گردشبان (gardeshban.ir) : بهنقل از روابطعمومی پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، این مجموعه در قالب ۱۳مقاله به آغاز حضور انسان از دوره پارینهسنگی میانی تا افول و متروک شدن شهر تاریخی سیمره در قرن چهارم هجری قمری پرداخته است.
محسن زینیوند در پیشگفتار این کتاب که به روانشاد استاد علی محمد خلیلیان پیشکش شده آورده است، طی یک دهه گذشته در راستای ساخت سد سیمره و پیش از آبگیری آن فرصتی دست داد تا محوطههای ارزشمند باستانی که برای همیشه زیرآب دریاچه سد پنهان میشدند مورد پژوهش قرار گیرند.
این تنها پژوهش بلند مدتی بود که پس از انقلاب در درههای عرضی پیشکوه انجام شد؛ هر چند شاید نتایج آن در برخی دورههای باستانی به گونهای منتشر نشده که گرهای از پیچیدگیهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیاکان ما دراین منطقه پررمز و راز بگشاید.
عباس مقدم عضو هیأتعلمی پژوهشکده باستانشناسی نیز در مقدمهای بر این کتاب نوشته است، مجموعه حاضر نتیجه پژوهشهایی است که به همت نسلی مسئولیتپذیر از باستان شناسان جوان ایرانی به نگارش درآمده و تمرکز اصلی این کتاب بر مطالعات باستانشناسی دره سیمره است. در سالهای اخیر به واسطه عملیات باستانشناسی اضطراری، بررسیها و کاوشهای گستردهای در بخشهایی از دره سیمره که در حوضچه سد سیمره واقع شده انجام شده و بخشی از نتایج آن فعالیتها چاپ و منتشر شده که امید است در آینده نزدیک روند آمادهسازی مقالات مربوط به آن بررسیها و کاوشها به چاپ و نشرآن بینجامد.
جبرئیل نوکنده رئیس موزه ملی ایران نیز در یادداشتی با عنوان «باستانشناس خلیل:از استاد علیمحمد خلیلیان» در سرآغاز این کتاب آورده است، استاد علیمحمد خلیلیان علاوه بر بررسی فصل اول مهران، کاوش در محوطه ارجان با همراهی استاد فائق توحیدی در سال ۱۳۶۱، بررسی و گمانهزنی و ساماندهی درهشهر در اوایل دهه۶۰، گمانهزنی در سراب قره کوزران کرمانشاه، بررسی و گمانهزنی در کان گنبد ایلام۱۳۶۵، حفاظت و مرمت قلعه والی ایلام که درزمان جنگ تحمیلی بیش از نیمی از آن ویران شده بود در حفاظت و مرمت قلعه کنجانچم در صالح آباد تلاش ارزنده ای کرد.
مکانهای نویافته پارینهسنگی در دره سیمره، گزارش کوتاه درباره کلک اسد مراد؛ محوطهای از دوره نوسنگی بی سفال در حوضه رودخانه سیمره، زیستگاههای دوره مس و سنگ دره سیمره، سرحدات شوش در زاگرس در اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد، دره سیمره در دوران مفرغ، نگاهی به استقرارهای هخامنشی و فراهخامنشی دره سیمره، نویافتهای از سامانه آبرسانی دوره ساسانی بر اساس کاوش های باستانشناختی محوطه برزقاواله، حوضه سد سیمره،معماریهای دستکند تنگه بهرام چوبین(چوبینه)،مهرجان قذق و صیمره در قرون نخستین اسلامی، دره شهر (سیمره)، درامتداد رودخانه سیمره،اشاره به پروکسی چندگانه دریاچه میرآباد در زمان بارشهای جوی زاگرس مرکزی ایران و پیامدهای سد سازی در میراثفرهنگی ؛نمونه موردی حوضه سد سیمره عناوین مقالات به چاپ رسیده در این کتاب است.