gardeshban.ir

 نصف جهان گنجینه‌ای از بنا‌های تاریخی متعددی است که هر کدام شناسنامه معماری عصر و دوره‌ای را نشان می‌دهند؛ بنا‌هایی که کاشی‌کاری، آجرکاری، گچ‌کاری، دیوارنگاری، کتیبه‌ها و گنبد‌های آن‌ها در پی گذشت قرن‌ها همچنان هنر استادکاران و طراحانشان را حکایت می‌کند.

یکی از این آثار مسجد حکیم از مساجد چهار ایوانی است که در زمان حکومت شاه عباس دوم به دست پزشک او حکیم محمد داوود در محل ویرانه‌های مسجد جامع دیلمی جورجیر یا مسجد صاحب بن عباد بنا شده‌است.

امروز از جورجیر فقط سردری در ضلع شمال غربی مسجد حکیم دیده می‌شود. مسجد دیلمی جورجیر در نیمه دوم قرن چهارم هجری ساخته و به نام مسجد جامع صغیر هم شناخته می‌شده است.

سردر جورجیر پنهان در میان رسوب سیلاب

منصور عسکری کارشناس مرمت بنا‌ها و تزیینات کاشی کاری استان اصفهان گفت: سردر جورجیر از قدیمی‌ترین آثار اسلامی در اصفهان و متعلق به دوره دیلمیان و آل بویه است و بنابراین بیش از ۱۱۰۰ سال قدمت دارد.

وی ادامه داد: در کتب تاریخی نوشته اند که این مسجد دارای کتابخانه و مدرس طلاب علوم دینی بوده است، ولی بر اثر حمله مغول‌ها مسجد تخریب می‌شود و از آن فقط سردری باقی می‌ماند که این سردر هم با کاهگل پوشیده شده بود

کارشناس مرمت بنا‌ها و تزیینات کاشی کاری استان اصفهان افزود: پس از وقوع سیلاب این سردر نمایان شد و در سال ۱۳۳۵ به همت استاد لطف الله هنرفرد تا حدودی مرمت و بازسازی شد.

عسکری در تشریح ویژگی‌های سردر جورجیر بیان کرد: از ویژگی‌های شاخص بنا، نوع تزیینات به کار رفته در آن است. شاخص‌ترین ویژگی سردر جورجیر یک قوس شکنج یا کنگره بزرگ یازده پر بر فراز آن است که در نوع خود بی‌نظیر است.

بنایی آجری، بدون رنگ و لعاب

وی افزود: در سردر جورجیر از هیچ کاشی یا نقاشی استفاده نشده و فقط تزیینات آجری که هنر معماری قرون اولیه اسلامی بوده در آن بکار گرفته شده است؛ در واقع هم سازه آجری است و هم تزئیناتش بدون هیچ استفاده‌ای از رنگ و کاشی فقط با آجر است.

کارشناس مرمت بنا‌ها و تزیینات کاشی کاری استان اصفهان به نماد‌های طراحی شده در این سازه تاریخی اشاره و اضافه کرد: حروف عبری و پهلوی، درخت زندگی، انواع شمعدانی‌ها و اشکالی که نشان دهنده سیر تکامل انسان از زمین است به خوبی در گوشه و کناراین سردر مشاهده می‌شود.

عسکری گفت: این مسجد، پایگاه صلح و همزیستی مسالمت آمیز بین پیروان ادیان مختلف (همچون مسیحیان، زرتشتیان و یهودیان) ساکن در اصفهان هم بوده است.

وی بیان کرد: علاوه بر ذکر بسم الله الرحمن الرحیم، یک مُهر ترازو در تزیینات سردر جورجیر مشاهده می‌شود که می‌توان گفت این مسجد پایگاهی برای عدالت ورزی و حل و فصل دعاوی قضایی بوده است، چون این نماد را در جای جای سردر می‌توان دید.

بی مهری میراث فرهنگی به جورجیر

محمدحسین ریاحی مدرس دانشگاه گفت: سردر مسجد جورجیر یکی از نفیس‌ترین آثار تاریخی ایران است، اما در معرض تخریب قرار دارد.

وی ادامه داد: این سردر تاریخی که نشانه اصالت ایرانی است هیچ حفاظ و حصاری ندارد و اهالی محل وسایل نقلیه خود را در کنار آن قرار می‌دهند که همین امر باعث فرسایش بنا شده است.

این مدرس دانشگاه عنوان کرد: از دوره دیلمیان آثار دیگری همچون مسجد نایین را هم در استان اصفهان داریم، اما سردر جورجیر شاخص‌ترین اثر به جا مانده از آن دوران است که در حق آن جفا شده است.

ریاحی ادامه داد: در حالی که مجاور سردر جورجیر اثری دویست ساله در حال مرمت است، ولی میراث فرهنگی به این اثر هزار ساله نمی‌کند و در حفظ آن کوشا نیست.

وی خاطرنشان کرد: مهمترین منبع درآمد و ارزآوری برای ایران صنعت گردشگری است، چون کشورمان غنی از آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی است، اما متأسفانه بسیاری از آثار تاریخی ما از جمله جورجیر مورد بی مهری مسئولان قرار می‌گیرند.

نصب حفاظ شیشه‌ای در دستور کار میراث

سید روح الله سیدالعسکری رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اصفهان، با بیان اینکه سردر جورجیر قدیمی‌ترین سردر تاریخی مساجد ماست گفت: این بنا در غرب بازار اصفهان قرار گرفته و همین موضوع باعث شده که رفت و آمد حوالی آن بسیار زیاد باشد، متاسفانه در سالیان گذشته سردر جورجیر آسیب‌هایی دیده، اما شدید نیست.

وی افزود: میراث فرهنگی قصد دارد تا با حفاظ شیشه سکوریت از این اثر تاریخی محافظت کند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اصفهان بیان کرد: اگر بتوانیم از تردد موتورسیکلت در این مکان جلوگیری کنیم آسیب به این بنا به حداقل می‌رسد، از همین رو اگر ماموران انتظامی در این امر به میراث فرهنگی یاری رسانند می‌توان این اثر را به خوبی حفظ کرد.

سیدالعسکری در پایان اضافه کرد: میراث فرهنگی با هیئت امنای مسجد حکیم صحبت کرده و با توجه به موقوفات دیگری که در این مکان وجود دارد قرار شده تا هیئت امنای مسجد اقدام به نصب حفاظ کنند.

میراث فرهنگی اصفهان بخش عظیمی از تاریخ اصفهان را تشکیل می‌دهد که با بی مهری‌های فراوان یکی پس از دیگری در حال نابودیست، تخریب و از بین رفتن این آثار تاریخی ضربه مهلکی به میراث فرهنگی کشور خواهد زد.