گردشبان (gardeshban.ir) : جاذبههای زیبا و طبیعی گردشگری در کنار آثار کهن از تمدن چند صد هزار ساله، مراغه را تبدیل به مقصدی کم نظیر و جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی در طول سال کرده است. غارهای طبیعی و باستانی مراغه نیز از جمله جاذبههای بکر و جذاب برای غارنوردان، تاریخ نگاران و محققانی از سراسر کشور و کشورهای دنیاست.
این غارها در مناطق مختلف شهر تاریخی مراغه در دامان کوههای سر به فلک کشیده و تپههای زیبا با جلوههای زیبایی از نقاشی طبیعت، به فرصت و مکانی مناسب و مستعد برای تحقیق و پژوهشهای طبیعی و تاریخی محققان تبدیل شده است. غارهای طبیعی این شهرستان با قدمتی چند میلیون ساله و غارهای تاریخی نیز با هزاران سال قدمت بخشی از هویت و پیشینه کهن این سرزمین را به تصویر کشیده و در آن متجلی شده است.
غارهای کهن هامپوئیل (غار کبوتر)، غار چپر (چپر کوهولی)، غار قیرخ کوهول و غارهای اطراف رصدخانه از جمله غارهای باستانی و تاریخی پایتخت سابق ایران میباشد که همواره مورد اکتشاف کارشناسان تاریخ طبیعی و باستان شناسی قرار گرفته است.
** غار باستانی و عظیم هامپوئیل؛ جاذبهای اسرارآمیز و کهن
غار «هامپوئیل» یا غار «کبوتر» در اصطلاح محلی به عنوان قدیمیترین غار ایران و دومین غار قدیمی جهان، در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی مراغه و در حوالی روستای «گشایش» واقع شده است. این اثر طبیعی و کهن در دامنه کوهی صخره ای، زیباییهای بسیاری را در دل خاموش و خسته خود دارد و این مواهب الهی دوستداران طبیعت را به خود جذب میکند.
این غار کهن و زیبا با ۱۵۰ میلیون سال قدمت تخمین زده شده، مملو از زیباییهای طبیعی و بی نظیری است که در کمتر غاری میتوان مشابه آن را دید. اهمیت غار هامپوئیل به دلیل وجود چاههای عمیق و مخوفی است که به صورت تنورههای سنگی و تالارهای بزرگ دیده میشود و آن را اثری مجذوب کننده برای غارشناسان، محققان و کوهنوردانی کرده که همه ساله برای بازدید از آن به این منطقه سفر میکنند.
این غار آهکی بزرگ و مخوف که هنوز بخشهایی از آن کشف نشده، سرشار از عجایب و شگفتیهای طبیعی بوده و در آن آثار حضور ۲۰۰ هزار ساله بشری (عصر حجر) کشف شده و از این رو نظیر این غار فقط در ایالت کالیفرنیای آمریکا وجود دارد. اعماق خاموش، اما زیبای این غار کهن و تاریخی، با چاههای مخوف و دیوارههای آهکی و بی بدیل خود، گردشگران، محققان و غارنوردانی از سراسر دنیا و کشورمان را به خود جذب میکند.
وجود محوطههای وسیع، راهروهای تنگ، چاههای عمیق و ناشناخته با سفرههای آب زیرزمینی و رسوبات زیبای آهکی این غار مخوف را به جاذبهای زیبا تبدیل کرده است. این غار زیبا به علت برخورداری از چاهها و جاذبههای زیبای درون غاری، به شماره ۲۳۵ در فهرست آثار طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت و نظارت قرار گرفته است.
** غارهای قیرخ کوهول (چهل غار) یا «کهجوق»
غارهای «قیرخ کوهول» در ۲۰ کیلومتری مراغه و در دامنه کوههای مجاور رودخانه «مغانجیق» در ۵ کیلومتری جنوب شرقی روستای مغانجیق و در سه کیلومتری روستای کهجوق واقع شده و از جمله آثار کهن و تاریخی است. این مجموعه از زیباترین و ناشناختهترین غارهای دست ساز و یکی از جاذبههای گردشگری این شهرستان، در دامنه کوهی بنا و به دو قسمت غارهای شمالی و جنوبی تقسیم شده است.
این غارها، دست ساختههای بشری و دارای سه ورودی مستقل با طاقهای قوسی هستند که هر کدام به اتاقهای جداگانهای راه داشته و هر یک از اتاقها نیز با ورودیهای تو در تو باهم در ارتباط هستند. براساس یافتههای تاریخی و باستانی، حاشیههای دره سرسبز رودخانه «مغانجیق» مراغه از مهمترین محلهای شکل گیری تمدنهای مختلف دورههای پیش از تاریخ تا عصر حاضر بوده است.
** غار «چپر» (چپر کوهولی)؛ اثری کهن و ناشناخته در دل طبیعت
غار «چپر» در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی مراغه در شرق روستای «چوان سفلی» قرار گرفته و از جاذبههای کهن طبیعی این منطقه به شمار میرود. این غار طبیعی و تاریخی که در سالهای اخیر کشف و بر روی آن مطالعه میشود، دارای ۲۰۰ متر طول بوده و برای شناخت بیشتر ابعاد باستانی و تاریخی آن، شناسایی و نقشه برداری شده است.
این غار زیبا، در سه طبقه دارای تالارهای کوچک و بزرگ و دالانهای پیچ در پیچ پوشیده از رسوبات زیبای آهکی شکل بوده و دارای چندین آبشار آهکی است. با وجود زیباییهای کم نظیر این غار، به دلیل تنگ بودن دهانه، ورود به آن با دشواریهایی همراه بوده لیکن اکنون پذیرای گردشگران و غارنوردان داخلی و خارجی است.
**غارهای تاریخی تپه رصدخانه مراغه
غارهای مجاور تپه تاریخی رصدخانه مراغه به عنوان آثاری کهن در کنار رصدخانه مشهور و تاریخی این شهر، جاذبهای کمتر شناخته شده برای گردشگران و علاقهمندان به تاریخ و تمدن آذربایجان است. این غار در نزدیکی روستای «طالبخان» مراغه در صخرههای بالای کوه با طرح جناغی، حجاری شده است.
غار در دل کوهی از جنس ماسه سنگهای رسوبی و آهکی ایجاد شده و در اصل حفرهها و شکافهای عمیق و طبیعی بوده که برفراز آن، آثار رصدخانه مشهور مراغه به جای مانده است. محوطه این غار طبیعی بوده لیکن در قرون قبل از اسلام راهروها و فضاها شکل داده و برای استفاده در آیینهای مذهبی آماده شده است: گفته میشود در دوره ایلخانان مغول از فضای موجود آن برای ایجاد ساختمانهای فرعی رصدخانه استفاده شده است.
غارهای مجاور رصدخانه مراغه در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۴۷۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قدمت و پیشنیه تاریخی شهر مراغه در کنار جاذبهها و آثار بی بدیل طبیعی و باستانی زمینه ساز جذب گردشگران داخلی و خارجی و تجلی بخش هویت تاریخی و تمدن دیار زیبای آذربایجان شده است.
شهرستان مراغه با حدود ۵۱۵ اثر تاریخی و تپههای شناسایی شده جزو ۱۰ شهر دارای بافت غنی تاریخی و فرهنگی در کشور محسوب میشود که حدود ۳۰۰ اثر تاریخی آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
شهرستان مراغه با حدود ۲۶۳ هزار نفر جمعیت در ۱۲۷ کیلومتری تبریز، مرکز آذربایجان شرقی واقع است.