gardeshban.ir

برج آتش‌نشانی تبریز ( برج یانقین ) نخستین تأسیسات آتش‌نشانی ایران است. با تأسیس اولین بلدیه کشور در تبریز، اولین آتش‌نشانی نیز به وجود آمد. برج آتش‌نشانی نبش خیابان خاقانی و خیابان بهادری تبریز واقع شده و تاریخ بنای آن مربوط به اواخر دوره قاجاریه است و ۲۳ متر ارتفاع دارد. این برج کارکرد دیده‌بانی داشت و شب‌ها نگهبانی در اتاقک فوقانی آن کشیک می‌داد و در صورت بروز آتش‌سوزی در هر نقطه از شهر، محل آن توسط نگهبان شناسایی می‌شد و به اطلاع مأمورین آتش‌نشانی می‌رسید. علاوه بر این در اتاقک فوقانی برج، همواره چراغی روشن بود و هنگام شب کسانی که نیاز به امداد داشتند از طریق چراغ و برج می‌توانستند محل آتش نشانی را تشخیص داده و به آن مراجعه نمایند.

معماری برج

تاریخچه

آتش کم‌وبیش عمری به قدمت بشر دارد و طبیعی است که شیوه مهار و اطفای آن نیز هم قدمت با تاریخ کشف آن باشد. شیوه‌ای که میان اقوام و حتی افراد یک قوم نیز یکسان نبوده و حتی گاهی مواجهه نادرست با آن سبب بروز حوادث مرگ‌بار فراوانی شده است. اما ردپای اولین آتش‌نشانی هدفمند در ایران را باید در سال ۱۲۲۱ شمسی در تبریز جستجو کرد، در آن زمانی که مأموران روسیه تزاری برای تأمین امنیت و حفظ منافعی که در این شهر داشتند، امکاناتی را به امر اطفا و مهار آتش‌ اختصاص دادند که از چند پمپ دستی دو طرفه ‌از جنس برنز و مس برای پمپاژ آب تشکیل ‌شده بود، تجهیزاتی که تنها برای خاموش‌کردن آتش توانایی داشت و کار امدادی انجام نمی‌داد که شاید اسم آتش‌نشانی هم از همین جا گرفته شده باشد!

از دیگر ابداعات اطفائیه ایرانیان، ساخت برجی ۲۳ متری به نام «یانقین» بود که امروزه به‌نوعی نماد آتش‌نشانی در کشور محسوب می‌شود. این برج با هدف اطلاع سریع از حوادث ساخته شده بود که همواره مردانی در بالای آن مشغول بررسی سطح شهر بودند. تا در صورت رویت دود و آتش، زنگ برنز بزرگی که به همین منظور در بالای برج تعبیه شد بود را به صدا درآوردند. و پس از شناسایی محل دقیق حادثه ماموران اطفائیه با قراردادن بشکه‌هایی به روی گاری، خود را به محل حادثه می‌رساندند. و با پرکردن بشکه‌های خود از آب‌انبار همسایه عملیات اطفای حریق را آغاز می‌کردند.

برج آتش نشانی در شهرهای دیگر

پس از آن دومین و سومین واحدهای آتش‌نشانی نیز توسط انگلیس‌ها در دو شهر آبادان و مسجد سلیمان با هدف حفاظت از تاسیسات پالایشگاه نفت این شهرها در مواجهه با آتش احداث شد و همانند آتش‌نشانی روس‌ها در تبریز جز اطفا حریق کاربرد دیگری نداشت.

از زمانی که مردانی در ارتفاع ۲۳ متری برج «یانقین» چشم به گوشه گوشه شهر می‌دوختند تا در صورت رویت دود و آتش، زنگ برنز بزرگ را به صدا در بیاورند، ۱۰۰ سالی می‌گذرد و شمار ایستگاه‌های آتش‌نشانی در کشور از ۱۲۰۰ گذشته است.

یانقین که در میان آذری‌زبان‌ها به‌معنای آتش و آتش‌سوزی است، علاوه بر اینکه در زمان نبود سیستم‌های مخابراتی نقش مهمی در اعلام سریع حوادث بر عهده داشت و از این حیث سبب الگوبرداری برخی کشورها نظیر فرانسه از این برج شد، ویژگی دیگری هم داشت که با نصب چراغ بزرگی در بالای آن به‌نوعی به فانوس دریایی تبریز بدون دریا هم تبدیل شد و مسافران شبانه با دیدن آن از رسیدن به شهر و آبادی مطمئن می‌شدند و برای اطلاع از ادامه مسیر به آنجا می‌رفتند.

نحوه دسترسی

برج آتش‌نشانی تبریز نبش خیابان خاقانی و بهادری قرار دارد و در مرکز شهر واقع شده است. برای دسترسی به این برج می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید. خیابان خاقانی یک‌طرفه است؛ بنابراین اگر با خودروی شخصی قصد بازدید دارید، از سمت میدان دانشسرا (بازار تبریز) وارد خیابان خاقانی شوید. پس از در مسافتی کوتاه، برج را خواهید دید. البته به‌ دلیل کمبود فضای پارک، توصیه می‌کنیم از بردن ماشین شخصی خودداری کنید.

اگر از خطوط BRT استفاده می‌کنید، در ایستگاه‌ مسجد کبود پیاده شوید. از این ایستگاه تا برج آتش‌نشانی ۱۵ دقیقه پیاده فاصله است. اگر هم با استفاده از اتوبوس قصد بازدید را دارید، در پایانه خاقانی پیاده شوید. سپس هفت دقیقه پیاده‌روی کنید تا به این سازه تاریخی برسید.