گردشبان (gardeshban.ir) :
بیشک نام بازار قیصریه اصفهان به گوش همه نگوییم به گوش اکثر افراد رسیده و کمتر کسی است که با آن آشنایی نداشته باشد. اما آیا همه آنهایی که اسم این بازار به گوششان خورده، همه چیز را درباره این بازار میدانند؟ شما چطور؟ آیا میدانستید در این بازار حجرههای وجود دارد که بیش از 400 سال است تغییر کاربری نداده و هنوز همان شغل 400 سال پیش در آنها پا بر جاست؟ آیا میدانستید این بازار جز لوکسترین بازارهای زمان قدیم و حتی زمان حال است؟
شاید لوکس بودن را در طراحی مدرن بنا بدانید، اما یک شاهکار معماری چیزی فراتر از معماری لوکس است. درست مثل بازار قیصریه اصفهان که هم یک شاهکار معماری است و هم کالاهایی در آن بهفروش میرسد، اکثرا عتیقه و بسیار ارزشمند هستند. بله شما با یک بازار باشکوه و یک شاهکار معماری روبهرو هستید که نظیر آن در کمتر نقطهای از جهان پیدا شده و جز دیدنیترین آثار تاریخی ایران بهشمار میرود.
بازار قیصریه یکی از معروفترین بازارهای تاریخی ایران و جاهای دیدنی اصفهان است و به بازار شاهی نیز شهرت دارد. این بازار از سردر قیصریه شروع، به بازار چیتسازها و از آنجا به بازار دارالشفا منتهی میشود. بازار قیصریه یکی از مراکز مشهور صنایع دستی به شمار میآید. این بازار از بزرگترین و مجللترین مرکز خریدوفروش در دوران صفویه بوده است. بهطور کلی بازار سرپوشیده اصفهان چند کیلومتر طول دارد که هر بخش آن کالای ویژهای تولید و فروخته میشود. بازار بزرگ اصفهان که بازار قیصریه بخشی از آن است، دربهای ورودی مختلفی داشته است.
تاریخچه بازار قیصریه
بازار قیصریه با دستور شاه عباس اول بین سالهای ۱۰۱۱ تا ۱۰۲۹ ساخته شد. این بازار در دوره صفویه مرکز فروش پارچه و فرشهای گرانبها بوده و شرکتهای تجاری خارجی نیز در آن حجرههایی داشتهاند. بازار قیصریه قسمت اصفهان جدید دوره صفویه را به شهر سلجوقی میدان کهنه آن روزگار (میدان قیام فعلی) متصل میکرد.
گفته شده قیصریه از واژه قیصر یا سزار مشتق شده است. قیصریه عموما به راستهای از بازار گفته میشد که در آن کالاهای سبک وزن و گرانقیمت لوکس به فروش میرسید. این قسمت توسط حکومت یا بازرگانان ثروتمند ساخته میشد و بهدلیل توان مالی پیشهوران قیصریه، این قسمت از بازار بهلحاظ ویژگیهای معماری و تزیینات غنیتر و پرکارتر از سایر قسمتها بود و هندسیتر ساخته میشد. قیصریهها به خاطر وجود همین تزیینات غنی و سازندگان معتبرشان، بازار شاهی یا قیصریه خوانده میشدند.
قدیمیترین توصیفی که از بازار اصفهان به جا مانده است، شرحی است از قرن چهارم هجری قمری (دوران دیالمه)، در کتاب رساله محاسن اصفهان تحت عنوان بازار جورین که میگوید:
بازاری بود بر دروازه خور (خورشید) که یکی از چهار دروازه مشهور اصفهان در آن زمان بوده و در فصل نوروز عامه مردم اصفهان با انواع خوردنیها و آشامیدنیها و آلات و ادوات موسیقی یکی دو ماه را در آن محل به تفریح و عیش و عشرت میگذراندند و بالطبع برای احتیاج این جمعیت از اغذیه، البسه و غیره بازارهایی برپا میکردند و طوافان و بازاریان انواع نعمتها را در آنجا گرد میآورند.
معماری بازار قیصریه
بازار قیصریه از بزرگترین و باشکوهترین بازارهای اصفهان به شمار میآید. راسته بازار قیصریه در دو طبقه مرتفع ساخته شده است که طبقه بالا به امور دفتری و بازرگانی اختصاص داشت و در طبقه پایین مغازههای اصناف گوناگون در کنار یکدیگر مستقر بودهاند. از این بازار بزرگ و مجلل بازارهای دیگری منشعب میشدند و برخی از آنها همچنان فعال هستند و به مشاغل مختلف اختصاص دارند.
برخی از بخشهای بازار قیصریه شامل موارد زیر میشود:
چارسوی بازار: در وسط بازار محوطه بزرگ مدور شکلی وجود دارد که گنبد زیبایی با تزیینات مقرنسهای اسلیمی روی آن واقع شده است. این چارسو از جنوب به بازار قیصریه، از شمال به تیمچه ضرابخانه، از شرق به ضرابخانه سلطتنی و از غرب به کاروانسرا محدود میشود.
کاروانسرای شاهی: در بخش غربی بازار، کاروانسرای باشکوه شاهی قرار دارد که با دو طبقه، دارای تقریبا ۱۵۰ حجره است. در گذشته این مکان بهعنوان کاروانسرا و محلی برای مدیریت راستهها مورد استفاده بود. امروزه کارونسرای شاهی بیشتر با نام سرای ملک التجار در بین بازاریها شناخته میشود.
ضرابخانه: در شرق بازار ضرابخانهای قرار داشت که در دوره صفویه محل ضرب سکه بود. این مکان در حال حاضر به بانک تبدیل شده است.