gardeshban.ir

مشهد، مرکز استان خراسان رضوی در شرق کشور است و بیشتر افراد به قصد زیارت از حرم امام رضا (ع) به آن سفر می‌کنند. البته این شهر، فراتر از یک مقصد زیارتی است و دیدنیهای مشهد از جاذبه‌های طبیعی و ییلاق‌های سرسبز گرفته تا اماکن تاریخی و آرامگاه‌های بزرگان شعر و ادبیات، آن‌قدر متعدد هستند که شما را بارها و بارها به‌سمت این شهر بکشانند. تور مشهد از پرطرفدارترین تورهای گردشگری در ایران است و سالانه، هزاران گردشگر خارجی و ایرانی به این شهر سفر می‌کنند.

مشهد در منطقه‌ای نسبتا خشک واقع شده است؛ اما رودخانه‌های فصلی و دائمی فراوانی در آن جریان دارند. این رودخانه‌ها که اغلب کم‌عرض و کوهستانی هستند، از ارتفاعات رشته کوه‌های هزار مسجد و بینالود سرچشمه می‌گیرند و مقاصدی مناسب برای گردش خانوادگی، گروه‌های دانشجویی و گروه‌های طبیعت گردی یک روزه به شمار می‌آیند. پس در ادامه با ما همراه باشید تا شما را به پیک نیکی در رودخانه‌های اطراف مشهد ببریم.

با رودخانه‌های اطراف مشهد آشنا شوید:

• رودخانه‌های شهرستان مشهد
• رودخانه‌های شهرستان چناران
• رودخانه‌های شهرستان طرقبه شاندیز

رودخانه‌های شهرستان مشهد

۱. کشف رود

کَشَف رود، یکی از رودخانه‌های استان خراسان رضوی است که در میان دره کشف رود جریان دارد. این رودخانه که در پنج کیلومتری شمال شرق مشهد واقع شده است، مهم‌ترین رودخانه این شهر به شمار می‌آید و بیشترین بخش آن در شهر مشهد قرار دارد؛ البته شهرستان‌های گلبهار و چناران نیز در حوضه این رودخانه قرار دارند.

کشف رود با ۲۹۰ کیلومتر طول و پنج درصد شیب، از آبریزهای جنوبی کوه‌های هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و از شمال غرب به‌سمت جنوب شرق جریان دارد. رودخانه‌های گلمکان و فریزی نیز که از آبریزهای شمالی کوه‌های بینالود سرچشمه می‌گیرند به کشف رود می‌ریزند. این رود در نهایت در پل خاتون سرخس (واقع در دهکده تاریخی زورآباد شهرستان صالح آباد از توابع تربت جام) به هَربِرود می‌ریزد و با نام تجن وارد ترکمنستان می‌شود و در بیابان قره قوم ترکمنستان فرو می‌رود.​

در سال‌های اخیر، طرحی موسوم به طرح ساماندهی کشف‌رود به شهرداری مشهد واگذار شد و قرار است که این رودخانه و حاشیه آن، تبدیل به یک تفرجگاه بزرگ به نام بوم پارک شود؛ البته متاسفانه به‌دلیل خشک‌سالی و احداث سدهایی چون سد طرق، کارده، ارداک و... روی سرشاخه‌های آن، کشف رود نیز مانند دیگر رودهای بزرگ ایران، خشک شده و فقط در زمان سیلاب، دارای آب است. از دیگر مشکلات زیست محیطی این رودخانه نیز می‌توان به سرازیر شدن پساب شهری در طول سال اشاره کرد.

مسیرهای دسترسی به رودخانه کشف رود، پل کشف رود در شهر توس، پل التیمور در خیابان پنج تن و پل شاهی در اوایل جاده کلات هستند. روی رودخانه کشف رود، چند پل تاریخی از جمله پل شاهی، پل کشف رود و پل خاتون نیز وجود دارند که از دیدنی‌های این رودخانه به شمار می‌آیند.

تاریخچه کشف رود

کشف رود در گذشته با نام خشک رود شناخته می‌شد و بخشی از جاده ابریشم به شمار می‌رفت، زیرا فاقد آب دائمی در تمام فصول سال بود. کشف رود پس از یک بارندگی شدید، تبدیل به رودی خروشان شد. «کشف» به‌معنای لاک‌پشت است و «کشف رود»، به‌معنای رود پر از لاک‌پشت است. به گفته بسیاری از محققان، در گذشته‌های دور، لاک‌پشت‌های کوچک و بزرگ زیادی در این رود وجود داشته‌اند و به همین دلیل، این رودخانه را این‌گونه نام‌گذاری کرده‌اند.

حوضه کشف رود، به‌خاطر شرایط مناسب طبیعی، از دوره پیش از اسلام، یکی از مناطق مهم و مورد توجه برای سکونت درخراسان به شمار می‌آمد. این منطقه در ابتدا، محل اسکان اقوام غیر آریایی بود. خط سیر این رودخانه نیز که اعتبار تاریخی بسیاری دارد، یک راه بازرگانی بسیار بزرگ بوده که مرو، هندوستان و چین را به بین‌النهرین متصل می‌کرده است. آثار تاریخی مهمی در حاشیه کشف رود، کشف شده‌اند؛ در میان آن‌ها می‌توان به شهر توس اشاره کرد که یکی از تمدن‌هایی است که در کنار این رود شکل گرفت.

مردم توس، کشف رود را به‌دلیل تجمع آب، به‌عنوان دریا می‌شناختند. در ضمن خیابانی که در مشهد به این رود منتهی می‌شود، خیابان دریا نام دارد. در اسطوره‌های ایرانی بنای اصلی شهر توس را به جمشید و تجدید بنای آن را به توس، پهلوان و سپهسالار ایرانی نسبت می‌دهند. این منطقه در دوره خلافت عثمان توسط اعراب فتح شد. از رودخانه کشف رود در شاهنامه نیز چند بار یاد شده است. به‌طور مثال، سام نریمان در نامه‌ای به منوچهر، از جنگ با اژدها در کشف رود و کشتن اژدها می‌گوید:

چنان اژدها کو ز رود کشف / برون آمد و کرد گیتی چو کف

کشف‌رود پرخون و زردآب شد / زمین جای آرامش و خواب شد

محوطه کشف رود

عکاس: نامشخص

مجموعه‌ای از محوطه‌های دوره پارینه سنگی قدیم در فاصله ۳۵ کیلومتری تا ۸۵ کیلومتری جنوب شرقی مشهد در اطراف بستر اصلی رودخانه کشف شده‌اند که به آن، کشف رود می‌گویند. حوضه کشف‌رود در شرق مشهد در سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۴ توسط «کلود تیبو»، زمین‌شناس فرانسوی و علی آریایی، زمین‌شناس ایرانی مورد بررسی قرار گرفت و طی کاوش‌ها، ۸۰ نمونه دست‌ساخته سنگی از هفت محوطه گردآوری شد. این مجموعه پس از بررسی به موزه ایران باستان در موزه ملی ایران تحویل داده شد.

مجموعه کشف شده در محوطه این رود در اوایل دهه ۱۳۸۰ به بخش پارینه سنگی موزه ملی ایران منتقل شد و دوباره توسط فریدون بیگلری، باستان‌شناس ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. در این بازنگری، مشخص شد که برخی از نمونه‌های این مجموعه، قطعات شکسته یا لب پرشده قلوه‌سنگ‌های طبیعی کوارتز (دُر کوهی) هستند و هیچ آثاری از دستکاری انسانی در آن‌ها دیده نمی‌شود؛ البته بیشتر نمونه‌های این مجموعه دست‌ساز است و شامل سنگ مادر و سنگ مادرهای ساتور شکل، تراشه‌های ساده و ابزارهایی چون خراشنده، کنگره‌دار و درفش می‌شوند.

بر اساس مشاهدات زمین‌شناسی، بستر کشف مجموعه محوطه کشف رود با قدمتی از دوره پارینه سنگی قدیم، مربوط به پلیستوسن قدیم است و در نتیجه می‌توان گفت که این مجموعه بیش از ۸۰۰ هزار سال قدمت دارد.

۲. رودخانه طرق

رودخانه طرق از پیوستن دو رودخانه کم‌عرض و کوهستانی به نام‌های سربرج و مغان (کال سربرج و کال سوزو) در حوالی روستای کرتیان و همچنین جریان‌های فرعی تشکیل شده است. این رودخانه با ۳۲ کیلومتر طول، ۳٫۴ درصد شیب دارد و مسیر کلی آن، شمال خاوری است. رودخانه طرق از رشته کوه بینالود و آبریز جنوبی کوه‌های خلج در ارتفاع ۲۶۰۰ متری سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستاهای مغان، خانرود، اردمه و همچنین روستاهای مجد، تجر، سربرج و روستای کرتیان به سد طرق می‌ریزد. میانگین آبدهی سالانه این رودخانه در ایستگاه کرتیان، ۲۰ میلیون متر مکعب است.

طرق در گذشته، منطقه‌ای مهم در شاهراه تاریخی ابریشم بوده است و مسافرانی که از شهرهای مرکزی و جنوبی ایران به مشهد سفر می‌کردند، آن را به‌عنوان آخرین منزلگاه می‌شناختند. برای رفتن به کنار رودخانه طرق، می‌توانید از مسیر میدان گاراژدارها (میدان کوشش)، بلوار صبا، خیابان خلج، خلج ۳۹ (انتهای سیدی) و جاده خلج به‌سمت روستاهای پشت کوه‌های خلج، استفاده کنید. 

• آدرس روستای کرتیان: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمدآباد، دهستان سرجام 

۳. رودخانه بزوشک

رودخانه بزوشک در روستایی به همین نام در ۳۶ کیلومتری جنوب شهر مشهد قرار دارد. این رودخانه فصلی از ارتفاعات شرقی بینالود سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستای عارفی به کشف رود می‌ریزد.

• آدرس روستای بزوشک: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد 

۴. رودخانه بساروج‌ (باش ساروق)

رودخانه فصلی بساروج از شرق بینالود سرچشمه می‌گیرد و به کشف رود می‌ریزد. این رودخانه که در جنوب مشهد و در روستایی به نام بساروج واقع شده است، فقط در ماه‌های پرباران جریان دارد. مسیر دسترسی به رودخانه بساروج از جاده قدیم نیشابور و جاده ده غیبی است و شما باید قبل از ده غیبی، وارد جاده اغنج شوید تا به روستا برسید.

• آدرس روستای بساروج: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان سرجام

۵. رودخانه آغنج 

آغُنج، یک رودخانه فصلی است که در روستایی به همین نام در ۴۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار دارد. برای رسیدن به این روستا از طریق جاده قدیم نیشابور وارد جاده ده غیبی شوید. قبل از روستا، از سمت چپ جاده بساروج، به روستای آغنج بروید. این رودخانه از آخرین نقاط شرقی رشته کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از رباط خاکستری و بیدک، قبل از رسیدن به جیم آباد محو می‌شود. در فصل بهار، چمنزارهای سرسبز در دامنه‌های گرانیتی این نواحی، چشم هر بیننده‌ای را خیره خواهند کرد.

• آدرس روستای آغنج: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان سرجام

۶. رودخانه سیج

رودخانه سیج از ارتفاعات سیج و پایین دست بلغور در رشته کوه هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و به سد کارده می‌ریزد. این رودخانه در روستای سیج در ۹۰ کیلومتری شمال مشهد واقع شده است و مسیر دسترسی به آن از جاده کلات، جاده کارده و جاده آل می‌گذرد.

• آدرس روستای سیج: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، دهستان کارده 

۷. رودخانه استاج

رودخانه استاج در روستایی به همین نام در ۴۵ کیلومتری جنوب مشهد قرار دارد. این رودخانه که از آخرین نقطه جنوب شرقی رشته کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد، از حوالی ملک آباد و امان آباد به طرف کشف رود سرازیر و در نهایت در باغ‌ها و مزارع محو می‌شود. مسیر دسترسی به این رودخانه فصلی از جاده نیشابور، انتهای آزاد راه باغچه (سردار شوشتری) شهر ملک آباد و جاده بزوشک می‌گذرد.

• آدرس روستای استاج: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان سرجام 

۸. رودخانه کارده

رودخانه کارده، یکی از پرآب‌ترین رودخانه‌های مشهد به شمار می‌آید و در روستایی به همین نام در ۵۰ کیلومتری شمال مشهد واقع شده است. این رودخانه از ارتفاعات رشته کوه هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و پس از توقف در پشت سد کارده در باغ‌های روستاهای رضوان و اندروخ محو می‌شود. البته این رودخانه در صورت رهاسازی آب از پشت سد کارده به کشف رود می‌ریزد.

مسیر دسترسی به رودخانه کارده از جاده کلات، جاده کارده و جاده سیج می‌گذرد. آبدهی سالانه این رودخانه ۶۶ کیلومتری در ایستگاه اندروخ، ۳۳ میلیون متر مکعب است. آبریز تمام روستاهای خرکت، بلغور، مارشک، کریم آباد، سیج، آل، جنگ، گوش آباد، بهره، دره انجیر و زو قلعه نیز به این رودخانه می‌ریزد.

• آدرس روستای کارده: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان کارده 

۹. رودخانه چهل من سنگ 

رودخانه فصلی چهل من سنگ در روستایی به نام چلمه سنگ در ۶۰ کیلومتری جنوب شرق مشهد واقع شده است. مسیر دسترسی به چلمه سنگ از جاده سرخس آغاز می‌شود. سپس بعد از آبروان در سمت راست باید وارد جاده اره شد تا در جنوب روستای نریمانی به این روستا رسید. رودخانه چهل من سنگ از کوه ناگهانی در ارتفاعات روستای چهل من سنگ (چلمه سنگ) سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستای نریمانی و سرباغ، جاده سرخس را در روستای چاهک قطع می‌کند. این رود پس از روستای کله چشمه به کشف رود می‌ریزد. رودخانه چهل من سنگ تنها در ماه‌های پرباران جریان دارد.

۱۰. رودخانه دهسرخ

رودخانه دهسرخ از دامنه‌های قله دکل (قد سلطانی) در رشته کوه هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستاهای دهسرخ، قزل قیه و معین آباد به طرف جنوب سرازیر می‌شود. این رودخانه که فقط در بخش بالادست آب دائمی دارد، در روستایی به همین نام در ۵۰ کیلومتری شمال مشهد واقع شده است و مسیر دسترسی به آن از جاده کلات، جاده کارده و جاده حسین آباد می‌گذرد.

• آدرس روستای دهسرخ: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان سرجام

۱۱. رودخانه گاو برج 

رودخانه گاو برج در ۶۰ کیلومتری جنوب شرق مشهد در جاده روستای جرخشک قرار گرفته است و برای رسیدن به آن باید در جاده سرخس، بعد از آبروان و تقاطع قلعه نو به‌سمت چپ پیچید. گاو برج، رودخانه‌ای جاری در ارتفاعات است که از کوه دال و رزمگاه تغذیه می‌شود و با عبور از کلاته منار، گاوبرج، خارزار، شورک ملکی و چهار گنبد به کشف رود می‌ریزد.

• آدرس روستای جرخشک سفلی: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش رضویه، دهستان پایین ولایت 

۱۲. رودخانه اره 

رودخانه اره، یک رودخانه فصلی است که در ۵۰ کیلومتری جنوب شرق مشهد قرار دارد. این رودخانه از کوه ناگهانی سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستاهای قرقروک، آبمال و اره به کشف رود می‌ریزد. مسیر دسترسی به رودخانه اره از جاده سرخس به‌سمت دهستان آبروان آغاز می‌شود و سپس باید از سمت راست وارد جاده آبمال شد.

۱۳. رودخانه میامی

رودخانه میامی در روستایی به همین نام در ۵۶ کیلومتری شرق مشهد و در جاده سرخس قرار گرفته است. این رودخانه با ۲۵ کیلومتر طول، تنها در ارتفاعات جریان دائمی آب دارد. رودخانه میامی از کوه‌های قره داغ در جنوب شرق رشته کوه هزار مسجد تغذیه می‌شود و پس از عبور از تخت نوروز و میامی، در حوالی شادیشه به کشف رود می‌ریزد.

• آدرس روستای میامی: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش رضویه، دهستان میامی 

۱۴. رودخانه تبادکان

رودخانه تبادکان، یک رودخانه فصلی در روستایی به همین نام در ۴۰ کیلومتری شمال شرق مشهد است که تنها در فصول پرباران جریان دارد. برای رسیدن به این رودخانه باید از انتهای جاده سیمان، پس از عبور از داخل کارخانه سیمان شرق، وارد جاده جغری شد و قبل از روستای جغری به‌سمت راست پیچید. رودخانه تبادکان از ارتفاعات روستا تبادکان در رشته کوه هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و پس از گذشتن از روستاهای تبادکان، احمد آباد، مهر آباد و شرشر به کشف رود می‌ریزد.

• آدرس روستای تبادکان: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش کنویست

۱۵. رودخانه هندل آباد

رودخانه هندل آباد، تنها در فصول پرباران جریان دارد و فاقد جریان دائمی است. این رودخانه از ارتفاعات جنوب تونل جاده کلات در رشته کوه هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و با عبور از روستاهای ماه نسا و قاسم آباد به کشف رود می‌ریزد. رودخانه هندل آباد در روستایی به همین نام در ۴۸ کیلومتری شمال شرق مشهد واقع شده است و مسیر دسترسی به آن از التیمور، جاده امرغان و روستای احمد آباد می‌گذرد.

• آدرس روستای هندل آباد: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش کنویست

۱۶. رودخانه چاه سلیمان 

رودخانه چاه سلیمان در روستای چاه سلیمان در ۶۰ کیلومتری شمال شرق مشهد قرار دارد. این رودخانه فصلی، جریان آب دائمی ندارد و از ارتفاعات جنوب غرب هزار مسجد تغذیه می‌شود. رودخانه چاه سلیمان از شرق روستای هندل آباد، با عبور از روستای سروک در کلاته میزاجان به کشف رود می‌ریزد. مسیر دسترسی به روستای چاه سلیمان از التیمور، جاده امرغان و روستاهای احمد آباد و هندل آباد می‌گذرد. 

• آدرس روستای چاه سلیمان: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش کنویست

۱۷. رودخانه جنگ

رودخانه جنگ در ۶۰ کیلومتری شمال مشهد، حد فاصل پنمنه تا مارشک قرار گرفته است و برای رسیدن به آن باید جاده کلات، جاده کارده، جاده مارشک و جاده سیج را رد کنید. آب رودخانه جنگ از ارتفاعات هزار مسجد در ناحیه روستا کریم آباد، سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستای مارشک و جنگ به رودخانه کارده می‌ریزد.

۱۸. رودخانه ابرش

رودخانه ابرش در روستایی به همین نام در ۶۰ کیلومتری جنوب غرب مشهد واقع شده است و مسیر دسترسی به آن از جاده نیشابور آغاز می‌شود. برای رسیدن به این روستا بعد از شهر ملک آباد، نرسیده به اوارشک باید به‌سمت راست بپیچید. رودخانه ابرش از ارتفاعات جنوب غرب رشته بینالود سرچشمه می‌گیرد و با عبور از روستا ابرش در میان باغ‌ها و مزارع محو می‌شود.

• آدرس روستای ابرش: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان پیوه ژن

۱۹. رودخانه گونجوک

رودخانه گونجوک از کوه‌های قطار النگ تغدیه و به جهت شمال غرب به طرف دیزباد پایین سرازیر می‌شود. این رودخانه در روستایی به همین نام در ۸۳ کیلومتری جنوب مشهد قرار دارد و برای رسیدن به آن باید در جاده تربت حیدریه، بعد از تونل اول به‌سمت راست پیچید.

• آدرس روستای گونجوک: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان پیوه ژن 

۲۰. رودخانه فرزنی

رودخانه فرزنی که از ارتفاعات کوه قطار النگ در ناحیه روستای امیر آباد سرچشمه می‌گیرد، در روستای فرزنی در ۶۰ کیلومتری جنوب مشهد واقع شده است. این رودخانه فصلی پس از عبور از روستای فرزنی به طرف دهستان باغچه سرازیر و در میان باغ‌ها و مزارع محو می‌شود. روستای فرزنی در جاده نیشابور، کیلومتر ۱۰ جنوب غرب شهر ملک آباد قرار دارد.

• آدرس روستای فرزنی: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان سرجام

۲۱. رودخانه کج النگ

رودخانه فصلی کج النگ در شرق روستای رباط سفید در جاده تربت حیدریه و در ۸۰ کیلومتری جنوب غرب مشهد واقع شده است. این رودخانه از ارتفاعات قطار النگ سرچشمه می‌گیرد و با عبور از رباط سفید و بازه هور به سلطان آباد نمک می‌ریزد.

• آدرس روستای رباط سفید: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان پیوه ژن 

۲۲. رودخانه امردوک

رودخانه امردوک در روستایی به همین نام در ۸۰ کیلومتری شمال مشهد قرار دارد و یکی از پر آب‌ترین رودخانه‌های مشهد است که از جنوب قله هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد. این رود در مسیر خود پس از عبور از روستاهای امردوک، تلغور و میان مرغ به سد ارداک می‌ریزد و از سرچشمه‌های آن می‌توان به زو کرتان، زو کرکان، زو ترکان، زو پیمانه، زو قاطرقی، زو گیویه، زو میرشکار، زو کمر یخدان، زو چهاردار و زو شاه قاسم اشاره کرد. برای رسیدن به روستای امردوک در کیلومتر ۱۰ جاده سنتو به‌سمت راست و به طرف شهر توس بپیچید تا پس از گذر از پل کشف رود و جاده آبقد به آن برسید.

• آدرس روستای امردوک: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، دهستان درزاب

۲۳. رودخانه در میان بام

رودخانه «در میان بام» در ۸۰ کیلومتری شمال مشهد در روستای «در میان بام» یا «دربیابان» واقع شده است؛ رودخانه‌ای که از جنوب شرق قله هزار مسجد، سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستای در میان بام‌ و روستا آبقد به سد ارداک می‌ریزد. مسیر دسترسی به روستای در میان بام از جاده کلات، جاده کارده و جاده مارشک می‌گذرد.

• آدرس روستای درمیان بام: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان کارده 

۲۴. رودخانه ارداک

رودخانه ارداک، یکی از پر آب‌ترین رودخانه‌های اطراف مشهد است که دبی سالانه بیش از ۳۴ میلیون متر مکعب دارد. حوزه آبریز این رودخانه بسیار وسیع است و بیشتر ریزابه‌ها و رودخانه‌های جنوبی تخت هزار مسجد از جمله رودخانه‌های گاش، انجشش، بقمچ، امردوک، گاه، تلغور، میان مرغ و آبقد به ارداک منتهی می‌شوند؛ به همین دلیل، سیل‌های مهیبی در این منطقه رخ می‌دهد. البته برای مهار جریان این رودخانه، سدی ساخته شده است.

رودخانه ارداک در روستایی به همین نام در ۷۰ کیلومتری شمال غرب مشهد قرار دارد و برای رسیدن به آن باید در ۱۰ کیلومتری جاده سنتو به‌سمت راست و به‌طرف شهر توس پیچید. در ادامه، پس از پل کشف رود از سمت چپ وارد جاده آبقد شوید. روستای ارداک در همین جاده در سمت چپ روستای انداد قرار دارد.

• آدرس روستای ارداک: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، دهستان درزاب 

۲۵. رودخانه گیامی

رودخانه فصلی گیامی در روستایی به همین نام در ۸۰ کیلومتری جنوب شرق مشهد قرار دارد؛ رودخانه‌ای که از کوه ناگهانی سرچشمه می‌گیرد و با عبور از روستاهای حسین آباد، نریمانی و سرباغ، جاده سرخس را قطع می‌کند و در نهایت به کشف رود می‌ریزد. برای رسیدن به روستای گیامی باید در جاده سرخس، بعد از آبروان به‌سمت راست بپیچید و وارد جاده اره شوید.

• آدرس روستای گیامی: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش رضویه، دهستان آبروان

۲۶. رودخانه قِزلق

رودخانه قِزلق در ۵۰ کیلومتری شمال شرق مشهد، جاده کلات، بعد از قله دکل و در سمت راست جاده واقع شده است. آبریز این رودخانه به رودخانه خور می‌ریزد و با ریزابه آبگرم یکی می‌شود. رودخانه قِزلق در ادامه پس از عبور از روستاهای امیر آباد، تقی آباد، سرجنگل، صندوق شکن و چهچهه وارد ترکمنستان می‌شود.

۲۷. رودخانه خور 

رودخانه خور از دامنه‌های شمال شرقی قله های مشرف به سیج و آل در رشته کوه هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و در حوالی تقاطع جاده کلات با رودخانه قزلق یکی می‌شود. این رودخانه که در ۶۰ کیلومتری شمال شرق مشهد قرار دارد، با ۸۰ کیلومتر طول، یکی از طولانی‌ترین رودخانه‌های شهرستان مشهد به شمار می‌آید و مسافران جاده کلات از استراحت در کنار آن لذت می‌برند. 

رودخانه خور پس از عبور از روستاهای امیر آباد، تقی آباد، سرجنگل، صندوق شکن و چهچهه به‌سمت خاک کشور ترکمنستان سرازیر می‌شود. مسیر دسترسی به این رود از جاده کلات آغاز می‌شود و شما باید قبل از قله دکل به‌سمت چپ بپیچید تا وارد جاده خور و سپس گردنه صندوق شکن شوید.

۲۸. رودخانه کمر یخدان

رودخانه کمر یخدان در ۱۰۰ کیلومتری شمال غرب مشهد از دامنه‌های قله باشکوه کمر یخدان سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از امردوک در نهایت به سد ارداک می‌ریزد. بستر خشک این رودخانه در آثار ملی ایران ثبت شده است و یکی از مناطق حفاظت شده محیط زیست به شمار می‌آید. برای رسیدن به رودخانه کمر یخدان در کیلومتر ۱۰ جاده سنتو به‌سمت راست و به طرف شهر توس بپیچید. در ادامه مسیر بعد از پل کشف رود از سمت چپ، وارد جاده آبقد شوید تا به روستای امردوک برسید. از این نقطه خلاف جهت آب حرکت کنید تا به رودخانه برسید.

رودخانه‌های شهرستان چناران

۱. رودخانه دولت آباد

دهستان دولت آباد، یکی از بخش‌های گلبهار در شهرستان چناران است که در ۶۸ کیلومتری شمال غرب مشهد قرار دارد و مسیر دسترسی به آن از شاندیز و جاده گراخک به گلمکان است. این روستا که یکی از مرتفع‌ترین روستاهای مشهد شناخته می‌شود و لقب بام خراسان را به خود اختصاص داده است و ۱۵۴۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. دولت آباد، روستایی زیبا با ییلاقات سرسبز و نیمه وحشی است که قدمت آن به بیش از ۱۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد. نام قدیم این روستا، گلشن آباد بوده و پس از مدتی به خرم دره و در نهایت به دولت آباد تغییر کرده است.

روستای دولت آباد، دارای یک رودخانه دائمی به طول ۳۰ کیلومتر است که از دامنه‌های شمالی قله شیر باد (یکی از مرتفع‌ترین قله‌های خراسان) در رشته کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد و سپس وارد سرحد چناران و دهستان دولت آباد شده و در باغ‌ها و مزارع محو می‌شود. سرریز این رودخانه در صورت بارندگی زیاد به کشف رود می‌ریزد.

شغل اصلی مردم روستای دولت آباد، باغداری است؛ زیرا در این منطقه با وجود شرایط آب و هوایی بسیار مناسب و رودخانه پر آب دولت آباد، باغ‌های میوه فراوانی از جمله گیلاس، آلبالو، سیب، گلابی و گردو وجود دارد. به غیر از رودخانه، ارتفاعات بکر و سرسبز، دریاچه سد دولت آباد، باغ‌های سرسبز، پیست اسکی شیرباد (تنها پیست اسکی شرق کشور)، منطقه نخودکوه و جاذبه‌های تاریخی چون مزار درویش علی شاه با قدمتی بیش از ۴۰۰ سال و مسجد تاریخی روستا با قدمتی بیش از ۲۰۰ سال، گردشگران و کوهنوردان بسیاری را به‌سمت دولت آباد می‌کشاند.

• آدرس روستای دولت آباد: استان خراسان رضوی، شهرستان چناران، بخش گلبهار، گلمکان

۲. رودخانه محسن آباد

عکاس: نامشخص

رودخانه فصلی محسن آباد در ۱۲ کیلومتری شمال شرق روستایی به همین نام در ۶۰ کیلومتری شمال غرب مشهد قرار دارد و برای رسیدن به آن باید از جاده سرخس، شهر رضویه و جاده میامی بگذرید. این رودخانه از ارتفاعات شمال شرق میامی تغذیه و به‌سمت جنوب جاری می‌شود. رودخانه محسن آباد در مسیر خود به رودخانه چاه سلیمان می‌پیوندد و در کلاته میرزاجان به کشف رود می‌ریزد. 

• آدرس روستای محسن آباد: استان خراسان رضوی، شهرستان چناران، بخش گلبهار، دهستان بیزکی

۳. رودخانه گلمکان

رودخانه گلمکان با طول تقریبی ۳۰ کیلومتر در میان بلندترین ارتفاعات خراسان قرار دارد و از آب آن برای آبیاری باغ‌ها و مزارع شهر گلمکان استفاده می‌شود. این رودخانه از رشته کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد.

رودخانه‌های شهرستان طرقبه شاندیز

۱. رودخانه زشک

یک رودخانه نسبتا دائمی در روستای زشک جریان دارد که در کنار باغ‌های زیبا و آب و هوای دلپذیر، نظر هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند

روستای گردشگری زشک در منطقه شاندیز و در فاصله ۵۰ کیلومتری مرکز شهر مشهد قرار گرفته است. در جنوب این روستای کوهستانی و سردسیر، یک رودخانه نسبتا دائمی به همین نام جریان دارد که در کنار باغ‌های زیبا و آب و هوای دلپذیر، نظر هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند.

رودخانه زشک با ۴۵ کیلومتر طول و شیب متوسط ۳٫۹ درصد، یکی از پرآب ترین رودخانه‌های شهر مشهد به شمار می‌آید و از خط‌الراس رشته کوه بینالود، کوه سیاه خانی و گود زرد از رشته کوه بینالود از ارتفاع ۲۸۰۰ متری سرچشمه می‌گیرد. این رود که مسیر کلی آن، شمال خاوری است، در نهایت پس از عبور از روستای زشک، ابرده، شهر شاندیز و سر آسیاب در باغ‌ها ناپدید و در انتهای روستای سرآسیاب خشک می‌شود. این رودخانه بین روستای سرآسیاب و خادر با رودخانه‌ای که از روستای نغندر جاری است، ترکیب می‌شود و پس از آن در ۳۴ کیلومتری شمال باختری به بند سرآسیاب و در نزدیکی آرامگاه فردوسی به کشف رود می‌ریزد.

عکاس: نامشخص

رودخانه زشک، رودخانه‌ای کم عرض و کوهستانی است و میانگین عرض آن به هشت متر می‌رسد. عرض رودخانه در قسمت‌های نزدیک ارتفاعات کمتر است و در قسمت‌های ابرده و شاندیز بیشتر می‌شود. دو شاخه اصلی رودخانه زشک، رودخانه بزرگ و رودخانه کوچک نام دارند و در مکانی به نام چشمه قل قلی به هم می‌پیوندند. در این مسیر دره‌های فرعی کوچکی از جمله گویه، تنگل، نو طربید، قلعه حصار، سمبان، باغ عرب، پی وی، روقویند پایین و بالا نیز وجود دارند که آب آن‌ها در فصول بارندگی به رودخانه بزرگ و کوچک می‌پیوندد. این رودخانه از مسیرهای عمومی کوهپیمایی است؛ البته باید بدانید که این مسیر در زمان بارندگی ناامن است و سابقه سیل‌های خطرناک دارد.

زشک که از کلمه «زو اشک» می‌آید به‌معنای «دره اشک» است. طبق گفته محلی‌ها همان طور که اشک چشم انسان از چشمه‌های چشم انسان می‌جوشد و بیرون می‌آید، آب رودخانه زشک نیز از چشمه‌ها و آب‌هایی تامین می‌شود که از دل زمین می‌جوشند.

• آدرس روستای زشک: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش شاندیز

۲. رودخانه دهبار 

رودخانه دهبار در منطقه‌ای کوهستانی و در خط‌القعر دره و در روستایی با آب و هوای معتدل به همین نام در فاصله ۴۷ کیلومتری غرب مشهد در دامنه کوه‌های بینالود قرار گرفته است. مسیر دسترسی به این روستا از طرقبه به‌سمت روستای جاغرق آغاز می‌شود و برای رسیدن به آن باید در این جاده در جنب رستوران گنجعلی خان از اولین سه‌راهی به‌سمت چپ بپیچید و وارد جاده طرقدر شوید. بعد از گذشتن از روستای طرقدر و پروژه ارغوان، به دوراهی کلاته آهن و دهبار می‌رسید که باید مسیر سمت راست را انتخاب کنید.

رودخانه نسبتا دائمی دهبار از ارتفاعات قله دهبار سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستای دهبار با رودخانه دره اسکارون یکی می‌شود. این رود در حوالی روستای حصار گلستان به رودخانه‌هایی می‌پیوندد که از سمت طرقبه و مایان می‌آیند و در نهایت با عبور از کلاته آهن به بند گلستان می‌ریزد. این رودخانه از مسیرهای پرتردد دره‌نوردی در مشهد به شمار می‌آید. رودخانه زشک، رودخانه‌ای کم‌عرض است و میانگین عرض آن به هشت متر می‌رسد. این رودخانه، ۲۲ کیلومتر طول دارد و شیب متوسط آن ۵٫۸ درصد است. روی رودخانه دهبار، پلی ساخته شده است که گردشگران بتوانند با عبور از آن به بالادست روستا دسترسی پیدا کنند.

• آدرس روستای دهبار: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش طرقبه 

۳. رودخانه کنگ

روستای کنگ، مشهور به ماسوله ۱۰۰۰ ساله خراسان در ۴۷ کیلومتری شمال غرب مشهد واقع شده است. رودخانه همیشه پرآب کنگ در این روستا جربان دارد و زیبایی آن را دو چندان می‌کند. این رودخانه از ارتفاعات ۲۶۰۰ متری قله فلسکه در رشته کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد و دارای دو شاخه اصلی کوچک است. رودخانه کنگ با شیب متوسط هفت درصد پس از عبور از روستای نغندر در باغ‌ها محو می‌شود و در آبسال به کشف رود می‌ریزد. این رودخانه با مسیر آسفالته کیلومترها فاصله دارد و به همین دلیل در فصول مختلف سال از فصل شکوفه و باران بهار گرفته تا ییلاق تابستانی، برگریزان پاییزی و چشم‌اندازهای زمستانی، مناظر بی‌بدیل و بکری را در طبیعت پدید می‌آورد.

• آدرس روستای کنگ: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش طرقبه، دهستان جاغرق

۴. رودخانه جاغرق

رودخانه جاغرق با ۲۵ کیلومتر طول از مسیرهای محبوب دره‌نوردی به شمار می‌رود

رودخانه جاغرق در منطقه‌ای کوهستانی و در خط‌القعر دره و در روستایی به همین نام در ۳۵ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد. این رودخانه که از ارتفاعات قله فلسکه و قله ده بار در رشته کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد، پس از عبور از روستاهای ییلاقی کردینه، جاغرق، طرقدر و شهر طرقبه و همچنین چشمه طلا و آبیاری باغ‌های اطراف در حوالی روستای حصار به رودخانه مایان و رودخانه دهبار و در نهایت به سد گلستان می‌ریزد. رودخانه جاغرق با ۲۵ کیلومتر طول از مسیرهای محبوب دره‌نوردی به شمار می‌رود. برای رفتن به کنار رودخانه در طرقبه از شهر مشهد، وارد دوراهی طرقبه و شاندیز شوید و از طریق بلوار امام رضا و جاده پایین طرقبه خود را به مقصد برسانید.

رودخانه نسبتا دائمی جاغرق، رودی کم عرض است و میانگین عرض آن به هشت متر می‌رسد. شیب متوسط این رودخانه، ۵٫۸ درصد است و مسیر کلی آن، شمال خاوری است. در مسیر رودخانه جاغرق، دره‌های فرعی بسیاری از جمله زه در، انگلی در، کمر حصار، بل غنی، اودر، چوردر، ماکو درو، بزه نو سورو، هزار جریب، شمق در، شق در(بازه اجنه)، لویدون، بد چو و رودخانه خشکو وجود دارند که جریان آب جاری در آن‌ها به این رودخانه می‌پیوندد.

روستای جاغرق در گذشته در مسیر راهی کوهستانی و مالرو قرار داشت و مسافرانی که  قصد رفتن به شهرهای نیشابور، مشهد و تابران توس را داشتند از این روستا عبور می‌کردند. روایت است که نام این روستا در ابتدا جاقرق بوده است که معنی آن، ممانعت از ورود به جایی یا اختصاص داشتن جایی به عده خاصی است. پس از گذشت سال‌ها نام این روستا به جام غرق تغییر پیدا می‌کند که کنایه از میزان آبی است که این رودخانه داشته و جام پادشاهی در آن غرق شده است. در نهایت نام جاغرق را روی این روستا می‌گذارند که کنایه از میزان آبی است که این رودخانه داشته و سیل‌های بزرگی را به خود دیده است.

• آدرس روستای جاغرق: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش طرقبه، دهستان جاغرق

۵. رودخانه مایان

رودخانه مایان در منطقه‌ای کوهستانی و در خط‌القعر دره در روستایی به همین نام با آب و هوایی معتدل قرار گرفته است. این روستا در ۳۵ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد و مسیر دسترسی به آن از طریق جاده طرقبه، روستای گلستان و جاده ازغد است.

رودخانه نسبتا دائمی مایان از ارتفاعات بینالود (کوه قلعه گاو) سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستاهای ازغد، مایان علیا، مایان وسطی، مایان درباغ و مایان سفلی در روستای حصار با رودخانه دره دهبار و طرقبه یکی می‌شود و پس از آبیاری باغ‌ها به سد گلستان می‌ریزد. این رودخانه در واقع، ادامه رودخانه ازغد است که با ورود به سرحد روستاهای مایان به این نام خوانده می‌شود. رودخانه مایان، رودی کم عرض است و میانگین عرض آن به هشت متر می‌رسد. شیب متوسط این رودخانه با طول ۳۰ کیلومتر، ۴٫۸ درصد است و مسیر کلی آن شمال خاوری است. در قسمت‌هایی از مسیر رودخانه مایان از قنات استفاده شده است.

۶. رودخانه ازغد

رودخانه ازغد در روستایی به همین نام در ۴۸ کیلومتری جنوب غربی شهر مشهد قرار دارد. این رودخانه از ارتفاعات شمالی کوه فلسکه در رشته کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد و در نهایت به بند گلستان می‌ریزد. رودخانه ازغد با ورود به سر حد روستاهای مایان، رودخانه مایان نامیده می‌شود.

• آدرس روستای ازغد: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش طرقبه 

۷. رودخانه گلستان

رودخانه گلستان در روستایی کوهستانی با آب و هوایی معتدل به نام حصار گلستان در حدود ۳۰ کیلومتری شمال غرب مشهد قرار دارد. این رودخانه از به هم پیوستن سه رودخانه مایان، جاغرق و دهبار که در روستای حصار به هم می‌رسند، تشکیل شده است و در نهایت، پس از طی مسافت حدود دو کیلومتر به سد گلستان می‌ریزد. برای رسیدن به رودخانه گلستان می‌توانید از دوراهی طرقبه شاندیز و بلوار امام رضا به خیابان امام رضا ۳۶ و خیابان امام زادگان بروید.

رودخانه گلستان، رودخانه‌ای کم‌عرض با شیب ۴٫۸ درصد است. این رودخانه که مسیر کلی آن، شمال خاوری است در فصل تابستان و آبیاری باغ‌ها، خشک و کم آب می‌شود؛ زیرا در اواسط تابستان، رودخانه‌های مایان و جاغرق آب ندارند و رودخانه دهبار نیز در کل، رودی کم آب به شمار می‌آید.

• آدرس روستای حصار گلستان: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش طرقبه

۸. رودخانه شلگرد

رودخانه شلگرد در روستایی به همین نام در ۱۶ کیلومتری جنوب غربی مشهد واقع شده است. این رودخانه از رشته کوه بینالود و آبریز جنوبی کوه‌های خلج سرچشمه می‌گیرد و از طریق تونل انحرافی شلگرد وارد رودخانه طرق می‌شود و به سد طرق می‌ریزد. مسیر رودخانه شلگرد شامل حوضچه‌های گرانیتی زیبا و عمیقی موسوم به پارک طبیعی هفت حوض است. شما همچنین می‌توانید در مسیر این رودخانه از چشمه کتیبه خلج و پیست‌های سنگ‌نوردی همچون کتیبه و تنوره خلج دیدن کنید.

• آدرس روستای شلگرد: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش طرقبه 

۹. رودخانه پیله ور

رودخانه پیله ور در ۱۵ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد. مسیر دسترسی به این رودخانه از طرقبه آغاز می‌شود و شما پس از عبور از روستای حصار گلستان و وارد شدن به جاده ازغد، باید از یک فرعی سمت راست خود خارج شوید. رودخانه پیله ور از دامنه‌های شمالی رشته کوه بینالود سرچرشمه می‌گیرد و در نهایت به بند گلستان می‌ریزد.

۱۰. رودخانه مغان 

رودخانه مغان در روستایی به همین نام در ۳۶ کیلومتری جنوب غربی شهر مشهد قرار دارد. این رودخانه که طول آن ۲۲ کیلومتر است، از رشته کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد و پس عبور از روستاهای خانرود و اردمه به سد طرق و در نهایت به کشف رود می‌ریزد. رودخانه مغان در ناحیه خانرود پهن‌تر و عریض‌تر از سایر قسمت‌های مسیر است و به همین دلیل، برخی آن را با نام خانرود می‌شناسند.

• آدرس روستای مغان: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش طرقبه 

۱۱. رودخانه مجد 

رودخانه مجد در روستای مج (مجد) در ۳۰ کیلومتری جنوب غربی مشهد واقع شده است. این رودخانه از کوه درخت جوز در رشته کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستاهای مجد، تجر، سربرج و کرتیون به سد طرق می‌ریزد. برای رسیدن به رودخانه مجد باید از انتهای سیدی و جاده مغان، بعد از تقاطع پرنواز به‌سمت راست بپیچید و وارد جاده مجد شوید تا روستا را در سمت راست خود ببینید.

• آدرس روستای مج: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش طرقبه 

۱۲. رودخانه ارچنگ

رودخانه ارچنگ در روستایی به همین نام در نزدیکی مشهد واقع شده است. روستای ارچنگ پس‌ از ورود به شهر «شاندیز» در بلوار امام رضا، امام رضای ۲۰ قرار دارد. برای رسیدن به این رودخانه باید خیابان شهید زارعیان را تا انتها ادامه دهید تا به سرازیری‌ برسید. در این مکان، استراحتگاهی به نام دره ارغوان وجود دارد که تمام امکانات رفاهی موردنیاز شما را تامین خواهد کرد. رودخانه ارچنگ، کمی جلوتر از این استراحتگاه قرار دارد. شما در این نقطه با دو رودخانه روبه‌رو خواهید شد که رودخانه‌ سمت راست از «زشک» و «ابرده» و رودخانه‌ سمت چپ از «نغندر» سرچشمه می‌گیرد. این دو رودخانه در این روستا به هم می‌پیوندند و از اینجا به بعد با نام رودخانه ارچنگ شناخته می‌شوند.

توجه داشته باشید که در فصل بهار و در زمان بارندگی امکان طغیان رودخانه وجود دارد و باید هرچه سریع‌تر از این منطقه فاصله گرفت. بهترین زمان سفر به رودخانه ارچنگ، فصل تابستان است؛ زمانی که درخت‌های چنار در چپ و راست رودخانه به روی مسیر سایه می‌اندازند و لذت پیاده‌روی را چند برابر می‌کنند.

• آدرس روستای ارچنگ: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش شاندیز