و البته هنرهای کار شده روی سنگ و چوب، کافی است در خیابانهای شهر طرقبه قدم بزنید. مغازهها پر است از کار دست ساکنین طرقبه. در انتها اینکه به خاطر داشته باشید بستنیهای سنتی طرقبه در جای دیگری یافت نمیشود.
زمانی که از یک خراسانی درباره جاهای دیدنی اطراف مشهد بپرسید؛ طرقبه و شاندیز را یکجا، در کنار هم معرفی میکند. اما واقعیت امر این است که برای بازدید و لذت بردن از طبیعت و زیبایی هر یک، باید روزهای مختلفی را در نظر بگیرید؛ زیرا مسیر رسیدن و حضور در آنها کاملا متفاوت است.
اگر خاطرتان باشد برای رفتن به روستای کنگ کهن و طرقبه، در انتهای بلوار وکیل آباد به یک دو راهی میرسیدیم و سمت چپ را پیش میگرفتیم، اما برای شاندیز، باید از سمت راست این دو راهی برویم.
از آنجا، مسیر رسیدن به ییلاق شاندیز نسبتا طولانی است (چیزی در حدود 20 کیلومتر)؛ اما غم و غصهای نداشته باشید زیرا تمامی طول راه پر شده از فروشگاه، مراکز تفریحی و دستفروشانی که چای زغالی، بلال، میوه و تنقلات عرضه میکنند. در ابتدای مسیر با سرزمین موجهای خروشان مواجه میشوید و در ادامه مراکز تجاری و خدماتی پدیده شاندیز را مشاهده میکنید.
از جایی که سرسبزی شاندیز شروع شود، قدم به قدم با رستوران و غذاخوریهایی مواجه میشوید که هر یک با صدایی شما را به خود میخواند؛ از نظر کیفی معمولا همه در یک حد و اندازه هستند و خیلی مهم نیست که کدام را انتخاب کنید؛ اما اگر تا اینجا آمدهاید، حتما شیشلیک شاندیز را در یکی از آنها امتحان کنید.
همانند طرقبه، در حول و حوالی شاندیز نیز جاذبه و روستاهای ریز و درشتی وجود دارد که شناخت آنها برای افرادی که به طور حرفهای و با دقت بیشتری به جاهای دیدنی اطراف مشهد سفر میکنند خالی از لطف نیست. در این قسمت به صورت گذرا به دو مورد اشاره میکنیم.
کافی است پس از شهر شاندیز، تنها پنج یا شش کیلومتر ادامه مسیر دهید؛ آنجا با روستایی به نام ابرده مواجه میشوید که زیبایی دلربایی دارد. در ابرده آب و هوای کوهستانی شاندیز تقویت میشود، درختان بلند، جوی پرآب و زمین سرسبزتر به نظر میرسد. به دلیل فعالیت بیواسطه روستانشینان در زمینه دامداری، زراعت و باغداری؛ علاوه بر استفاده از طبیعت بکر، میتوانید خرید محصولات لبنی، میوه، لواشک و بسیاری دیگر را در دستور کار خود قرار دهید.
اگر زیبایی طبیعی ابرده شما را وسوسه کرد و دوست داشتید نسخه تقویت شده آن را ببینید؛ باید راهی که آمدهاید را ده کیلومتر دیگر ادامه دهید. شاید مسیر برای هر اتومبیلی مناسب نباشد، باریک شود و خاکی داشته باشد؛ اما ارزشش را دارد. زشک آخرین آبادی، پیش از مواجهه با رشته کوه بینالود است و طبیعت آن تقریبا بکر و دست نخورده باقی مانده است. چه برای کوهنوردی، چه برای کمپ کردن، چه برای طبیعتگردی، روستای زشک شاندیز یکی از قویترین جاهای دیدنی اطراف مشهد است.
اگر تا زشک رفتید، علاوه بر کباب و غذاهای محلی، بسته به سلیقه، چشمه قلقلی، قله شیرباد، دره نهل و قله چمن را در برنامه بازدید داشته باشید.
۴- نیشابور؛ همسایه تاریخی مشهد
در صورتی که با اتومبیل شخصی از سمت تهران یا شمال ایران به مشهد میآیید؛ حتما پس از شاهرود و سبزهوار در نیشابور توقفی داشته باشید و سفر خود را از این ایستگاه آغاز کنید. اما اگر به شیوه و از مسیر دیگری به مشهد رسیدهاید؛ میارزد تا صد و سی کیلومتر به سمت غرب مشهد حرکت کنید و با شهر خیام و عطار آشنا شوید.
بین تمامی جاهای دیدنی اطراف مشهد، نیشابور حال و هوایی ویژه دارد و بسته به اینکه چه میزان زمان را در نظر گرفته باشید؛ برنامه سفر تغییر میکند. اما به فرض اقامتی یک روزه، چند مورد از مهمترین دیدنیهای این شهر زیبا و تاریخی را به شکل زیر فهرست میکنیم.
خیام از آن دسته شخصیتهایی است که نه تنها در ایران، که در سایر نقاط دنیا طرفداران بیشماری دارد. در نتیجه، اگر در فصلهای گرم سال به ویژه بهار مهمان نیشابور بودید؛ از حضور انبوه توریستهای خارجی حاضر در مقبره خیام تعجب نکنید. همه آنها آمدهاند تا از رازهای نهفته در سینه این مرد آسمانی پرده بردارند و در اشعار فلسفی و عمیق او غرق شوند.
معماری خاص مقبره در کنار درختان، حوض و کتبیههای منقش به اشعار خیام، حال و هوایی انسانی خلق میکند که وصف آن از توان کلمات خارج است و تنها باید حضور داشت و این احساسات را تجربه کرد. برای ملاقات با خیام، باید به منتهی الیه شرقی خیابان عرفان نیشابور بروید. در ضمن، آرامگاه کمال الملک، نقاش مشهور دوره قاجار و پهلوی نیز به فاصله دو کیلومتر از مقبره خیام بنا شده است؛ آنقدر نزدیک که با حضور در یکی، دیگری را به چشم خواهید دید.
اگر خیام فیلسوف است و دانش آمیخته با منطق را در قالب شعر ارائه میدهد؛ همتای او عطار، عارف است و احساس عمیق آدمی را در شعر تعریف میکند. این تفاوت دیدگاه در معماری مقبره و باغ منتهی به آرامگاه نیز مشهود است. گبندی قرار گرفته روی یک هشت ضلعی، ساده و در عین حال زیبا، میعادگاه شما با عطار نیشابوری است. برای این ملاقات کافی است خود را به ابتدای خیابان عرفان نیشابور برسانید.
از نظر بافت طبیعی، نیشابور فوق العاده غنی است و یکی از مهمترین جاهای دیدنی اطراف مشهد به شمار میآید. اما برای بازدید از این جاذبهها شاید نیاز باشد یک روز به سفر خود افزوده یا اینکه زمان حضور در آرامگاههای معرفی شده را به حداقل برسانید. تصمیم شما هرچه که بود؛ بسته به سلیقه میتوانید به جاذبههای طبیعی زیر سر بزنید.
۵- قله زو؛ بام مشهد
معمولا هر شهری یک بام دارد و قله زو، بام مشهد است. به خصوص اگر در تاریکی شب خود را به انتهای خیابان هاشمیه برسانید و سراغ پارک خورشید را بگیرید؛ فرصتی برای قراردادن ماشین در پارکینگ و صعود به قله زو پیدا خواهید کرد. از آنجا تماشای حیات شبانه مشهد یک منظره است و دره و کوههای اطراف نمای دیگر دید شما را میسازد.
اما در صورتی که به همراه تیم کوهنوردی، تور گردشگری یا حتی خانوادگی سفر میکنید؛ شاید بهتر باشد روشنایی روز و اول صبح را برای صعود به قله انتخاب کنید. در این زمان، شور و نشاط نشات گرفته از حضور سایر بازدیدکنندگان فوق العاده بالاست و لحظات شادی را برای شما پدید میآورد. برای افرادی با وقت و ورزیدگی بیشتر، این امکان وجود دارد که قله زو را ادامه داده و خود را به حصار گلستان و ییلاقات طرقبه برسانند؛ همان جاهای دیدنی اطراف مشهد که در ابتدای نوشته به آنها اشاره کردیم.
در نظر داشته باشید ساخت و ساز روی این ارتفاعات آغاز شده و تضمینی نیست که سالهای آتی قله زو را به شکل امروزی ملاقات کنید؛ در نتیجه اگر عازم مشهد هستید، وقت خالی دارید و با کوه ارتباط برقرار میکنید؛ شانس حضور روی بام مشهد را به راحتی از دست ندهید.
برای مشاهده زیبایی آبشارهای خروشان، حتما نیازی نیست که به مازندران و لرستان سفر کنید؛ بلکه میتوان از مشهد چیزی در حدود ۸۰ کیلومتر به سمت چناران حرکت کرد و به سمت روستای اخلمد منحرف شد. جاذبهای که در دو کیلومتری این روستا انتظار ما را میکشد در نوع خود بینظیر است.
درهای پر از باغ و درخت که میوه شهر مشهد را تامین میکند و جایجای ارتفاعاتش با آبشارهای دائمی و فصلی تزئین شده است. به لطف اشکال منحصر به فرد بستر آهکی کوه و صخره که دیواره دره را شکل میدهند؛ برخورد آب به سنگها و ریزش آن به زمین حالت فوق العاده لطیف و چشمنوازی دارد. در انتهای این مسیر زیبا دو آبشار دائمی بیست و چهل متری انتظار بازدیدکنندگان را میکشند و پس از آن، رود و سد اخلمد آماده خودنمایی هستند.
اگر در فصلهای سرد میهمان مشهد بودید و طبیعت امکان بازدید و کمپ آنچنانی در اختیار شما قرار نداد؛ جای نگرانی نیست. کافی است زنجیرچرخهای ماشین خود را آماده کرده یا اینکه با یک خودروی آفرود عازم روستای دولت آباد شوید. این روستا از مشهد بیست کیلومتر فاصله دارد و پس از آن تا پیست چیزی در حدود همین مسافت راه است. البته، هیات اسکی استان خراسان رضوی گاهی سرویسهایی ویژه در نظر میگیرد؛ پس شاید بد نباشد پیش از عزیمت با آنها تماس بگیرید.
پیست اسکی برای تمامی سنین، تمامی مهارتها و همه بازدیدکنندگان (حتی آنهایی که خود قصد اسکی ندارند) امکانات اقامتی، سرویسهای غذاخوری و سرگرمی ویژهای تدارک دیده است. همچنین شما میتوانید برای اولین بار آموزش اسکی را در همین پیست فرا بگیرید و از آن به بعد، در سفرهای بعدی، مشتری پروپاقرص سایر پیستهای اسکی کشور باشید.
8- آرامگاه فردوسی
این همه راه تا مشهد آمدهاید و سراغ آرامگاه فردوسی را بین جاهای دیدنی اطراف مشهد نمیگیرد؟ برای ملاقات با فردوسی توسی حتی اگر ماشین شخصی نداشته باشید؛ میتوانید خود را به پایانه فردوسی، واقع در مرکز شهر مشهد رسانده و از آن جا با اتوبوسهای مخصوص این مسیر در کمتر از یک ساعت، آرامگاه فردوسی را مشاهده کنید.
بلیط ورودی فوق العاده ارزان است (کمتر از پنج هزار تومان) و بازدید از موزه، مقبره و کتابخانه را برای شما آزاد میکند. در مسیر نیز مجسمه و آثار هنری تازهای قرار دادهاند که مشاهده آنها نیز در نوع خود جالب توجه خواهد بود. توجه داشته باشید که ساعت بازدید از هشت صبح آغاز شده و تنها تا پنج بعد از ظهر ادامه دارد.
حتما نام نادرشاه افشار به گوش شما خورده است و در چهارراه شهدای مشهد، مجسمه او سوار بر اسب، برافروخته و آماده نبرد را مشاهده کردهاید. اما نکته اینجاست که مقر فرماندهی او بر ایران نه در مشهد، که در کلات نادری واقع شده بوده و به همین دلیل، امروزه این شهرستان یکی از جاهای دیدنی اطراف مشهد به شمار میآید.
پیش از این در نوشتههای بالا عمدتا جاذبههای قرار گرفته در رشته کوه بینالود و سمت غربی مشهد را معرفی کردیم؛ اما برای بازدید از قصر خورشید و گنجینه نادر، باید به به سمت شرق و ارتفاعات هزارمسجد سفر کنیم.
کلات نادری در صد و پنجاه کیلومتری مشهد واقع شده است و برای بازدید آن بین یک تا دو روز کامل زمان لازم است. اما دیدن قره سو، بند نادری، ارتکند و قصر خورشید ارزشش این زمان و صرف هزینه را دارد.
کلانشهر مشهد روی دشتی بنا شده که از شرق به ارتفاعات هزار مسجد میرسد و از غرب به بلندیهای بینالود محدود میشود. از این رو، هرچه از نقاط مرکزی شهر طرفین برویم؛ آب و هوا ییلاقی شده و سرسبزی، آب و صفای طبیعی بیشتری مشاهده خواهیم کرد. در نتیجه، بد نیست که سفر خود را به دیدنی شهر مشهد محدود نکنید و جاهای دیدنی اطراف را نیز در برنامه بگنجانید.
در این نوشته برای جلوگیری از طولانی شدن متن از دیدنیهایی نظیر هفت حوض، غار مغان، بند گلستان و گلمکان چشم پوشیدیم؛ اما ناگفته پیداست که جاهای دیدنی اطراف مشهد به موارد معرفی شده بالا محدود نمیشود. در نتیجه، خوشحال میشویم اگر ما را در کامل کردن فهرست حاضر یاری کنید و تجارب شیرین و ارزشمند سفرهای گذشته را با ما به اشتراک قرار دهید.