gardeshban.ir

گزارش/

ظرفیت عظیم گردشگری ایران؛ اولویت «تولید محتوا» یا زیرساخت؟

وقتی از ابتدای دهه ۸۰ برخی روزنامه­‌ها و خبرگزاری­‌ها اقدام به تاسیس سرویس «میراث فرهنگی» کردند، شاید کمترکسی حدس می­‌زد، کمتر از ۲۰ سال بعد این حوزه مهم و درآمدزا، صاحب یک وزارتخانه مستقل شود.
کد خبر: ۵۲۸۴۰
تاریخ انتشار : يکشنبه ۲۸ فروردين ۱۴۰۱-1401 January 28
گردشبان (gardeshban.ir) :
ظرفیت عظیم گردشگری ایران؛ اولویت «تولید محتوا» یا زیرساخت؟


نهادی که در ابتدای دهه ۷۰ با نام «سازمان ایرانگردی و جهانگردی» فعالیت می­‌کرد، انتهای سال ۱۳۸۲ از اداره­‌ای متروک در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، منفک و با ادغام در سازمان میراث فرهنگی، به سازمان مستقل (در حد معاونت ریاست جمهوری) تبدیل شد و در نهایت، مردادماه ۹۸ وزارتخانه­‌ای شکل گرفت با نام «میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی».

ظرفیت و اهمیت تولید محتوا برای «گردشگری»

بیان این تاریخچه کوتاه از آن جهت اهمیت داشت که فعالان رسانه­‌ای، گردشگری و نیز میراث فرهنگی به خوبی می­‌دانند که اگر سابقه نزدیک به دو دهه تولید محتوا در این حوزه نبود و حتی در دوره‌ای، دو خبرگزاری تخصصی (دولتی و غیردولتی) انحصاری به این بخش­‌ها نمی­‌پرداخت و روزنامه­‌نگاران زیادی مدت­‌ها مشغول تولید محتوا نبودند، شاید قانع­‌کردن ۲۹۰ نماینده مجلس برای تاسیس وزارت مستقل، به این راحتی­‌ها فراهم نمی­‌شد. در واقع اهمیت و کارکرد تولید محتوا و نشر مطالب در یک حوزه تخصصی به یاری گسترش ابزارهای رسانه­‌ای بود که ارزش راهبردی حوزه­‌های گردشگری و میراث فرهنگی را برجسته کرد.

به تازگی یکی از فعالان عرصه گردشگری این موضوع را باردیگر و در ارتباط با رویدادهای مسافرتی نوروز ۱۴۰۱ مطرح کرده و به­ درستی گفته است که نیازمند تولید محتوا در این زمینه و حتی یک شبکه تلویزیونی هستیم. جالب اینکه وزیر گردشگری دولت، سال­‌ها سابقه ریاست سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی را در کارنامه دارد.

ظرفیت گردشگری جام جهانی قطر برای ایران

اما در کنار رویدادهای مسافرتی نوروز از جمله موج گردشگری عیدانه که با «افزایش حدود ۶۰ درصدی اقامت مسافران نسبت به سال پیش از کرونا (نوروز ۱۳۹۸) و ثبت آمار بیش از ۵۰ میلیون نفر-اقامت شب و تراکم مسافران در بازه ۱۸ روزه» همراه بوده. سفر «رستم قاسمی» وزیر راه و شهرسازی به جزیره کیش نیز بحث­‌ها و موضوع‌های مربوط به گردشگری و اهمیت آن را برجسته کرد؛ سفری که به قصد دیدار با وزیر «حمل‌ونقل و ارتباطات» قطر (میزبان جام جهانی فوتبال) و بازدید از ظرفیت­‌های گردشگری این جزیره انجام شد.

البته موضوع استفاده ایران از ظرفیت گردشگری جام جهانی (همچون فرصت اقامت­‌پذیری ایران برای حاضران در این جام و امکان حمل‌ونقل هوایی دریایی)، در جریان سفر رئیس‌جمهوری به قطر مطرح و در شمار توافق‌های اولیه آیت‌الله رئیسی با امیر این کشور بوده است.

ارزش­‌های اقتصادی و غیراقتصادی گردشگری

در شرایطی که کشور در فشار سنگین­‌ تحریم­‌های تاریخ قرار دارد، استفاده از مزایای ارزی و درآمدی گردشگران جام جهانی، آن‌هم در در نزدیکی کشورمان ایده­ای هوشمندانه بوده است.

واقعیت اینکه همه ما سال­‌هاست از اهمیت و ارزش صنعت گردشگری ایران در حوزه­‌های اقتصادی (توسعه­‌بخشی، درآمدزایی، اشتغال‌آفرینی) و نیز انتقال و صدور ارزش­‌های فرهنگی کشور شنیده‌ و مکرر خوانده‌ایم. برخی منابع رقم دریافت‌های گردشگری بین‌المللی را که از طریق مقصدهای جهانی به دست می‌آید از ۲ میلیارد دلار در سال ۱۹۵۰ به ۱۰۴ میلیارد دلار در سال ۱۹۸۰و ۴۹۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۰ و ۱۲۲۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ برآورد می­‌کنند؛ همچنین گفته می­‌شود صنعت گردشگری خارجی (جهانگردی) در جهان، پس از مواد شیمیایی و سوخت و بالاتر از محصولات خودرو و مواد غذایی رتبه سوم را دارد.

گفته می­‌شود صنعت گردشگری خارجی (جهانگردی) در جهان، پس از مواد شیمیایی و سوخت و بالاتر از محصولات خودرو و مواد غذایی رتبه سوم را دارد.همچنین می­‌دانیم بسیاری از مزایای جهانگردی، برای ایرانگردی نیز قابل تصور است و با افزایش حجم و گستره سفرها، ضمن اشتغال­‌آفرینی و توزیع منابع ثروت و گردش پول در سطح روستاها و مناطق کمتر توسعه­ یافته، چرخ­‌های اقتصاد و تبادلات مفید فرهنگی بیشتر می­‌چردخد؛ حتی بسیاری می­‌دانیم که ارزش فرهنگی، روان‌شناختی و تحکیم پیوندهای ملی و محلی از دیگر مزایای رونق این صنعت است.

اما پرسش این است که چرا تاکنون کمتر از این ظرفیت خدادادی بهره­‌برداری شده است و کشوری با ویژگی­‌های غنی تاریخی، دارای میراث فرهنگی ملی و جهانی، صنابع دستی، تنوع آب‌وهوایی،  بسترهای جغرافیایی خدادادی (ساحل، دشت، کوه و کویر) و نیز سابقه تمدنی، دینی و فرهنگی، کم­ترین بهره را از مزایای گردش­‌پذیری برده است؟

بهانه­‌های فرهنگی یا کم­‌کاری؟

نگارنده به عنوان کسی که مدتی به طور مستقیم در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری، تولید محتوا کرده و سال­‌ها تحولات آن را دنبال می­‌کند، معتقد است اگرچه محدودیت­‌های فرهنگی_اعتقادی ما، مانع گسترش بی­‌ضابطه و خارج از اصول گردشگری بین­‌المللی است اما بخش عمده موانع و مشکلات موجود، محصول کم­‌کاری و نداشتن زیرساخت­‌های مناسب است؛ زیرساخت­‌هایی همچون مراکز اسکان استاندارد، مراکز تفریحی مناسب­‌سازی شده، ضعف صنعت توریسم، معضلات حمل‌ونقل، کمبودهای فرهنگی و از همه مهم­تر فترت و غفلت مسئولان و متولیان.

بخش عمده موانع و مشکلات موجود، محصول کم­‌کاری و نداشتن زیرساخت­‌های مناسب است؛ زیرساخت­‌هایی همچون مراکز اسکان استاندارد، مراکز تفریحی مناسب­‌سازی شده، معضلات حمل‌ونقل، کمبودهای فرهنگی و از همه مهم­تر فترت و غفلت مسئولان و متولیان.به عنوان مثال امروزه دیگر کسی منکر ارزش و اهمیت اقتصادی_فرهنگی «گردشگری مذهبی»، «گردشگری علمی»، «گردشگری درمانی» و... نیست و برای هیچ­‌کدام از این موارد، مانع فرهنگی، اصلی­‌ترین مشکل به حساب نمی­‌آید. حتی با وجود سازه­‌های میراثی به­‌جامانده از قرن­‌ها پیش، سواحل بکر، هوای چهارفصل، صنایع دستی رنگارنگ و ... در همین شرایط موجود نیز، ظرفیت توسعه گردشگرپذیری کشور بسیار بالاست و می‌تواند بدون اغراق سالانه صدها میلیارد دلار ارز وارد چرخه اقتصاد کند.

از این­‌ها گذشته حتی اگر بپذیریم گردشگری خارجی برای کشورمان با محدودیت­‌های غیرقابل رفع مواجه است (که اینگونه نیست)، گردشگری داخلی ما نیز به دلیل همین فقر در زیرساخت­‌ها­، دچار توسعه نیافتگی طولانی است و جای کار بسیار دارد.

تولید محتوا یا زیرساخت­‌ها؟

به این ترتیب به نظر می­‌رسد گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی ایران، به طور همزمان، هم نیازمند تولید محتوا و توجه روزافزون رسانه­‌ای است و هم توسعه زیرساخت­‌ها و امکانات اولیه و بدیهی سفری ایمن، لذت‌بخش، شادی­‌آفرین و اشتغال‌ساز.

با فروکش کردن موج­‌های سنگین کرونایی و تجربه نوروز ۱۴۰۱، به نظر می­‌رسد باید برای محو کامل آثار مخرب همه­‌گیری کووید-۱۹ و سویه­‌هایش آماده شد و ضمن حفظ هشیاری (و رعایت دقیق شیوه‌نامه­‌ها تا زمان لازم)، از اکنون به فکر تدبیر و ترسیم برنامه­‌های تحولی در حوزه گردشگری باشیم.

از شخصیتی چون عزت­‌الله ضرغامی که سابقه فرهنگی بسیاری دارد، انتظار می­‌رود وزراتخانه تازه­ تاسیس را به­‌گونه‌ای بسیج و مدیریت کند که تا پایان دولت سیزدهم، شاهد برداشته­‌شدن گام­‌های جهشی برای توسعه صنعت گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی باشیم.
برچسب ها:
ظرفیت عظیم گردشگری ایران میراث فرهنگی گردشبان جام جهانی
بازدید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی خبرنامه
لینک کپی شد
گزارش خطا
خبرهای مرتبط
پنجره
ارسال نظر
گردشگری به روایت تصویر
نگاه دوم
یادداشت
مناطق آزاد
داغ
پربازدیدها
آخرین اخبار