عمیقترین جاهای دیدنی رم را با چند آیکون گردشگری ساده ترکیب کنید؛ همچون پلههای اسپانیایی و جایی که همهی گردشگران آن را مقصد خود قرار میدهند، یعنی فوارهی ترِوی.
شهر رم در ایتالیا و جاذبههای دیدنی آن آنقدر وسیع است که میتواند شما را خسته کند، بنابراین حتی یک سیاح حرفهای هم باید زمان کوتاهی را به فراغت و لذت بردن از زندگی شیرین در یک پارک زیبا یا یک کافه پیادهرو اختصاص دهد. اگر مسافر تور ایتالیا هستید، این مقاله را ذخیره کنید تا بازدید از این جاذبهها را از قلم نیاندازید.
قدمت رومن فروم به قرن ۷ پیش از میلاد مسیح برمیگردد و ابتدا زمینی مردابمانند بود و از آن برای دفن مردههای اهالی استفاده میشد. این مکان به مرور زمان توسعه پیدا کرد و به مرکز سیاسی، اجتماعی و اقتصادی امپراطوری روم تبدیل شد. رومن فروم در قدیم، ناحیهای باشکوه و مجلل بود و معابد، باسیلیکا و فضاهای عمومی پر جنب و جوش متعددی را در برمیگرفت و روم باستان به کمک آن جذابیتهای خود را به نمایش میگذاشت.
امروزه خرابههایی از آن بناهای باعظمت در نقاط مختلف رومن فروم باقی مانده که از میان نمونههای برجستهی آن میتوان به طاق سپتیموس سِوِروس (Septimius Severus Arch)، کوریا جولیا یا همان مجلس سنا (Curia Julia)، معبد ساتِرن (Temple of Saturn) و طاق تیتوس (Arch of Titus) اشاره کرد. این ناحیه در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی به طور مرتب حفاری شد تا بناهای باستانی بیشتری را از دل خاک بیرون بکشند و این عملیات تا امروز نیز ادامه دارد.
اگر از ورودی لارجو دلا سالارا وکیا (Largo della Salara Vecchia) داخل بروید، در سمت چپ خود به معبد آنتونیوس و فائوستینا (Antoninus and Faustina Temple) میرسید. در سمت راست، ویرانههای باسیلیکای فولویا آمیلیا (Basilica Fulvia Aemilia) قرار دارد و در انتهای مسیر با ویا ساکرا (Via Sacra) به معنی «خیابان مقدس» روبهرو خواهید شد که خیابان اصلی رومن فروم به حساب میآمد.
مقبرهی ژولیوس سزار نیز در همین بخش واقع شده که آن را به دستور امپراطور آگوستوس در سال ۲۹ قبل از میلاد مسیح بنا کردند و همان جایی است که جسد ژولیوس سزار را بعد از اعدامش در سال ۴۴ قبل از میلاد سوزاندند.
فواره تروی ، مجموعهای از مجسمههای اساطیری را در خود جای داده است و کاخ پُلی (Palazzo Poli) را در پسزمینهی خود دارد. این بنا به سبک باروک ساخته شده و پس از بازسازی آن در سال ۲۰۱۵، بیشتر از قبل میدرخشد. رسم است که یک سکه را به داخل آب میاندازند تا مطمئن شوند که باز هم به شهر رم برمیگردند. به طور متوسط، چیزی حدود ۳۰۰۰ یورو در روز به داخل حوض این فواره انداخته میشود!
معماری این بنا را نیکولا سالوی (Nicola Salvi) در سال ۱۷۳۲ انجام داده و طرح او، خدای اقیانوسها را سوار بر ارابهای صدفشکل نشان میدهد که تریتونها آن را با اسبهای دریایی خود میکشند. یکی از این اسبهای دریایی، وحشی و دیگری رام است که نشانگر حالتهای دریا هستند. فواره ترِوی در طول روز بسیار شلوغ میشود و شاید بهتر باشد بعد از ظهر از آن دیدن کنید که اطرافش با چراغ به زیبایی روشن میشود.
شهر رم، کلیساهای تماشایی بسیاری را در برمیگیرد اما هیچکدام قابل مقایسه با باسیلیکای سن پیتر نیستند. کلیسای اصلی را به دستور امپراطور کنستانتین در سال ۳۴۹ میلادی و در جایی ساختند که گفته میشد سنت پیتر بین سال ۶۴ و ۶۷ میلادی در آنجا به خاک سپرده شده است. مانند بسیاری از کلیساهای قرون وسطی دیگر، این کلیسا نیز در نهایت رو به خرابی رفت و با همت پاپ نیکلاس پنجم و ژولیوس دوم در اواسط قرن ۱۵ بازسازی شد.
طراحی مجلل داخل کلیسا، آثار هنری زیبایی را در برمیگیرد که از میان میتوان ۳ مورد از شاهکارهای شناختهشدهتر ایتالیا یعنی مجسمهی پیهتا (Pietà) از میکل آنژ و گنبد معروف کلیسای سن پیتر و بالداکینو ۲۹ متری اثر برنینی را نام برد که بالای محراب پاپ قرار دارد.
با توجه به میزان شهرت این کلیسا، خودتان را برای صفهای طولانی این جاذبهی گردشگری رم آماده کنید و یادتان باشد برای ورود به داخل نباید لباس کوتاه به تن داشته باشید و میبایست شانههایتان را بپوشانید.
باسیلیکای سنت پیتر بزرگترین و تماشاییترین باسیلیکای ایتالیا به حساب میآید و به میدان سن پیتر اشراف دارد. طراحی این میدان را برنینی برعهده داشته و اگر از بالا به آن نگاه کنید، تصویر یک سوراخ کلید را تداعی میکند که از دو طرف با ستونهای دوریک احاطه شده است. ظاهر نیم دایرهای میدان عمدی بوده و برنینی این ردیف ستونها را «دستهای مادرانهی کلیسا» توصیف کرده است.
کولوسئوم ، میدان معروف جنگهای گلادیاتوری رم بود و قدمت آن به سال ۸۰ میلادی برمیگردد. این مکان با نام «آمفیتئاتر فلاویان» نیز شناخته میشود و حدود ۵۰۰۰۰ صندلی را در برمیگیرد که به شکل دایره در اطراف میدان قرار گرفتهاند. در قدیم جنگهای میان گلادیاتورها و حیوانات وحشی یا جنگ گلادیاتورها با یکدیگر در این مکان برگزار میشد.
امپراطور تیتوس برای افتتاحیهی این مکان، مسابقههایی را ترتیب دید که ۱۰۰ روز و ۱۰۰ شب ادامه داشت و چیزی حدود ۵۰۰۰ حیوان طی این مسابقه کشته شدند. تراژان که از دیگر امپراطورهای روم بود، این رکورد را شکست و طی ۱۱۷ روز، ۹۰۰۰ گلادیاتور و ۱۰،۰۰۰ حیوان در این مسابقات کشته شدند. حدود ۲۰۰۰ سال از آن تاریخ میگذرد و کولوسئوم همچنان یکی از معروفترین جاذبههای گردشگری رم به شمار میرود.
اگر زمانتان محدود است و فقط برای بازدید از یکی از موزه های رم وقت دارید، گالری بورگز میتواند بهترین انتخاب باشد. این گالری را گاهی «ملکهی مجموعههای هنری شخصی» مینامند و آثار آن، نقاشیهای کاراواجو، رافائل و تیسین و همچنین مجسمههای برنینی را شامل میشود. مجموعه آثار این موزه با مجموعهی خصوصی کاردینال شیپیونه بورگزه (Scipione Borghese) شکل یافت و در طول قرنها تغییرات متعددی از لحاظ دکوری بر روی انجام شده است.
آثار مهم و برجستهی بسیاری در این موزه نگهداری میشود اما یادتان باشد حتماً از «مجسمهی پائولین» یا همان خواهر ناپلئون اثر کانووا (Canova) دیدن کنید. بازدید از این گالری به صورت سانسهای ۲ ساعته انجام میشود و میبایست ساعت ورود را انتخاب و بلیط خود را از قبل رزرو کنید.
«پاپ ژولیوس دوم» موزههای واتیکان را در قرن ۱۶ میلادی پایهگذاری کرد و پاپهای بعد از او نیز آنها را گسترش دادند. این موزهها، یکی از بزرگترین مجموعههای هنری در دنیا را در برمیگیرند و ۳ حیاط را در خود جای دادهاند و از ۲ کاخ، یعنی کاخ واتیکان و بِلودر (Palazzetto di Belvedere) تشکیل میشوند و ۲ گالری طولانی، آنها را به هم پیوند میدهد.
نمایشگاههای آنها از مومیاییهای مصری و برنزهای اتروسک گرفته تا مجسمههای نیمتنهی باستانی و تابلوهای استادان قدیم و جدید نقاشی متنوع است و در طول سالنها و راهروهای ۷ کیلومتری آن به نمایش گذاشته میشوند.
دیوارنگاریهای رافائل، مجسمههای قدیمی و تماشایی موزهی پیو کلمنتینو (Pio Clementino Museum) و نقاشی میکلآنژ بر روی سقف کلیسای سیستین (Sistine Chapel) و تابلوی «قضاوت نهایی» او در این مکان، از جمله آثار برجستهی این موزهها به شمار میروند.
خیابان باستانی آپیا (Via Appia Antica)، خیابانی زیبا و سنگفرش و از مناطق ویژهی رم و از راههای اصلی آن به شمار میرفت که با ساختمانهای رومی، زمینهای چمنی و درختان کاج احاطه شده بود. نام این شاهراه از کنسول آپیوس کلودیوس کایکوس (Appius Claudius Caecus) گرفته شده و ویلای کوینتیلی (Villa dei Quintili)، باشکوهترین خانهی قدیمی آن به حساب میآمد و آنقدر به دل مینشست که در نهایت امپراطور کومودوس (Commodus)، صاحب آن را به قتل رساند و خانه را به تصاحب خود درآورد!
مسیر آپیا، تاریخچهی تاریکی دارد. اسپارتاکوس و ۶۰۰۰ نفر از بردگان او در سال ۷۱ قبل از میلاد مسیح در همین ناحیه به صلیب کشیده شدند. همچنین در همین منطقه بود که مسیحیها مردگان خود را در مسیر ۳۰۰ کیلومتری گوردخمههای زیرزمینی آن به خاک میسپردند.
امروزه امکان بازدید از تمامی این ۳۰۰ کیلومتر وجود ندارد اما میتوانید از ۳ گوردخمهی اصلی آن یعنی سن کالیستو یا همان سنت کالیکتوس (Catacombs of St. Callixtus)، «سن سباستین» و دومیتیلا (Catacombs of Domitilla) به همراه راهنما دیدن کنید.
میتوانید دوچرخه کرایه کرده و بعد از گذشتن از نیمهی شمالی مسیر، بقیهی راه را با دوچرخه طی کنید یا از تور راهنمای پیاده، دوچرخه و ماشین گلف برقی کمک بگیرید.
ویرانههای مجموعه حمامهای بزرگ امپراطور کاراکالا، یکی از شگفتانگیزترین خرابههای باقیمانده از بناهای تاریخی رم هستند. ساخت این حمامها در سال ۲۱۶ میلادی شروع شد و ۱۰ هکتار زمینی که برای آن در نظر گرفته بودند، از چندین حمام، باشگاه، کتابخانه، مغازه و باغ تشکیل میشد و روزانه حدود ۸۰۰۰ نفر از آن استفاده میکردند.
بیشتر ویرانههای باقیمانده، متعلق به حمام مرکزی هستند که ساختمان بزرگ مستطیلشکلی بود و به ۲ باشگاه در انتها و یک فریجیداریوم یا همان استخر آب سرد در مرکز منتهی میشد. مدتها همچنان از این حمامها به طور مرتب استفاده میشد؛ تا اینکه ویزیگوتها ذخیرهی آب شهر رم را در سال ۵۳۷ میلادی قطع کردند.
مجسمههای مهمی طی حفاریهای قرن ۱۶ و ۱۷ پیدا شدند که بسیاری از آنها را به مجموعهی هنری خانوادهی فارنیسه (Farnese) انتقال دادند. اگر میخواهید بدانید حمام های کاراکالا در دوران اوج خودشان به چه شکل بودند، میتوانید از هدسِت واقعیت مجازی استفاده کرده تا نواحی مختلف را برایتان بازآفرینی کند. در فصل تابستان از این مکان برای برگزاری اجراهای باله و موسیقی نیز کمک میگیرند.
باسیلیکای سانتا ماریا ماجوره (Basilica di Santa Maria Maggiore) به قرن ۵ تعلق دارد و بر فراز تپهی اسکوئیلین (Esquiline Hill) و در همان نقطهای واقع شده که میگویند به طور معجزهآسایی در تابستان سال ۳۵۸ میلادی در آن برف باریده است. در روز پنجم اوت هر سال، رویدادی به همراه لایتشو در میدان سانتا ماریا ماجوره برگزار میکنند و این اتفاق بازسازی میشود.
این کلیسا در طول تاریخ، تغییرات بسیاری داشته و یک منار ۷۵ متری رمانسک ، سقف حفرهمانند رنسانس ، نمای باروک قرن ۱۸، طراحی داخلی باروک و موزاییکهای باشکوه قرن ۵ را در برمیگیرد. کاپلا اسفورزا (Cappella Sforza) اثر میکلآنژ و کاپلا سیستینا (Cappella Sistina) اثر دومنیکو فونتانا و «موزهی خزانه» از جمله دیدنیهای این مکان به حساب میآیند.
این کلیسا تا اواخر قرن ۱۴ مکان اصلی پاپ برای عبارت به شمار میرفت و هنوز هم کلیسای رسمی رم و مقر اسقف رم محسوب میشود. در بازدید از این مکان یادتان باشد سقف طلاکاری شده، مجسمههای حواریون در شبستان کلیسا و «بالداکینو» یا همان آسمانه تخت گوتیک واقع در بخش محراب را از دست ندهید.
پله های اسپانیایی یکی از جاذبههایی است که از قرن ۱۸ میلادی تا به امروز، بازدیدکنندگان را مانند آهنربا به سمت خود جذب میکند. این ۱۳۵ پله، از میدان اسپانیا (Piazza di Spagna) به سمت بالا تا کلیسای ترینیتا دی مونتی (Chiesa della Trinità dei Monti) ادامه دارند.
پلهها در سال ۱۷۲۵ بر اساس طرح یک معمار ایتالیایی به نام فرانچسکو د سانکتیس (Francesco de Sanctis) ساخته شدند و هزینهی آن را نیز یک سیاستمدار فرانسوی متقبل شد. با این حال نام پلهها از میدان اسپانیا گرفته شده که خود میدان نامش را از سفارت اسپانیا گرفته است.
فوارهی قایق (Fontana della Barcaccia) از دیگر جاذبههای دیدنی این ناحیه است که در میدان اسپانیا واقع شده و قایقی را در حال غرق شدن نشان میدهد. همچنین میتوانید از خانهی کیتس-شِلی (The Keats - Shelley House) در مجاورت پلههای اسپانیایی دیدن کنید.
«جان کیتس» شاعر برای درمان بیماری خود در سال ۱۸۲۰ میلادی به رم و این خانه نقلمکان کرده بود. «انجمن یادبود کیتس-شلی» این خانه را در سال ۱۹۰۶ خریداری کرد و آن را به زندگی و آثار این ۲ هنرمند و همچنین اسکار وایلد، ویلیام وردزورث و... اختصاص داد.
موزههای کاپیتولین (Capitoline Museums)، قدیمیترین موزههای عمومی دنیا به حساب میآیند و قدمتشان به سال ۱۴۷۱ میلادی برمیگردد. مجموعهی مجسمههای کلاسیک این موزهها، یکی از بهترین نمونههای آن در ایتالیا هستند و در این میان، مجسمهی لوپا کاپیتولینا (Lupa Capitolina) به معنی «گرگ کاپیتول» در طبقهی اول و گائول در حال مرگ (Dying Gaul) شهرت بیشتری دارند.
مجسمهی گرگ کاپیتول، یک مادهگرگ در ابعاد واقعی را در حال شیر دادن به رموس و رمولوس (بنیانگذاران شهر رم) نشان میدهد که پاپ سیکتوس چهارم (Pope Sixtus IV) آن را به مردم رم هدیه داد و «گائول در حال مرگ»، مجسمهی احساسبرانگیزی از یک سرباز در حال مرگ است.
همچنین گالری دیگری در این موزه وجود دارد که شاهکارهایی از همتایان تیسین، کاراواجو، روبنس (Rubens) و تینتورتو (Tintoretto) را به نمایش میگذارد. در طبقات بالا میتوانید از تابلوهای نقاشی جالبی از جمله نسخهی دوم تابلوی «پیشگو» از کاراواجو را تماشا کنید.
علاوه بر آثار داخل موزه، حواستان به سنگکاریهای حیاط طبقهی همکف از جمله مجسمهی یک سر بسیار بزرگ و دست و پای آن باشد که به مجسمهی ۱۲ متری کنستانتین تعلق دارد.
فروم تراژان ، آخرین فروم سلطنتی ساخته شده در روم باستان به حساب میآید و متأسفانه ویرانههای اندکی از دوران تأسیس آن، یعنی قرن ۲ میلادی باقی مانده است. از این میان میتوان به باسيليكاي اولپيا (Basilica Ulpia) و ستون تراژان (Trajan's Column) اشاره کرد که برجستهکاریهای پرجزئیات روی آن، پیروزی نظامی امپراطور تراژان بر داسها (Dacians) را نشان میدهد.
پالاسیوم یا همان تپه پالاتن (Palatine Hill)، بین رومن فروم و سیرکوس ماکسیموس (Circus Maximus) به معنی «بزرگترین محل سیرک» واقع شده و یکی از دیدنیترین جاذبههای رم به حساب میآید. ظاهراً این ناحیه همان جایی است که رمولوس، شهر رم را در سال ۷۵۳ قبل از میلاد پایهگذاری کرد و امپراطورهای بعد از او در کاخهای مجلل خود در این مکان زندگی میکردند. در واقع واژهی «پالاس» به معنی کاخ در زبان انگلیسی، از نام لاتین این تپه یعنی «پالاسیوم» گرفته شده است.
این مکان نیز بعد از سقوط روم، وضعیت مناسبی نداشت و کلیساها و قلعههای متعددی را در طول قرون وسطی بر روی خرابههای آن بنا کردند. بیشتر ویرانههایی که امروزه در این ناحیه میبینید، از ساختمان بزرگ متعلق به امپراطور دومیتیان (Domitian) باقی مانده است که به مدت ۳۰۰ سال به عنوان کاخ سلطنتی اصلی از آن استفاده میشد.
در طول بازدیدتان از این تپه، استادیوم و ویرانههای کاخ دوموس فلاویا (Domus Flavia) و همچنین چشمانداز زیبای رومن فروم از باغهای فارنیسه (Orti Farnesiani) را از دست ندهید.
میدان ناوونا ، بر روی استادیوم دومیتیان (Stadium of Domitian) ساخته و در قرن ۱۵ میلادی سنگفرش شد و بازار اصلی شهر بیش از ۳۰۰ سال در این مکان قرار داشت. فوارهها و عمارت های سبک باروک این میدان از جمله دیدنیهای معروف آن هستند.
فوارهی چهار رودخانه (Fontana dei Quattro Fiumi)، فوارهای چشمگیر از برنینی است و یک ابلیسک مصری را در برمیگیرد. ۴ مجسمهی اطراف این فواره، نمادی از ۴ رود نیل، گنگ (Ganges)، دانوب و ریو پلات (River Plate) هستند.
بزرگترین ساختمان واقع در میدان ناوونا، کاخ پامفیلی (Palazzo Pamphilj) است که بین سال ۱۶۴۴ و ۱۶۵۰ میلادی برای «پاپ اینوسنت دهم» ساخته شد و امروزه آن را به عنوان سفارت برزیل میشناسند. فوارهی مورو (Fontana del Moro)، فوارهی نپتون (Fountain of Neptune) و کلیسای باروک سنت آگنس (Sant'Agnese in Agone) از دیگر جاذبههای دیدنی میدان ناوونا به حساب میآیند.
قلعه سنت آنجلو ابتدا به عنوان آرامگاهی برای امپراطور هادریان ساخته و در قرن ۶ میلادی به یک قلعهی وابسته به پاپ تبدیل شد. «پاپ گرگوری یکم» در سال ۵۹۰، تصویری از فرشتهی میکائیل را دید و نام این قلعه نیز به همین اتفاق برمیگردد.
امروزه این مکان، «موزهی ملی قلعهی سنت آنجلو» و مجموعهی گستردهای از تابلوهای نقاشی، مجسمهها، یادبودهای نظامی و اسلحهی دوران قرون وسطی را در خود جای داده است. سربازها از بسیاری از این سلاحها برای محافظت از قلعه استفاده میکردند که در نهایت با کمک مسیر مخفی منتهی به واتیکان متعلق به قرن ۱۳ میلادی پاپها توانستند در مواقع خطر، خود را نجات دهند.
طبقات بالای قلعه، نمونههای زیبایی از معماری رنسانس و دیوارنگاریهایی را در برمیگیرد که بخشهایی از زندگی اسکندر کبیر را به نمایش میگذارند. ۲ طبقه بالاتر، در تراس میتوانید به دورنمای تماشایی شهر رم دسترسی داشته باشید و در کافهی کوچک و شلوغ آن گلویی تازه کنید.
تورهای راهنمای «قلعهی مرموز»، دو بار در روز و به زبان انگلیسی برگزار میشود و به کمک آنها میتوانید جزئیات بیشتری از مسیر مخفی، زندانها، حمامها و نقاشیهای زیبای آنها به دست بیاورید. هزینهی بلیط ممکن است در طول برگزاری نمایشگاههای دائمی کمی افزایش داشته باشد.
پانتئون رم ، یکی از تأثیرگذارترین ساختمانها در دنیای غرب و از جمله بناهای تاریخی رم است که به خوبی از آن محافظت کردهاند. این کلیسای باشکوه ۲۰۰۰ ساله، زمانی یک معبد بود و گفته میشود که به دستور امپراطور هادریان در حدود سال ۱۲۵ میلادی بر روی معبد متعلق به قرن ۲۷ قبل از میلاد مارکوس آگریپا (Marcus Agrippa) ساخته شده است.
نوشتهی آذین بالای درب ساختمان به این اشاره دارد که پانتئون به دست مارکوس آگریپا ساخته شده و به همین دلیل، محققان مدتها فکر میکردند که ساختمان امروزی کلیسا، همان معبد اصلی قرن ۲۷ قبل از میلاد است؛ تا اینکه در حفاریهای قرن ۱۹ میلادی وجود یک معبد متعلق به قرنها قبل تأیید شد و به این نتیجه رسیدند که هادریان پس از تأسیس کلیسای جدید، نوشتهی معبد آگریپا را همچنان نگه داشت.
گنبد پانتئون، بزرگترین دستاورد معماری رومیها به شمار میرود اما ۱۶ ستون کورینتی بیرون آن که هر کدام ارتفاعشان به ۱۱/۸ متر میرسد نیز قابلتوجه هستند. شاید نمای بیرونی خاکستری و حفرههای آن، سن حقیقی کلیسا را فاش کند اما هنوز هم عبور از درهای برنزی بزرگ و خیره شدن به گنبد بتنی تقویتنشدهی آن، بازدیدکنندگان را به حیرت وامیدارد.