کشف گوردخمه‌ بانوی اشکانی وِلِم/دستیابی باستان‌شناسان به مجموعه فاخر از هدایای تدفینی دوره اشکانی در بهشهر

صفحه نخست / عمومی

کشف گوردخمه‌ بانوی اشکانی وِلِم/دستیابی باستان‌شناسان به مجموعه فاخر از هدایای تدفینی دوره اشکانی در بهشهر

کاوش نجات‌بخشی محوطه وِلِم در محدوده سد گِلوَرد نکا در شهرستان بهشهر به کشف مجموعه‌ای از بقایای مربوط به حدود ۲۵ تدفین و هدایای فاخر تدفینی دوره اشکانی، از جمله بقایای تدفین و هدایای بانویی ۲۵ تا ۳۰ ساله منجر شد.

کد خبر: ۴۲۴۷۵

تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۱ تير ۱۴۰۰-1400 April 21

گردشبان (gardeshban.ir) :

به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، رحمت عباس‌نژاد سرستی سرپرست کاوش نجات‌بخشی گورستان وِلِم بهشهر ۲۱ تیر ۱۴۰۰ با اعلام این خبر گفت: «در آبان ماه ۱۳۹۹ در جریان خاک‌برداری حین عملیات راه‌سازی و پل‌سازی در مجاورت روستای ولم و در محدوده سد گلورد توسط پیمانکاران شرکت آب منطقه‌ای مازندران و سد گلورد نکا، این محوطه باستانی پدیدار شد.»

سرپرست کاوش نجات‌بخشی گورستان وِلِم بهشهر تصریح کرد: «بررسی‌های اولیه نشان داده است که این محوطه مربوط به دوره آهن متأخر (۸۰۰ تا ۵۵۰ ق. م) و دوره اشکانیان (۲۵۰ ق. م تا ۲۲۵ م) است.»

دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه مازندران افزود: «پس از توقف کار پروژه راه‌سازی یاد شده، برنامه کاوش نجات‌بخشی محوطه از طریق اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران به پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری ارائه و کاوش اضطراری این محوطه با مجوز ریاست پژوهشگاه آغاز و ادامه یافت.»

عباس‌نژاد سرستی اظهار کرد: «کاوش نجات‌بخشی ولم با تشکیل هیأتی ۱۲ نفره متشکل از باستان‌شناسان و انسان‌شناسانی از اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و دانشگاه‌های مازندران، تهران و کاشان پس از بررسی‌های ژئوفیزیک، عکس‌برداری‌های هوایی و نقشه‌برداری و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی تا اواسط مرداد ادامه خواهد یافت.»

او خاطرنشان کرد: «این کاوش بر اساس تفاهم‌نامه همکاری بین دانشگاه مازندران و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و با همکاری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران و شرکت آب منطقه‌ای مازندران در حال انجام است.»

کشف شواهد دوره‌های مس‌وسنگ، مفرغ و آهن

سرپرست کاوش نجات‌بخشی گورستان وِلِم بهشهر گفت: «تاکنون طی انجام کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه ولم شهرستان بهشهر شواهد دوره‌های مختلفی شامل قطعات سفال‌ها و ابزارهای سنگی از دوره‌های مس‌وسنگ، مفرغ و آهن بدست آمده که در میان این مواد فرهنگی سفال‌های دوره چشمه علی قابل توجه بوده و بیانگر ارتباطات فرهنگی این منطقه با بخش‌های جنوبی البرز در فلات مرکزی ایران دست‌کم از هزاره پنجم قبل از میلاد هستند.»

او در ادامه به کشف تدفین‌های دوره آهن به ویژه آهن ۳ و ۴ و گوردخمه‌های دوران اشکانی اشاره کرد و افزود: «تدفین‌های دوره اشکانی که نسبت به دوره آهن، بیش‌ترین تعداد را شامل می‌شوند، دارای ساختار دخمه‌ای و اغلب دارای یک فضای مستطیلی نامنتظم با کارکرد راهرو‌اند که به سنگ‌چین قسمت ورودی دخمه و محل قرارگیری جسد ختم می‌شود؛ فضای داخلی دخمه‌ها مدور بوده و از دو بخش اعم از سکوی تدفین و چاله هدایا تشکیل می‌شود.»

مجموعه فاخری از هدایای تدفینی دوره اشکانی

این باستان‌شناس با بیان اینکه در گوردخمه‌های اشکانی، هدایای زیادی در کنار متوفیان نهاد شده، از اشیای تزیینی مکشوفه از گورهای اشکانی، به ظروف سفالی در فرم‌ها، اندازه‌ها و رنگ‌های گوناگون، مهره‌هایی از جنس لاجورد، عقیق، خمیر شیشه و خمیر سنگ، اشیای زینتی مفرغی، آهنی و نقره‌ای نظیر دستبند، آویز، گوشواره، انگشترمهر و پلاک، پلاک‌های مدور تزیینی و منقوش از جنس استخوان و بقایای جنگ‌افزار اشاره کرد.

او خاطرنشان کرد: «در پایان این پروژه باستان‌شناسی، مجموعه فاخری از هدایای تدفینی دوره اشکانی در دست خواهیم داشت که پس از کشفیات محوطه وِستِمین در کیاسر ساری، کم‌نظیر و واجد اهمیت بالایی هستند.»

سرپرست کاوش نجات‌بخشی گورستان وِلِم بهشهر در ادامه یکی از گوردخمه‌های جالب توجه این محوطه، را بقایای تدفین و هدایای بانویی ۲۵ تا ۳۰ساله عنوان کرد که ۴۵ هدیه در کنار او نهاده شده است.

دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه پژوهش‌های انسان‌شناسی نیز هم‌راستا با سایر مطالعات باستان‌شناسی در محوطه ولم بهشهر آغاز شده و تا کنون حدود ۲۵ گور و اسکلت کامل و ناقص مورد کاوش قرار گرفتند، گفت: «تعداد یافته‌های استخوانی، کیفیت و سلامت بقایا با وجود رطوبت و ماهیت رسیِ خاک منطقه به گونه‌ای است که زمینه مطلوبی را برای تحقیقات انسان‌شناسی فیزیولوژیک در منطقه شمال کشور فراهم خواهند کرد.»

مجموعه‌های قابل توجه استخوانی در شمال کشور

این باستان‌شناس با بیان اینکه بر روی این بقایای استخوانی می‌توان مطالعات پایه آزمایشگاهی مقیاس-بزرگ و مطالعاتی که به نمونه‌های کوچک نیاز دارند، انجام داد اظهار کرد: «در حال آماده‌سازی یکی از مجموعه‌های قابل توجه استخوانی در شمال کشور برای انجام مطالعات داخلی و خارجی هستیم.»

به گفته او، استخوان‌های به دست آمده از درون بافت خاک آهکی محوطه برخلاف نمونه‌های قرار گرفته در خاک رس، از سلامت و استحکام بالایی برخوردارند و برای ما امکان آماده‌سازی نمونه‌های متعدد برای انجام مطالعات ژنتیک باستانی، ایزوتوپ‌های سنگین، دیرینه بافت-شناسی، دیرینه آسیب‌شناسی و مطالعات گسترده روی بقایای دندانی را فراهم خواهند کرد.

او با ذکر این مطلب که در حال حاضر مجموعه‌ای از بقایای مربوط به حدود ۲۵ تدفین را در دست داریم که دست‌کم ۱۰ مورد از آن‌ها، ظرفیت تمام مطالعات ذکرشده را دارا هستند افزود: «بقایای مکشوفه شامل تدفین‌های زنان، مردان و کودکانی است که بازه سنی از کم‌تر از یک سال تا در مواردی بیش از ۵۵ سال را در بر می‌گیرند.»

دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه مازندران در پایان تصریح کرد: «پیش‌بینی می‌شود که ادامه کاوش در گورستان وِلِم بهشهر در این فصل و همچنین در فصل‌های آینده، با مجموعه‌ای بسیار غنی‌تر همراه باشد و این گورستان باستانی و کشفیات آن را در جامعه علمی جهانی پرآوازه کند.»

روستای وِلِم از توابع بخش مرکزی شهرستان بهشهر در بخش هزارجریب در شرق استان مازندران و در ارتفاع ۸۴۰ متری از سطح آب‌های آزاد قرار گرفته است.