gardeshban.ir

مقبره سید صدر الدین چالدران ، یکی از مهمترین بناهای تاریخی، مذهبی در شمال استان آذربایجان غربی بوده که یادگاری از رشادت و شهامت ایرانیان است. مقبره سید صدرالدین علاوه بر ارزشهای تاریخی به علت تاثیرپذیری از معماری اصیل و غنی اسلامی . کاربرد مصالحی چون آجر قرمز و سنگهای سفید در بین آثار تاریخی آذربایجان غربی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این اثر تاریخی مربوط به دوره صفویه در چهار کیلومتری شهرستان چالدران بین روستاهای گل اشاقی و سعدل واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۲۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت ملی رسیده است.

در دشت وسیعی قرار گرفته است که این دشت یادآور واقعه تاریخی جنگ چالدران و نبرد سهمگین ایران و عثمانی در دوم رجب سال۹۲۰ هجری قمری است. مقبره متعلق به سید صدرالدین صفوی، وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی است. که در جنگ چالدران با رشادتهای فراوان با همراهی ۲۷ هزار نفر از سربازان رشید اسلام در این محل به شهادت رسید. میرسید شریف الدین علی صدر قاضی عسگر شیرازی ملقب به سیدصدرالدین از امرا‍ء شاه اسماعیل صفوی است که در آن جنگ به شهادت رسید. مقبره وی از آن زمان مورد تکریم و احترام اهالی چالدران و مناطق اطراف است.

معماری بنا

سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی در سال ۱۳۷۰ مطالعات باستان شناسی را به سرپرستی بهمن کارگر عضو هیئت علمی سازمان در محل مقبره آغاز کرد. نتایج حاصله نشان داده است، پی مقبره بر روی کرسی چینی سنگی ساخته شده بود که از داخل مدور و از بیرون شش ضلعی بود. بالا بودن آب‌های تحت الارض پی بنا و قبور شهداء را غرقاب کرده بود که علت آن به احتمال قوی انسداد تخلیه آبهای زیرزمینی در انتهای مخروط افکنه. در اثر انباشته شدن رسوبات و به احتمال کمتر مربوط به تغییر مسیر حرکت چشمه بالادست بنا یا هر دو اینهاست.

مصالح بکاررفته

مصالح استفاده شده در بنا از سه ماده اصلی سنگ با ملات گل و آهک بوده است . جنس سنگهای حجاری شده بکار رفته در آن از نوع آتشفشانی اسیدی، متعلق به کواترنری و بیشتر به رنگ سفید هستند. استفاده از پلان شش ضلعی در مقبره سید صدرالدین وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی حاکی از اعتقاد بی چون و چرای شیخ به سلسه صفوی. و نهایتا به علی و اولاد علی و نیزاعتقاد راسخ به بانی تشیع امام جعفرصادق(ع) می‌تواند محسوب شود. مقبره سید صدرالدین در نحوه کرسی چینی سنگی، سنگ‌های نما و استفاده ازملاط ماسه و آهک با بنای شیخ حیدر قابل مقایسه است.

بنای این مقبره ابتدا به صورت ساختمانی مدور از سنگ و گل با سقف تیرپوش و بنایی ساده بود. که پس از انجام مطالعات باستان شناسی و بررسی متون تاریخی، سازمان یادشده در سال ۱۳۷۸ بدلیل تکریم محل توسط اهالی چالدران و به پاس احترام به شهدای حماسه تاریخی چالدران. با حفظ پلان مقبره مکشوفه یک یادمان آجری گنبددار از روی پی اصلی احداث کرد که نقشه آن ملهم از بنای اولیه بنا است. این یادمان دارای کرسی چینی از جنس سنگ‌های تراش خورده است که ارتفاعی حدود دومتر را شامل می شود. در جهت زیبا کردن آن ازاره تزئینی در قسمت فوقانی کرسی چینی ایجاد کرده اند. ایوان رفیع و زیبای مقبره در سمت جنوب آن تعبیه شده است . تزئیناتی همچون مقرنس کاری، آجرکاری و قاب بندی در آن به کار رفته و نورگیرهای داخلی قسمتی از نور داخل یادمان را تامین می کنند .

گنبد بنا

گنبد زیبای این یادمان به صورت دو پوش طراحی شده و ارتفاع بنا با احتساب آن به ۲۵ متر می رسد. در بخش بیرونی بنا و قسمت تحتانی آن به پیروی از اسلوب ساخت مقبره ازسنگ های سفید تراش خورده استعمال شده است . در سمت فوقانی آن حجرات تزئینی همراه با طاق های جناقی به چشم می خورد. قرینه سازی و بندکشی آجرها به صورت فیل پوش های منظم، قاب بندی و حرکت یکنواخت آجرها در جهت احداث گنبد زیبایی این بنا را دوچندان می کند. در ورودی محوطه مقبره مجسمه شاه اسماعیل اول بنیانگذار حکومت شیعه دوازده امامی به صورت ایستاده و به ارتفاع ۵.۳ متر از فایبرگلاس و بتون به رنگ برنز خودنمایی می کند.

شهرستان چالدران در سمت شمال غربی استان آذربایجان غربی واقع است . از سمت غرب با کشور ترکیه هم مرز است. چالدران از دو بخش مرکزی و دشتک تشکیل شده و وسعتی حدود ۱۹۷۵ کیلومترمربع دارد و جمعیت آن حدود ۵۰ هزار نفر است. نام این منطقه یادآور جنگ خونین ایرانیان و عثمانیان به تاریخ ۹۲۰ ه.ق است که در آن سپاهیان ایرانی به فرماندهی شاه اسماعیل صفوی در راه حقظ استقلال وطن در نبردی نابرابر، مردانه با دشمن جنگیدند.

ایام تعطیلات نوروزی فرصت ارزشمندی است برای بازدید از این منطقه که رشادت ها و دلیرمردی های ایرانیان را در دل به یادگار دارد.