gardeshban.ir

بنای تاریخی زیج منیژه که قدمت آن به دوره ساسانیان می‌رسد، در داخل بافت روستای پاتاق از توابع سرپل ذهاب در استان کرمانشاه قرار دارد. قلعه منیژه یکی از زیباترین آثار و جاهای دیدنی استان کرمانشاه در سرپل ذهاب محسوب می‌شود. زیج منیژه در بخش پایین دست طاق گرا و کوه بزرگ پاتاق، در نزدیکی گور دخمه مادی قرار دارد که مردم بومی به آن کل داوود می‌گویند. قلعه زیج منیژه پاتاق در سال ۱۳۸۴ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۳۴۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معماری بنا

این بنا دارای پلان مستطیل شکلی است که با جهت شرقی – غربی و با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. در بخش مرکزی این بنا تالار نسبتا بزرگی وجود دارد که پیرامون آن را راهروهایی احاطه کرده است. از طریق راهروهای شمالی می‌توان به مجموعه اتاق‌های ضلع جنوبی بنا و از طریق راهرو جنوبی به مجموعه اتاق‌های ضلع شمالی دسترسی پیدا کرد. هریک از راهروهای شرقی و غربی پیرامون تالار نیز به راهرو دیگری منتهی می‌شود که در نهایت از طریق این راهروها می‌توان به مجموعه اتاق‌های ضلع شرقی و غربی بنا دسترسی پیدا کرد.در گذشته، هر ضلع قلعه ۳۰ حجره با طاق‌های گهواره ای شکل داشته است. امروزه تنها دو حجره سالم بر جای مانده است.

دروازه قلعه در ضلع غربی قرار داشته است. در ضلع شرقی، هنوز هم بقایای جریان آب دیده می‌شود.در هر زاویه قلعه، یک برج و در میان هر دو برج اصلی، دو برج کوچک تر ساخته شده است. در میانه این دژ، سازه چهارگوش مانند دیگری دیده می شود که ارگ دژ به شمار می رود. در داخل این قلعه بنای مربع شکل دیگری با ابعاد ۴۸ در ۴۸ متر مربع احداث گردیده که به احتمال بسیار زیاد ارگ قلعه است.

شواهد و مدارک معماری از جمله شکل درگاه‌ها و قوس‌ها و همچنین نحوه پوشش سقف فضاها نشان می‌دهد این بنا احتمالا متعلق به اواخر دوره ساسانی است.

تاریخچه قلعه منیژه

در خصوص زیج منیژه تاریخ چندان واضح و روشنی وجود ندارد، اما با توجه به معماری انجام گرفته در این بنا به ویژه طرح درگاه‌ها، قوس‌ها و همچنین پوشش سقف استفاده شده در این بنا، می‌توان ساخت آن را به اواخر دوره ساسانی نسبت داد. بنایی با بیش از هزار سال قدمت که اگرچه هنوز هم در ماهیت آن تردید وجود دارد اما بسیاری از باستان‌شناسان، آن را یك كوشك بین راهى می‌دانند که افسانه‌های محلی آن را با منیژه شاهنامه و ایران باستان پیوند داده است. زیج به معنای رصدخانه یا تماشاگه است و مردم محلی عقیده دارند زیج منیژه مکانی بوده که منیژه مدتی در آن مستقر بوده است.