gardeshban.ir

فرید جواهرزاده رئیس انجمن علمی طبیعت گردی ایران در نشست سمپوزیوم ملی یکصد سال گردشگری ایران که از روز گذشته آغاز شده و امروز نیز در دانشگاه علم و فرهنگ ادامه خواهد داشت گفت: سالی که در آن قرار گرفته‌ایم بنا به تعریف سازمان جهانی گردشگری سال رشد فراگیر توریسم دنیا لقب گرفته است و بدون شک این شعار پس از پاندمی اخیر که جهان را متأثر ساخته به دنبال ایجاد تحرک و الزام کشورهای مختلف به هماهنگی و هم افزایی و بازگشت به شرایط مطلوب و ایده آل در صنعت گردشگری است. شیوع و فراگیر شدن پاندمی کووید ۱۹ شرایط عجیبی در دنیا رقم زده که بخش اعظمی از توان بخش گردشگری و اکوتوریسم را منفعل کرده و متأسفانه شاهد تعطیلی فراگیر بنگاه‌ها و مؤسسات گردشگری وهمچنین بیکاری فزاینده فعالان این بخش در سراسر دنیا هستیم که لزوم برنامه‌ریزی برای افزایش میزان تاب اوری و بازگشت مجدد تمامی فعالان و بازگشایی بنگاه‌هایی گردشگری لازم و ضروری به نظر می‌رسد. شایسته است با مغتنم شمردن برگزاری همایشهای علمی و استفاده از نقطه نظرات صاحبان اندیشه و فن و با ایجاد ارتباط بین پژوهشگران و آشنا نمودن آنان با آخرین دستاوردهای نظری و عملی در ایجاد تحرک بخشی به فعالیت‌های گردشگری از جمله بازشناسی اقدامات مشترک پسا کرونا بین دولت، بخش خصوصی و مردم، از ظرفیت تمامی کنشگران صنعت گردشگری کشور برای بهبود وضع موجود استفاده کرده تا ضمن بهره مندی از تجربیات سایر کشورها اقدامات مقتضی را فراهم کنیم.

وی گفت: یکی از دغدغه‌های فکری و بیم و امیدهای همکارانم در انجمن علمی طبیعت گردی ایران این است که گرایش دانش آموزان مقاطع متوسطه به تحصیل در رشته‌های دانشگاهی علوم تجربی و عدم گرایش و علاقه به رشته‌های علوم انسانی و بین رشته‌ای در چند سال اخیر بی حد و حصر و غیر متعارف شده است این موضوع دغدغه چند سال گذشته متخصصان حوزه‌های مدیریت و علوم اجتماعی و از جمله مدیریت گردشگری بوده است. اما شرایط پیش رو بسیار نگران کننده تر است. نگرانی بیش از پیش از افزایش جذب دانشجویان بدون کنکور علاوه بر رشته‌های کارشناسی، در مقطع کارشناسی ارشد هم آغازشده که بیم آن می‌رود به تربیت دانشجویان کم مایه منجر شود که باز لازم است تمهیدات ویژه ای در این خصوص اندیشیده شود و با هم‌فکری همه همکاران فرهیخته، بتوان اقدامات مؤثری در راستای جلوگیری از افت کیفیت آموزشی رشته‌های گردشگری و از جمله طبیعت گردی برداشت، به‌گونه‌ای که شاهد شکوفایی و رشد روز افزون این دو حوزه و به تبع آن علوم دیگر در سطوح جامعه باشیم.

وی افزود: موضوع دوم، جایگاه توانمندسازی نیروی انسانی بخش گردشگری یعنی نهاد ترویجی علم و پژوهش در حوزه گردشگری است که مورد بی مهری قرار گرفته است. پرواضح است که نقش آموزشی آن در وزارت علوم تحقیقات و فناوری و مشخصاً در دانشگاه‌های کشور و بخش حرفه‌ای آن به دوش سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور است و متأسفانه وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی در پایین‌ترین سطح این تعامل قرار گرفته و نهادهای مذکور هرکدام به اصطلاح ساز خود را زده و وقعی به تصمیمات و برنامه‌های وزارت میراث نمی‌گذارند.

جواهرزاده گفت: موضوع دیگر اهتمام دولت سیزدهم به مقوله گردشگری و اهمیتی است که می‌تواند به رشد و کوشش مؤثر برای فراهم سازی موجبات موفقیت در این حوزه را فراهم آورد. در شرایط امروز که دولت با تاکید بر استفاده از ظرفیت گردشگری در پی رفع کاستی‌های اقتصادی و ارزش آفرینی در حوزه اقتصاد و ازجمله اشتغال است استفاده از متخصصان و پیشکسوتانی که در طی دهه‌های گذشته اهتمام جدی خویش را وقف اعتلای گردشگری کشور کرده‌اند اهمیت بیشتری می‌یابد و در این خصوص همراهی علمای اعلام بویژه ائمه جمعه و جماعات و مدیران عالی حوزه‌های علمیه کشور فرصت بی بدیلی برای هم افزایی و همگرایی دست اندرکاران و متولیان گردشگری و صاحبان تریبون‌های مقدس بوجود آورده که لازم است از این فرصت نهایت استفاده و بهره برداری را به عمل آورد و در این وفاق ملی ظرفیت تحمل پذیری جامعه برای افزایش سطح آگاهی‌های عمومی و فراهم شدن زیرساخت لازم برای توسعه بنیادین و همه جانبه گردشگری در کشور را فراهم کرد.

این کارشناس گردشگری گفت: تمرکز دولت بر مقوله گردشگری خانواده محور و گردشگری داخلی نیز از جهات مختلف قابل بررسی و اهمیت است. از آنجا که سبک سفر بخش عمده‌ای از ایرانیان به گونه‌ای است که به جز هزینه بنزین و هزینه اسکان عملاً هزینه مازادی بر گردشگر تحمیل نمی‌کند و در نتیجه فراز و نشیب‌ها و بحران‌های اقتصادی کشور بر این بخش از گردشگری بی تأثیر و یا کم تأثیر است و از آنجا که این رویکرد برای تحرک بخشی به فضای کسب و کار و استفاده از ظرفیت اشتغال در مقاصد مختلف روستایی و نظایر آن در نظر گرفته می‌شود، توسعه و ترویج گردشگری داخلی باید مورد ارزیابی دقیق‌تری قرارگرفته و به صورت جدی مطالعه و برنامه‌ریزی شود.

جواهرزاده گفت: پژوهش‌های صورت گرفته در قالب پیمایش ملی گردشگری ایران نشان می‌دهد که اغلب گردشگران داخلی از واحدهای اقامتی غیر رسمی استفاده کرده و با توجه به استفاده حداکثری از وسیله نقلیه شخصی در سفرهای داخلی عمده هزینه حمل و نقل سفر مربوط به بنزین و استهلاک خودرو است. نزدیک به سه چهارم گردشگران در سفر خود هیچ پولی برای دیدار از جاذبه‌های گردشگری پرداخت نمی‌کنند و همچنین ۷۷ درصد گردشگران در طول سفر خود هیچ وعده غذایی را از رستوران‌ها یا مراکز تهیه و توزیع غذا دریافت نکرده‌اند و حتی از بین پنج نفر گردشگر داخلی چهار نفر در طول سفر خود هیچ کالایی را به عنوان سوغات خریداری نکرده‌اند. بر این اساس لازم است در حوزه توسعه و ترویج گردشگری داخلی به عنوان یکی از راهبردهای اساسی معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی در دوره جدید تجدید نظر اساسی صورت پذیرد.

جواهرزاده گفت: مرکز آمار ایران در بخشی از گزارشی که اخیراً درباره نحوه گذراندن اوقات فراغت و اوضاع گردشگری خانوارها منتشر کرده با تفکیک مراکز اقامتی، سهم طبیعت‌گردی را ۶/ ۲ درصد اعلام کرده است. این در حالی است که این رقم در بسیاری از کشورهای جهان میانگین ۱۰ تا ۱۵ درصد است. مقایسه این دو نرخ به سوال درباره علت ریزنقش بودن طبیعت‌گردی در ایران می‌رسد. با فرض احتساب تورهای مجاز و غیررسمی باز هم آمار طبیعت‌گردی در ایران پایین است، همان‌طور که داده‌های آماری مرکز آمار کشور هم از عدد دو میلیون طبیعت‌گرد حکایت دارد اما بخشی از آمار پایین طبیعت‌گردی را به وضعیت نابسامان تورهای طبیعت‌گردی باید مرتبط دانست و اینکه در حال حاضر ۷۰ درصد بازار طبیعت‌گردی متأسفانه در اختیار غیر مجازهاست. این تورها طرفداران خاص خود را دارند و انگیزه شرکت‌کنندگان از حضور در آنها رفتن به فضایی برای رهایی از محدودیت‌های شهری است. متأسفانه تصور عمومی نسبت به طبیعت‌گردی با این تورهای غیرمجاز که بخش بزرگ‌تری از بازار را دارند شکل گرفته است. خانواده‌ها با دیدن عکس‌های گرفته شده توسط فرزندان‌شان فکر می‌کنند چنین تورهایی مناسب آنها نیست، این در حالی است که تورهای طبیعت‌گردی اقسام خود را دارد که برخی از آنها مخصوص خانواده‌ها یا افرادی با سن بالاتر طراحی شده است تا بتوانند در سفر به آرامش برسند. به واقع عرصه طبیعت‌گردی نشان می‌دهد، فقدان آموزش و حضور مدیریت شده بخش‌خصوصی در کنار عدم نظارت بر تورهای غیرمجاز، طبیعت‌گردی را در ذیل سایر اقسام گردشگری در ایران قرار داده و تحرک در این بخش تنها زمانی مقدور خواهد بود که چالش‌های ذکر شده مرتفع شوند.

این کارشناس طبیعت‌گردی گفت: طی دوره گذشته بازنگری سیاست‌های اجرایی طبیعت گردی کشور تا اندازه‌ای مورد توجه قرار گرفت و با دعوت از متخصصین و ذی‌نفعان لزوم توجه به بخش طبیعت گردی با همکاری و همفکری مجامع علمی دانشگاهی و فعالین بخش خصوصی و فراهم نمودن زمینه‌های لازم برای بازنگری قوانین و مقرراتی که در این حوزه موجود هست در قالب سند ملی توسعه طبیعت گردی در جریان بود اما متأسفانه علی رغم این اقدامات هیچگاه به ثمر ننشست. یکی از مهمترین اهدافی که در این سند مورد توجه و اهتمام اعضا قرار داشت یکپارچه کردن ساختارهای موجود در زمینه طبیعت گردی و جلوگیری از پراکندگی و موازی کاری در این حوزه‌ها و ساماندهی بخش خصوصی و حل موضوعات و مشکلات بخش خصوصی است که بر این اساس، سند ملی توسعه و مدیریت طبیعت گردی کشور در اواخر سال ۱۳۹۵ بازنگری شد اما همچنان در انتظار طرح در هیأت دولت است. با توجه به نتایج حاصل از بررسی مرکز تجارت جهانی در خصوص اولویت‌های توسعه گردشگری که طبیعت گردی و توریسم جامعه محور را در کنار گردشگری فرهنگی و توریسم سلامت جزو اولویت‌های توسعه گردشگری در پسا کرونا پیش بینی می‌کند به نظر می‌رسد آئین نامه و سند توسعه طبیعت گردی بتواند نقشه راه توسعه این نوع گردشگری در کشور به شمار آید و از این رو لازم است پیگیری لازم از سوی معاونت گردشگری معمول و جهت طرح در هیأت دولت به سرعت اقدام شود.