گردشبان (gardeshban.ir) : تا به حال فکر کردهاید که ناهمواریهای ایران چه نقش مهمی در جغرافیایش بازی میکنند؟ اگر ایران زمینی هموار و بدون ارتفاعات بود با توجه به قرار گرفتنش روی کمربند بیابنی دنیا، احتمالا هوایش مثل عربستان حالت بیابانی میشد، امّا ارتفاعات یکی از دلایل مهم تغییرات اقلیمی ایران محسوب میشوند. حالا از بین ارتفاعاتی که در ایران قد برافراشتهاند کدامها بلندتر هستند؟ آیا میدانید بلندترین کوه های ایران در کدام مناطق ایران هستند؟ در این متن میخواهیم با قدبلندترین کوههای ایران آشنا شویم و کمی بیشتر درباره آنها بدانیم.
نکته جالب درباره بلندترین کوه های ایران این است که اگر در داستانها و اساطیر محلی بگردید، میبینید این کوهها برای مردم آن مناطق مقدس بودند. به عنوان یکی از جلوههای مهم طبیعت، کوههای مرتفع در نظر مردم گذشته جلوه خاصی داشتند و برایشان داستانهای متعددی در نظر میگرفتند؛ معمولا این کوههای مقدس را جایی مرتبط با ملکوت و معنویت میدانستند. خود کوه برایشان زنده بود و بسیاری از وقایع را ممکن بود از چشم همین کوه های مرتفع ببینند. البته اینجور داستانها فقط به فرهنگ ایران محدود نمیشود و سایر ملل هم برای کوههای مرتفعشان، اسطوره میساختند؛ مثل روایتهایی که درباره کوه المپ و اساطیرش وجود دارد.
1. دماوند؛ تنها قله بالای 5000 متری ایران
دماوند از آن کوههای ویژهایست که نه فقط در جغرافیای ایران بلکه در فرهنگ مردم ایران هم نقش مهمی داشته است. کوهی که داستانهای اسطوره بسیاری به آن گره میخورد و برای همه مردم ایران، جنبه مقدس داشته است. در واقع دماوند را میتوان معروفترین کوه ایران نامید که به عنوان اثر ملی ایران هم به ثبت رسیده است.
اگر از جایگاه مهمش میان مردم ایران بگذریم، دماوند با ارتفاع 5610 متری، بلندترین قله ایران است و تنها قلهای است که بالای 5000 متر ارتفاع دارد. ویژگی دیگر دماوند، خصلت آتشفشانی بودن آن است که سالهاست نیمه خاموش است امّا جزو کوه های آتشفشانی ایران هم محسوب میشود. بعضی میگویند علت نامگذاری آن به دماند هم به همین سبب است و دماوند از ترکیب: دم + آوند تشکیل شده که اشاره به بخارهایی که از آن متصاعد میشود دارد.
دماوند بلندترین قله رشته کوه البرز، در استان مازندران قرار گرفته و برای صعود به آن مسیرهای مختلفی وجود دارد، امّا به دلیل دشواری و طولانی بودن مسیر، بعضی راهها برای صعود کوهنوردان مجهّز شده است. مثلا از میان جبهههای آن، مسیر جنوبی مجهّزتر است و امکانات بیشتری دارد.
2. علم کوه؛ دومین کوه مرتفع ایران
علم کوه به عنوان دومین نقطه مرتفع ایران، فاصله چندانی با دماوند ندارد. علم کوه هم در رشته کوه البرز و استان مازندران واقع شده و ارتفاعش 4850 متر است و یکی دیگر از معروفترین کوه های ایران است.
معمولا کسانی که تصمیم صعود به دماوند را میگیرند، علم کوه را در برنامههای تمرینی قبل از صعودشان قرار میدهند، زیرا صعودش کمی راحتتر از دماوند است و به نوعی کوهنوردان با صعود به آن توانشان را میسنجند.
علمکوه هم مسیرهای مختلفی برای صعود دارد مثلا به نظر میرسد مسیر جنوبی صعود سادهتر است. همچنین باید بدانید که بهترین فصل صعود علم کوه تابستان و ماههای تیر و مرداد است زیرا در فصلهای سردتر، کار سخت میشود و خطرات لیز خوردن و گرفتار شدن در برف و طوفان افزایش پیدا میکند.
3. سبلان؛ ارتفاعی مقدس در شمال غربی ایران
سبلان به عنوان سومین قله مرتفع ایران در استان اردبیل و 25 کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر قرار گرفته است. سبلان 4811 متر ارتفاع دارد و مثل دماوند یک کوه آتشفشانی است که فعلا خاموش است. آبگرمهای معروف دامنه سبلان، طبیعت زیبایش و پیست اسکیای که دارد، از جاذبههای گردشگری سبلان هستند.
قلههای سبلان در طول سال معمولا سرشار از برف و یخ است. در قله سبلان دریاچه زیبایی به چشم میخورد که باعث میشود تصویر آن را به راحتی تشخیص دهیم.
سبلان که مردم محلی به آن ساوالان هم میگویند، در هواشناسی های مردم محلی نقش پررنگی بازی میکند و مردم مشگین شهر دلیل بسیاری از اتفاقات آب و هوایی را ساوالان میدانند و این نشان میدهد که این قله مرتفع نقش مهمی در فرهنگ مردم آن منطقه داشته است.
4. کوه هزار؛ بلندترین قله در کرمان
کوه هزار در کرمان یکی دیگر از بلندترین قله های ایران است. شاید نام این کوه را کمتر شنیده باشید امّا ارتفاع قلهاش به 4465 میرسد و جزو قلل بالای 4000 متری ایران محسوب میشود.
کوه هزار یا هزاران در جنوب استان کرمان و در منطقه راین قرار گرفته است. میگویند دلیل نامگذاری این کوه به «هزار» این است که گیاهان معطر فراوانی در اطرافش هست و قبلا هم به هزار گیاه معروف بوده و بلبلان خوش آواز هم در آن اطراف زیاد بودهاند.
معمولا صعود به کوه هراز در فصل بهار توصیه میشود و مسیر دسترسی به آن از شهر راین است.
5. آزادکوه
پنجمین کوهی که از میان بلندترین کوه های ایران معرفی میکنیم، آزادکوه با 4395 ارتفاع است. البته بعضی منابع هم آن را ۴۳۵۵ متر و پس از قله خلدو میدانند؛ در هر صورت یکی از قلههای بالای 4000 متری و بلند ایران محسوب میشود که آن هم در رشتهکوه البرز قرار گرفته است.
نام دیگر آزاد کوه را شاهزاده گردن کج گفتهاند و برخی کوهنوردان به آن لقب مرد البرز دادهاند. برای صعود به آزادکوه از روستاهای مختلفی مثل وارنگه رود، کلاک، نسن و ناحیه میتوانید وارد شوید که همگی در جاده چالوس هستند و مسیرهایشان درجه سختی متفاوتی دارد.
سخن آخر
کوههایی که نام برده شدند از بلندترین کوه های ایران هستند که بالای 4000 متر ارتفاع دارند و در دنیا هم جزو کوههای بلند قامت محسوب میشوند. لازم است بدانید که صعود به این کوهها به دلیل ارتفاعشان بسیار سخت است و نیاز به آمادگی جسمانی و توانایی کافی دارد. پیش از صعود لازم است تجهیزات ضروری کوهنوردی همراه داشته باشید و با برنامهریزی صحیح صعود را آغاز کنید. اگر در این مسیر تازهکار هستید، حتما در صعودهای اولتان با گروههای حرفهای همراه شوید تا مهارتهای لازم را به دست آورید.