برزیل ، بزرگترین کشور آمریکای جنوبی، تقریباً نیمی از این قاره را در اختیار دارد. تقریباً تمام خاک برزیل در نیمکرهی جنوبی قرار دارد و اکثر آن نیز از نوع گرمسیری است. انبوه جنگلهای بارانی در برزیل، میزبان حیاتوحش و گیاهان عجیبوغریب است.
خط ساحلی برزیل در حاشیهی اقیانوس اطلس به طول ۷,۴۰۰ کیلومتر، از سواحلی با ماسههای طلاییرنگ میزبانی میکند. بهعلاوه، در داخل خاک برزیل منابع معدنی فراوانی نیز وجود دارد. طلای معادن برزیل همچنان تزئینات کلیساهای پرتغالی در این کشور را پوشش میدهد؛ کشوری که تا سال ۱۸۲۲ برزیل را در استعمار خود داشته است.
این تأثیر و نفوذ عمیق پرتغالی در معماری استعماری و هنرهای تزئینی، کاشیهای لعابی و صیقلی در کلیساها و صومعهها و حتی در زبان برزیلی نیز مشهود است. برزیل برای توریستها یک بهشت گرمسیری و یک مقصد فرهنگی شگفتانگیز با جاذبههایی برای همهی سلایق است.
فرقی نمیکند که به ساحل علاقهمند هستید، سودای جنگل نوردی در سر دارید، عاشق موزههای هنری در سطح جهانی هستید یا میخواهید در کارناوال ریو شرکت کنید، در برزیل هر چیزی متناسب با ذائقهی شما یافت میشود. این مقاله نگاهی به مهمترین جاذبههای برزیل انداخته است؛ جاذبههایی که گردشگران را در سراسر سال به این کشور آمریکای لاتین میکشانند.
قلهی گِرد کوه شوگر لوف که در دماغهای جنگلی و پردرخت سر برآورده، نمادی شاخص از ریودوژانیرو با ارتفاع ۳۹۴ متر بر فراز ساحل و شهر است. قلهی این کوه یکی از اولین جاهایی است که گردشگران برای تماشای ریو و بندر و همچنین تجربهی لذت سوار شدن بر تلهکابینهای معلقِ بین شوگر لوف و کوه مورو دا اورکا (Morro da Urca) سر میزنند.
اولین زیستگاه در ریو در زیر این قلهها و نزدیکی ساحل پرایا دا اورکا (Praia da Urca) پدید آمد و شما میتوانید از یکی از سه قلعهی موجود در این منطقه، بهخصوص قلعهی ستارهایشکل سائو ژائو یا سنت جان (São João)، دیدن کنید.
مجسمه عظیم مسیح منجی به سبک معماری آرت دکو ، آغوش خود به عرض ۲۸ متر را بهگونهای گشوده است که گویی همهی بشریت را در برمیگیرد. این مجسمه بر فراز شهر ریو قرار دارد و از بالای قلهی کورکووادو (Corcovado) به شهر و خلیج نگاه میکند.
این قلهی ۷۰۹ متری که مجسمهی مسیح بر روی آن قرار دارد، بخشی از پارک ملی تیجوکا است و یک راهآهن مخصوص چنگکدار برای حرکت در مسیرهای پرشیب، شما را به این بالا و در کنار میدانی وسیع در اطراف مجسمه میآورد.
مجسمهی ۳۰ متریِ مسیح منجی در سال ۱۹۳۱ به دست مجسمهساز لهستانی-فرانسوی، پل لاندوسکی (Paul Landowski) و مهندس برزیلی هیتور دا سیلوا کوستا (Heitor da Silva Costa)، ساخته شد. برای استحکام و تقویت این مجسمه از بتن و سنگ صابون استفاده شده است. سکوی ۸ متری این مجسمه شامل یک کلیسا میشود که در میان عروس و دامادها برای مراسم ازدواج بسیار محبوب است.
اگرچه مسیح منجی یکی از شناختهشدهترین جاذبههای گردشگری برزیل است، اما اغلب به اشتباه «مجسمهی مسیح منجی در کوههای آند» نامیده میشود. درحالیکه آن مجسمه قدیمیتر بوده و در مرز میان آرژانتین و شیلی قرار دارد.
به هنگام بالا آمدن با قطار، میتوان در میانهی راه توقف کرد و به پارک ملی تیجوکا با جنگلهای انبوه، چشمهها و آبشارها و طیف گستردهای از پرندگان، پروانهها و گیاهان گرمسیری رفت.
معدود نمایشها و فستیوالهایی توانایی رقابت با کارناوال باشکوه ریو را دارند. این کارناوال، نمایشی افراطی از رنگ، صدا، نمایش و تجمل است.
اشتباه نکنید، این کارناوال صرفاً یک میهمانی شلوغ خیابانی نیست، بلکه نمایشی حسابشده و دقیق است که در آن تماشاگران میتوانند رژههایی از رقصندگان حرفهای سامبا را در استادیومی مخصوص برای این کار در برزیل مشاهده کنند؛ استادیومی که توسط معروفترین معمار برزیل، اسکار نیِمایر (Oscar Niemeyer) ساخته شده و به سامبودرومو (Sambódromo) معروف است.
این استادیوم ۷۰۰ متر طول دارد و تماشاگران میتوانند در دو طرف آن نشسته و شاهد رژهی رقصندگان و نوازندگان از مدارس مختلف رقص سامبا باشند. آنها در لباسهایی رنگارنگ و زیبا با یکدیگر رقابت میکنند. اگر این صحنههای شلوغ و پرزرقوبرق نسبت به نمایشهای فیالبداهه برای شما جذابیت کمتری دارند، میتوانید کارناوالهای رقص سامبا را در سالوادور، باهیا، رسیفی و دیگر شهرهای برزیل تماشا کنید.
در جایی میان مرز برزیل، پاراگوئه و آرژانتین، رودخانهی ایگواسو (Iguaçu) به شکلی تماشایی در قالب یک نیمدایره از ۲۴۷ آبشار خروشان به پایین درهای میریزد. درست در بالای این آبشار، عرض رودخانه به یکچهارم حد معمول آن کاهش مییابد و همین امر باعث میشود که آب با فشاری بیشتر جریان یابد. برخی از آبشارها دارای بیش از ۱۰۰ متر ارتفاع هستند و چنان محوطهی وسیعی را پوشش میدهند که هرگز تابهحال ندیدهاید.
بهترین نما برای تماشای آبشار ایگواسو ، از داخل مرز برزیل است. مسیرهای پیادهروی و یک برج به شما امکان تماشای مناظر اطراف از نگاهی متفاوت را میدهند. بهعلاوه، یک پل در این محوطه به یکی از بزرگترین آبشارهای این مجموعه، موسوم به «گلوی شیطان» ختم میشود.
بخش آرژانتینی آبشار نمای دیگری دارد، بنابراین اکثر توریستها ترجیح میدهند آبشار را از دو طرف تماشا کنند. آبشار ایگواسو تحت مراقبت پارک ملی ایگواسو قرار دارد. این پارک که در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده، خانهی جنگلهای بارانی و بیش از هزار گونه از پرندگان و پستانداران نظیر آهو، سمورهای آبی، گربهی وحشی و برگچه خوار است.
بهروزترین و معروفترین قسمت از مرکز شهر ریو به خیابان «بانوی ما از کوپاکابانا» ختم میشود که از یکطرف دارای چهار کیلومتر ساحل ماسهای با دریایی زیبا است. این ساحل با یک تفرجگاه عریض و هموار با موزاییکهای سیاهوسفید با طرح امواج و شبیه به خیابانهای لیسبون در پرتغال، از ساختمانها و ترافیک شهری جدا شده است.
ساحل کوپاکابانا صرفاً جایی برای فخر فروختن ریو نیست. بلکه فضایی محبوب برای عاشقان حمام آفتاب، شناگران و ساخت قلعههای شنی در روزهایی است که هوا خوب است.
در خیابانهای این اطراف برای یافتن رستوران، مغازههای کوچک، کافهها و ساختمانهای قدیمی، در روزگاری که ریو پایتخت برزیل بود، قدم بزنید. یکی از این ساختمانهای معروف، کاخ کوپاکابانا است که تحت عنوان یک بنای ملی، حفاظت میشود. میتوان درون لابی این کاخ، خاندان سلطنتی و هنرمندان مطرح سینما را تصور کرد که زمانی در اینجا اقامت داشتهاند.
در حدود ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی مانائوس (Manaus)، آبهای تیرهرنگ رود ریو نگرو (Rio Negro) به آبهای شفاف ریو سولیموئِس (Rio Solimões) میپیوندد و مسیری ۶ کیلومتری را در کنار یکدیگر و پیش از ادغام شدن در آمازون طی میکنند.
سفرهای قایقی از مانائوس، شما را به محل تلاقی این دو رود میبرد. دیگر سفرهای قایقی به شما امکان سفر به دل جنگلهای بارانی و شبکهای از رودها، کانالها و دریاچههای شکلگرفته از طریق این رودها را میدهد.
جزایر آناویلیاناس (Anavilhanas) در ریو نگرو، مجمعالجزایری همراه با دریاچهها، جویبارها و جنگلهای بارانی تشکیل دادهاند که سطح کاملی از اکوسیستم آمازون را به نمایش میگذارد. میتوان در این منطقه میمونها، تنبلها، طوطیها، لاکپشتها، پرندههای توکان، تمساحهای کیمن و دیگر جانوران را مشاهده کرد.
بهعلاوه، در نزدیکی مانائوس، پارک بومشناختی ژانواری (Janauari) میزبان چندین اکوسیستم مختلف است که میتوان آنها را از طریق سفرهای قایقی در امتداد آبراههای باریک این منطقه کشف کرد. سراسر دریاچهی این منطقه با گلهای بزرگ نیلوفر آبی پوشیده شده است. این گلها تنها در منطقهی آمازون یافت میشوند.
وقتیکه در مانائوس بودید، حتماً سری هم به سالن تئاتر آمازون بزنید. این سالن اپرا با معماری رنسانس ایتالیایی، به مانائوس بهعنوان یک مرکز مهم فرهنگی در آمریکای جنوبی، اعتبار بخشیده است.
شهر جدید برازیلیا از دل طبیعت وحشی برزیل سر برآورد و در کمتر از سه سال ساخته شد تا در سال ۱۹۶۰ جای ریودوژانیرو بهعنوان پایتخت برزیل را بگیرد. این طرح جاهطلبانه از سوی لوسیو کاستا (Lúcio Costa) و اسکار نیمایر، تبدیل به نمونهای از طراحی شهری و معماری پیشرو شد. برازیلیا امروزه نیز همچنان یکی از معدود شهرهای جهان است که دارای یک طرح کامل و یک نقشهی معماری واحد است.
صرفنظر از ترکیب مرسوم مناطق مسکونی و تجاری، سراسر بخش دولتی در برازیلیا از آثار معماری مهم تشکیل شده است. آثاری که بهنوعی از جاذبههای گردشگری مهم شهر محسوب میشوند. برخی از مهمترین این آثار در اطراف «میدان ۳ قدرت» قرار دارند؛ کاخ ریاست جمهوری، دادگاه عالی و دو ساختمان مجلس با معماری متفاوت، به همراه موزهی تاریخی برازیلیا و معبد آزادی به دست اسکار نیمایر طراحی شدهاند.
مشهورترین اثر این هنرمند در برازیلیا، کلیسای جامع متروپولیتنِ بانوی ما آپارسیدا است. سقف شیشهای این کلیسا با ستونهای خمیده و از جنس بتن نگهداری میشود. دیگر اثر شاخص نیمایر «قصر طاقها» است. در اطراف این قصر باغهایی زیبا به چشم میخورد که به دست معمار برزیلی، روبرتو بورل مارکس، طراحی شدهاند. او با نیمایر پروژههای متعددی در سراسر برزیل داشته است. موزهی مُدور بومیهای برزیل، طرح خود را از خانهی مدور و سنتی یانومامو (Yąnomamö) الهام گرفته است.
اما بسیاری، برترین کار نیمایر را بنای یادبودی میدانند که وی به احترام رئیسجمهور برزیل و مؤسس شهر برازیلیا، ژوسلینو کوبیشک، ساخته است. نام برازیلیا در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
نام شهر سالوادور، موسوم به شهر علیا (Cidade Alta)، بهعنوان پایتخت استعماری سابق برزیل، به لطف میزبانی از مجموعهای بینظیر از ساختمانهای سبک استعماری در قرنهای هفدهم و هجدهم، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این ساختمانهای سبک استعماری در آمریکای جنوبی نظیر ندارند.
این منطقهی قدیمی، موسوم به پلورینیو (Pelourinho)، جایی است که میتوان در آن زیباترین کلیساها و صومعههای سالوادور را پیدا کرد. این ساختمانها در زمانی ساخته شدهاند که برزیل منبعی از ثروتهای پرتغال بود و از طلای فراوان معادن آن برای تزئین این عبادتگاههای مذهبی و استعماری استفاده میشد.
زیباترین و مجللترین کلیسای شهر، سائو فرانسیسکو (São Francisco)، در اوایل قرن هجدهم ساخته شد و تمامی تزئینات آن لایهای از طلا به خود دید. میتوان در طاقها و دالانهای این کلیسا نمونهای حیرتانگیز از کاشیکاریهای نفیس پرتغالی، موسوم به آزولژو (azulejos)، را مشاهده کرد. اینجا که محل زندگی راهبان بود، در مجاورت کلیسای فرانسیسکان از شاخهی سوم آن قرار دارد.
غیرممکن است از نمای حیرتانگیز این کلیسا با کندهکاریهای درهموبرهم و آشفته همراه با مجسمهها و تزئینات ظریف غافل شوید. داخل کلیسا نیز بسیار مجلل است و حتی از معماری باشکوه باروک پرتغالی با جزئیات فراوان نیز پیشی میگیرد.
تخمین ثروت ایالت مینا ژرایس (Minas Gerais) در دوران شکوه خود در عصر استعمار برزیل، از طریق نمای داخلی کلیساها در مرکز قدیمی آن، اورو پرتو (Ouro Preto)، آسان است. تمامی دیوارهای این کلیساها با طلا و الماسهای بهدستآمده از معادن اطراف شهر در قرون هفدهم و هجدهم، پوشیده شدهاند. اورو پرتو که در دامنهی درهای پرشیب قرار دارد و با کوهها احاطه شده است، جواهری از یک شهر استعماری است.
اما خیابانهای پرشیب و باریک شهر و قرارگیری آن در دامنهی کوه، نیازهای یک مرکز استانیِ در حال رشد را برآورده نمیکرد. درنتیجه، دولت از این شهر به مرکز استانیِ تازه تأسیس بلو هوریزونته کوچ کرد و اورو پرتو در گذشته متوقف شد.
کلیسای سائو فرانسیسکو و کلیسای جامع بانوی ما از پیلار با معماری سبک باروک و روکوکو در قرن هفدهم ساخته شدهاند و نمونههایی بینظیر در این شهر هستند. اما معماریهای استعماری شاخص در این شهر بهقدری زیاد هستند که نام اورو پرتو در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
شیب خیابانهای شهر در برخی نقاط بهقدری زیاد است که تبدیل به پلکان شدهاند. در اطراف این پلکانها عمارتهای استعماری بینظیر و کلیساهایی با گنبد سفیدرنگ و برجهای ناقوس به سبک معماری باروک دیده میشود.
آبهای شفاف، درختان بلند نخل و سواحل طولانی با ماسههای نقرهایرنگ، تنها بخشی از معدود دلایلی هستند که پورتو د گالینیاس (Porto de Galinhas) بهطور پیدرپی بهعنوان بهترین ساحل برزیل انتخاب میشود. در کشوری با بیش از ۷,۰۰۰ کیلومتر خط ساحلی در امتداد اقیانوس اطلس که اکثر سواحل آن نیز ماسهای است، کسب این عنوان بسیار ارزشمند است.
شهر در امتداد ساحل گسترش یافته و آرام، رنگارنگ و ترکیبی از تفرجگاههای قدیمی شهری و بوتیکهای شیک است. هتلها و اقامتگاههای این شهر، به جای قرار داشتن در آسمانخراشهای بلند، در نزدیکی زمین و ساحل مستقر شدهاند. قایقهای بادی زیبا شما را به نزدیکی حوضچههای مرجانی میبرند؛ جایی که ماهیهای گرمسیری زیبا در اطراف پای شما و در عمق کم شنا میکنند.
میتوان سوار بر یک قایق شد و به مردابی رفت که در آن اسبهای دریایی کوچک در حال شنا کردن هستند. بهعلاوه، میتوان با پوشیدن لباس غواصی به کاوش صخرههای حیرتانگیز مرجانی یا کشتیهای شکسته در زیر آب رفت. یکی دیگر از تفریحات جذاب در این ساحل، خرید یک بادبادک از دکههای اطراف و به پرواز درآوردن آن در نسیم خنک ساحلی است.
بندر پورتو د گالینیاس تنها یکی از سواحل زیبا در خط ساحلی ۱۸۷ کیلومتری در ایالت پرنامبوکو (Pernambuco) است. در نزدیکی رسیفی، شهر تاریخی و قرن هفدهمی اولیندا (Olinda) با منظرهای رو به یک ساحل پرطرفدار، واقع شده است. سواحل اصلی رسیفی، بوا ویاژم (Boa Viagem)، سائو ژوزه دا کوروا گرانده (São José da Coroa Grande) و کارنه دِواکا (Carne De Vaca) هستند.
مرکز ایالت مینا ژرایس، اولین سفارش کاری اسکار نیمایر، معمار شهیر برزیلی، را به وی داد و امروزه این ساختمانهای قدیمی از نیمایر گردشگران و علاقهمندان به معماری مدرن را به شهر بلو هوریزونته (Belo Horizonte) میکشانند. اولین اثر مهم نیمایر که او را بهسرعت از دیگر معماران عصر خود متمایز کرد، کلیسای سائو فرانسیسکو د آسیس (São Francisco de Assis) در مجاورت دریاچهای در محلهی پامپولیا (Pampulha) بود.
ساختمان نیمایر، بهعنوان آپارتمانی موجی شکل و مشرف به میدان بزرگ آزادی در بلو هوریزونته، یکی دیگر از اولین آثار مهم نیمایر است. خطوط هندسی آشکار در اثر بعدی نیمایر با نام «کاخ هنرها» نشانهای آشکار برای پارک شهر بلو هوریزونته است. این ساختمان از آثار معاصر صنایع دستی ایالت مینا ژرایس میزبانی میکند.
ساختمان سبک پستمدرن «ملکهی آهنقراضه» دیگر چشمانداز مهم شهری در بلو هوریزونته است. اِئولو مایا و سیلویو پودستا طراحان این اثر مشهور هستند. این ساختمان در حال حاضر میزبان موزهی معدن شناسی است.
سائوپائولو میزبان برخی از بهترین کلکسیونهای هنرهای زیبا در آمریکای لاتین است و ساختمانهایی که این موزهها در آنها مستقر شدهاند، از جاذبههای مهم معماری محسوب میشوند. موزهی هنر سائوپائولو محلی برای نمایش کاملترین کلکسیون هنر غربی، با آثاری از هنرمندانی از سبک رنسانس تا مدرن، است.
در این موزه ۷۳ مجسمهی برنزی وجود دارد که به دست هنرمندانی چون ادگار دگا، پیر آگوست رنوار ، ادوارد مانه ، ونگوگ ، آنری ماتیس، پیکاسو و میرو ساخته شدهاند. این موزه از ابتدای تأسیس تا به امروز، تمرکز خود را صرف نمایش آثار هنرمندان میانهی قرن بیستم به بعد کرده است. ساختمان موزه نیز به دست لینا بو باردی، طراحی شده و یک اثر مدرن است.
اسکار نیمایر نیز عمارت دوسالانهی هنرها در پارک ایبیراپوئرا (Ibirapuera) را طراحی کرده است. این عمارت میزبان موزهی هنرهای معاصر در برزیل است. بیش از ۸,۰۰۰ اثر هنری از هنرمندانی چون پیکاسو، شاگال، کاندینسکی، میرو و مودیلیانی در کنار آثار نقاشان مطرح برزیلی در این موزه نگهداری میشود.
موزهی ایپیرانگا (Ipiranga) که از باغهای کاخ ورسای الهام گرفته است نیز از نقاشیها و هنرهای تزئینی برزیل میزبانی میکند.