قلعه کرشاهی دومین بنای خشتی ایران+ عکس

صفحه نخست / عمومی

قلعه کرشاهی دومین بنای خشتی ایران+ عکس

هرچند که اطلاعات دقیقی درباره علت نام کرشاهی در دست نیست ولی گفته می شود که کرشاهی همان کاریز شاهی است که معنای آن قناتی است که مربوط به شاه است.

کد خبر: ۵۳۷۴۷

تاریخ انتشار : سه‌شنبه ۱۰ خرداد ۱۴۰۱-1401 March 10

گردشبان (gardeshban.ir) :

در بخش شمال شرقی شهر ابوزیدآباد از توابع شهرستان آران و بیدگل واقع در جنوب کویر سیازگه بند ریگ، و در نزدیکی ارتفاعات کوه یخ‌آب در استان اصفهان، قلعه کرشاهی قرار دارد. این قلعه مکان تجمع سپاه نایب حسین کاشی بوده‌است که به وسیله رضا شاه کشته شد.

مساحت قلعه بیش از ۴۰۰۰ متر مربع است و گفته می‌شود که شالوده آن در زمان پیش از اسلام ساخته شده‌است. در ادامه همراه این مقاله از بیتوته باشید.

این قلعه از خشت و گل ساخته شده‌ است و هم‌اکنون از آثار بر جای مانده از زمان قاجار است. این قلعه یکی از قلعه‌های با اهمیت سردار حسین کاشی یکی از راهزنان و یاغیان دوره رضا خان بوده و آثار گلوله‌های توپ در نبرد نیروهای دولتی و نیروهای سردار حسین کاشی در این قلعه بر برج اصلی باقی مانده بود که متأسفانه در اسفند ۹۸ تخریب گردید.

تاریخچه قلعه کرشاهی

هرچند که اطلاعات دقیقی درباره علت نام کرشاهی در دست نیست ولی گفته می شود که کرشاهی همان کاریز شاهی است که معنای آن قناتی است که مربوط به شاه است. شاید بتوان از سویی حسب وجود مزرعه و قنات که موجبات کشت و زرع را به وجود آورده است و همین طور حرف زدن اهالی کرشاهی به زبان راژی، کرشاهی را همان کَردویِ شاه قلمداد کرد.

در قرارداد های بیع و صلح که میاد ساکنان کرشاهی منعقد می شده است، حدود چهارگانه مزرعه کرشاهی این طور گفته شده است: "مزرعه مزبوره محدود است به حدود اربعه حدی بمزرعه بژیه و حدی به مزرعه خانی آباد و حدی به سید آباد و حدی به چاه لطیف"

محققین و کارشناسان اعتقاد دارند که قلعه کرشاهی پس از ارگ بم با قدمتی پیش از اسلام، دومین بنای خشتی ایران به حساب می آید. قلعه تدافعی کرشاهی از جهت سازماندهی و انسجام فضایی، یکی از کامل ترین و مستحکم ترین قلعه های محدوده آران و بیدگل و شهرهای اطراف آن به حساب می آید.

شواهد و گفته های مردم نشان از آن دارد که روزگاری در کنار این قلعه روستایی به همین نام وجود داشته است که در طول تاریخ چندین بار خالی از جمعیت شده و امروزه به صورت کامل متروک شده است. قلعه خاص کرشاهی، آخرین بار به وسیله یکی از یاغی های اواخر دوره قاجار به نام "نائب حسین کاشی" باز سازی شده و به عنوان دژ دفاعی برای راهزنان مورد استفاده قرار می گرفته است. قبل از این، این قلعه به نام قلعه دزدان هم خوانده می شد. این قلعه در سال ١٣٨١ با شماره ٥٨١٩ در فهرست آثار تاریخی و فرهنگی کشور ثبت گردیده است.

کرشاهی را می توان یکی از بناهای بازمانده از عهد مغول دانست که شاهد رشادت کویرنشینان در مقابل هجوم لشگریان مغول بوده است. سربازانی که در هنگام یورش مغولان با آنها می جنگیدند بعد از جنگ طولانی و رشادت های زیاد به داخل قلعه می روند تا جنگ را از آنجا ادامه دهند.

لشگریان مغول با این فکر که ایرانی ها بعد از چند روز مقاومت و تمام شدن آب و غذا تکمیل می شوند، دست به محاصره قلعه می زنند. ولی دژ دفاعی کرشاهی با هوش و ذکاوت معماران ایرانی دقیقا در جایی از کویر ساخته شده است که از سطح زمین کمترین فاصله را با سفره های آب زیرزمینی دارد. گفته می شود در آن هنگام، جنگجویان بعد از حفر کمتر از ٥ متر به آب رسیده اند و بعد از گذشت چندین روز از راه تونل هایی که به خارج از قلعه حفر شده بود به دشمن شبیخون زده و مغولان را از پای در می آورند.

این قلعه بعد از حمله مغولان ترمیم شده تا به عنوان دژی مستحکم برای مقابله با نفوذ دشمن از راه کویر استفاده شود. به علت استحکامات این قلعه در طول تاریخ به دفعات از طرف حاکمان و راهزنان مورد استفاده قرار می گرفته است.

از مهمترین خصوصیات قلعه کرشاهی خاصیت آب زایی زمین اطراف و زیر قلعه است. حوض بزرگ میانی قلعه همیشه مرطوب یا پرآب است که علت آن خاصیت زمین و ضخامت کم پوسته زمین با سفره زیرزمینی آن است. دور تا دور این قلعه را دو ردیف دیواره چینه ای بلند و مستحکم در برگرفته است که در بین آن خندقی عمیق طراحی شده است به گونه ای که دهنه پنج متری آن بزرگترین سد در برابر هجوم دشمنان به درون قلعه به حساب می آمده است.

حیاط بزرگ میانی قلعه که در بین آن، انبار حوض بزرگی وجود دارد و اتاق های شاه نشین زمستانی و تابستانی، انبار، استبل های بزرگ و برج ‌های ستبر و بلند وجود دارد، که با ترکیب و در هم گسیختگی فضاهای گوناگون، طراحی خاص این قلعه را نمایان می کند. قلعه دارای غرفه ها و اتاقک های تو در تو است. قلعه کرشاهی یا گهر شاهی در اصطلاح محلی به قلعه کر معروف می باشد.

شرایط بازدید از قلعه کرشاهی

اگر قصد سفر به این منطقه را دارید، تنها سفر نکنید. حتما مجهز به قطب نما و GPSباشید. همینطور بازدید از این جاذبه گردشگری کاملا رایگان است و احتیاج به هزینه چندانی ندارید.

راه‌های ورود به قلعه کرشاهی

بعد از عبور از شهر ابوزیدآباد از توابع شهرستان آران و بیدگل، به روستایی به نام قاسم‌آباد می‌رسید که بعد از وارد شدن به روستا و گذشتن از آن، راه خاکی به سوی شمال وجود دارد که بعد از طی مسافت ۳۰ کیلومتر به قلعه کرشاهی می‌رسد.

مسیر دوم مسیر شهرستان آران و بیدگل به قلعه مرنجاب به سوی سفیدآب بعد از عبور از تپه ماهورها به یک بستر رودخانه می‌رسید که در صورت ورود به آن و گذر از حاشیه غربی کوه‌های یخاب به این قلعه می‌رسید.

مسیر چهارم از سوی شهر بادرود به روستای متین آباد رفته و از شمال آن راه خاکی را ادامه داده و به کرشاهی می‌رسید.

دو مسیر دوم و سوم تنها با خودروهای شاسی بلند می توان رفت.