گردشبان (gardeshban.ir) :
محوطههای خالی از هیاهوی زندگی و گردشگرانی کمتر از نقش سربازان هخامنشی همه اما امیدوار بهروزهایی بهتر. از سویی اما محوطههای تاریخی و طبیعی در مدت همهگیری کرونا و تعطیلی کسبوکار گردشگری فرصتی یافتند برای تنفس و حفاظت و احیای زیرساختها.
در خلوت تخت جمشید برای نخستین بار در یک دهه گذشته است که امکان تعمیراتی گسترده فراهم شد؛ بخش عمدهای از کفپوشهای چوبی در مسیر بازدید که همیشه مملو از حضور بازدیدکنندگان بود امکان تعویض و تعمیر یافتند و شیب کف و حیاط کاخها که به دلیل تردد مداوم محل تجمع آبها شده بود، مجدد تصحیح شد و با انجام شیببندی جدید، آبهای حاصل از بارندگی با کمترین فرسایش به درون آبراهههای زیرین صفه هدایت شدند.
کرونا فرصتی برای احیا، تقویت و یا توسعه زیرساختهای مرتبط با گردشگری را فرارو آورده است. تقویت این زیرساختها بهویژه در حوزه مجازی فرصتی است برای استفاده از فنآوریهای نوین در معرفی کاملتر ارزشهای متنوع مواریث فرهنگی و درنتیجه تقویت حس هویت که قاعدتاً هیچگاه تعطیلی برنمیتابد و ازاینروست که میتوان تهدید کرونا را تبدیل به فرصت کرد. میتوان همهگیری کرونا را تلنگری به حوزه فرهنگ و تاریخ در بازنگری روشهای سنتی و پیشین معرفی پنداشت.
برنامهریزی و تولید محتوا با شیوه نو و باهدف عبور از تنگناها و تهدیدهایی که ارتباط میان تجارب تاریخی و هویتی ما و مردمان این سرزمین را نشان و هدف قرار داده، نیازمند توجه ویژه و فراوان است. در این مسیر فرهنگی قطعاً دریافت و بررسی نقاط ضعف که پرتعداد هستند و یافتن راهحلهای مطمئن با حداقل آزمونوخطا، نجاتبخش خواهد بود و راهبردی است که میتواند جبرانکننده چنین گسست فرهنگی باشد و منتج به توسعه پایدار خواهد بود؛ بنابراین کرونا علاوه بر آشکار ساختن نقاط ضعف و ظرفیتهای مهجور گردشگری، لزوم توجه حداکثری به سرمایهگذاری و بهرهبرداری مطمئن از چنین ظرفیتی را متذکر میشود.
اینهمهگیری فرصتی نیز برای بازنگری در تجارب ارزشمند قبلی بوده و نقاط قوت یا ضعف آن در قالب فرصتهای آموزشی قابلعرضه است.
آموزش، همیشه فرصتی است همگانی برای بهروز شدن و بهروز ماندن و درنگی است کوتاه که امکان بازنگری در تجارب سرزمینی و تفکر در چگونه پیمودن راه بلند فردا را فراهم میآورد.
توجه همگانی به موضوع سلامت مهمترین پیام اینهمه گیری است که ضروری است محور برنامههای فرهنگی و گردشگری نیز قرار گیرد. همچنین فرصتی است جهت توجه به قوانین و دستورالعملها در زمینه بهداشت فردی و جمعی. در همین زمینه در محوطههای تاریخی فضای باز به دلیل فراهم شدن شرایط فاصلهگذاری، میتوان مکانهایی ایمن برای حضور مخاطبین خود ایجاد و مدیریت کرد.
حضور سامانههای الکترونیکی و یا مجازی فروش بلیت که خوشبختانه در اکثر محوطههای میراث ملی و میراث جهانی همچون تخت جمشید و پاسارگاد راهاندازی شده است گامی مثبت در جهت کاهش ازدحام و مدیریت حضور ایمن گردشگران در محوطهها قلمداد میشود، همه این ابزار و روشها در دوران کرونا و پسا کرونا در خدمت تجربهای آگاهانه برای تصحیح سبک زندگی و بهمنظور سلامت زیستن قرار میگیرند.
*حمید فدایی
مدیر پایگاه میراثجهانی تختجمشید