چهار ستون چوبی نگهدار میراث ۱۱۳ ساله

صفحه نخست / عمومی

چهار ستون چوبی نگهدار میراث ۱۱۳ ساله

کاشمرِ ۲۵۰۰ ساله مملو از آثار تاریخی است که برخی از این بناهای تاریخی ارزشمند به دلیل بی‌توجهی و عدم تخصیص اعتبارهای موردنیاز برای مرمت در حال تخریب هستند.

کد خبر: ۵۴۲۳۸

تاریخ انتشار : شنبه ۰۴ تير ۱۴۰۱-1401 April 04

گردشبان (gardeshban.ir) :

مدرسه حاج سلطان ‌العلما یکی از این بناهای بسیار خاص و منحصر به‌ فرد این منطقه و حتی کشور محسوب می‌شود که در سال ۱۳۳۰ قمری «حاج ملاهادی سلطان‌العلما» آن را ساخت و برای پرورش طلاب علوم دینی وقف کرد. هر چند زمانی ۲۰۰ طلبه در این بنا آموزش می‌دیدند اما چند سالی می‌شود به دلیل فرسودگی و بی‌توجهی مسئولان این آمار به ۳۰ طلبه کاهش‌ یافته است.

سال‌ها می‌گذرد که چهار ستون چوبی نگهدار این میراث ۱۱۳ ساله شده‌اند؛ ستون‌هایی که اگر نبود، شاید به جای این بنا امروز شاهد احداث مجتمع‌های تجاری می‌بودیم.

رئیس اداره میراث فرهنگی کاشمر نیز در گفت‌وگو با ایسنا از این بنای تاریخی به عنوان یکی از شاخص‌ترین آثار میراث فرهنگی مربوط به اواسط دوران قاجار نام برد و گفت: این اثر علاوه بر اینکه ارزش بسیاری به لحاظ میراثی دارد، ارزش معنوی نیز دارد.

رضا یوسفی بیان کرد: هرچند این اثر در تاریخ پنج تیر ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۱۹۲۹ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید اما به دلیل اینکه موقوفه بود و مدیریت آن با حوزه‌های علمیه استان است، می‌طلبد اداره اوقاف و امور خیریه و همچنین حوزه‌های علمیه استان همراهی خود را برای مرمت مدرسه علمیه حاج سلطان بیشتر کنند.

وی افزود: با توجه به اینکه رقبات موقوفه مدرسه حاج سلطان و محل‌های درامد آن مشخص است، می‌طلبد از محل این درآمدها مبالغی برای مرمت بنا اختصاص یابد.

یوسفی با تاکید بر اینکه همه باید در حفظ این مدرسه تاریخی تلاش کنیم، تصریح کرد: علی‌رغم اینکه امسال ۲۰۰ میلیون تومان برای مرمت بخشی از این بنای تاریخی اختصاص یافته اما می‌طلبد اعتبار بیشتری تخصیص یابد و تنها به یک قسمت خاص خلاصه نشود.

وی با بیان اینکه برای مرمت تمام بنا به سه میلیارد تومان اعتبار نیاز است، عنوان کرد: اداره میراث فرهنگی شهرستان، مدیریت حوزه علمیه و اوقاف سه راس تاثیرگذار در این مدرسه است.

مرمت‌هایی که عامل تخریب شد

با توجه به اینکه تنها مسجد جامع گناباد و مسجد جامع ملک زوزن خواف ۲ ایوانه است و برخی مساجد دیگر هم یک ایوان‌شان تخریب شده و فقط بنای تاریخی ۲ ایوانه و بادگیر به یادگار مانده در منطقه مربوط به مدرسه حاج سلطان‌العلماست اما تاکنون درخواست‌هایی برای تخریب این بنای فاخر و احداث چند طبقه تجاری مطرح شده است؛ در صورتی که اگر متولیان اهمیت اینگونه بناها را به خوبی معرفی می‌کردند، نباید شاهد اینگونه توقعات می‌بودیم؛ از سویی طی چند سال اخیر مرمت‌هایی در این بنا انجام شده که خودش نیز عامل تخریب شده است.

ناظر ستادی مشهد در حوزه میراث فرهنگی شهرستان‌های کاشمر، خلیل‌آباد و بردسکن نیز در همین خصوص به ایسنا گفت: هرچند مطالعات این مکان در سال ۹۰ انجام شده اما همیشه نسبت به نحوه اجرای آن انتقادهایی داشته‌ام.

علیرضا یاوری اظهار کرد: بارها در جلسات شورای فنی استان انتقاد داشته‌ام که ۱۰ سال از مطالعات گذشت اما نه مطالعات به جایی رسید و نه اقدامی برای مرمت شده جز اینکه ضرر و ضربه همان کارهای اندک مرمتی صورت گرفته بیشتر بود.

وی عنوان کرد: اگر اقدامی برای این بنا نمی‌شد، بهتر بود چون خود مرمت‌ها آسیب‌هایی به بنا وارد کرده است. هرچند تاکنون چندین مدیر کل از این مدرسه بازدید داشته و چندین مشاور مطالعات انجام دادند ولی عملا کاری نشد و اعتباری تخصیص داده نشد تا اینکه با مکاتبات بسیار امام جمعه کاشمر با وزیر میراث فرهنگی فعلا برای امسال ۲۰۰ میلیون تومان اختصاص یافت.

ناظر ستادی مشهد در حوزه میراث فرهنگی شهرستان‌های کاشمر، خلیل‌آباد و بردسکن بیان کرد: با پیگیری مسئولان شهرستان پایداری این اعتبارات باید ادامه‌دار باشد.

وی افزود: طرح جامع مرمتی مدرسه حاج سلطان براساس صورت وضعیت سال ۱۳۹۹ که مصوب هم شده قریب به سه میلیارد تومان اعتبار نیاز داشته ولی با توجه به افزایش هزینه مصالح، کارگر و دستمزدها این رقم بسیار بیشتر شده است.

یاوری با انتقاد از اینکه در دوره‌ای به دلیل رعایت نشدن حریم‌های ساخت و ساز بناهای اطراف بلندتر از اثر احداث شد، گفت: به دلیل احداث مدارس جدید و کمتر شدن فعالیت آن موجب شد آسیب بیشتری به این بنا وارد شود، به طوری که طبقات بالا از سال ۹۰ تعطیل شده و مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

وی با بیان اینکه به دلیل عدم اعتبار مورد نیاز کلیه تاسیسات آبی این بنا مشکل دارد، مطرح کرد: به دلیل آب‌افتادگی در سالن بالا و زلزله‌هایی که در منطقه داشتیم، از سویی به دلیل اجرای نادرست آهن‌کشی و بزرگتر بودن دهنه‌ها از حد استاندارد مشکلات جدی را به وجود آمده است.

ناظر ستادی مشهد در حوزه میراث فرهنگی شهرستان‌های کاشمر، خلیل‌آباد و بردسکن عنوان کرد: هرچند برای امسال ۲۰۰ میلیون تومان تخصیص یافت اما هزینه کف‌سازی‌ها، افزایش مقاومت ستون‌ها و... که جز طرح جامع مرمتی است، به مراتب بیشتر است.

وی با اشاره به اینکه با این مبلغ در فاز یک می‌توان مشکل برخی قسمت‌ها پرخطرتر را رفع نمود، افزود: امسال سالن‌های طبقه بالا، کف‌سازی ایوان سمت شرق و تمام ناودان مرمت می‌شود.

یاوری با ابراز تاسف از اینکه یکسری مرمت‌هایی که قبلا شده، خود عامل تخریب بنا بوده، ادامه داد: اوقاف هم باید سهم خود را در این بنا انجام دهد.

وی با اشاره به اینکه بنا مربوط به دوره قاجاریه و به صورت وقفی است، عرصه بنا را ۱۴۰۰ مترمربع اعلام کرد و گفت: خوشبختانه بادگیر بسیار ارزشمند مدرسه حفظ شده است.

رقبات در تصرف

با توجه به اینکه رقم‌های ۱۰۰ و ۲۰۰ میلیونی برای مرمت مدرسه دردی را دوا نمی‌کند؛ به همین دلیل باید برای بنای تاریخی ردیف ملی در نظر گرفته شود و مهم‌تر اینکه تکلیف موقوفات این مدرسه علمیه که گفته می‌شود ۲۷ صحرا آب و ملک دارد، مشخص شود.

کارشناس توسعه و عمران اداره اوقاف و امور خیریه کاشمر در همین خصوص گفت: هرچند متولی مدرسه علمیه حاج سلطان اداره اوقاف بوده و این بنا موقوفاتی هم دارد اما همه رقبات آن در تصرف است.

سعید شهابی با بیان اینکه عمده اراضی این موقوفه در روستای حاجی‌آباد است، تصریح کرد: کلیه اراضی در دوره اصلاحات اراضی واگذار شده است.

وی خاطرنشان کرد: هرچند ۴۰ درصد مالکیت روستای حاجی‌آباد متعلق به موقوفه حاج سلطان است ولی در حال حاضر هیچ رقبه دارای درآمدی در این روستا نداریم.

کارشناس توسعه و عمران اداره اوقاف و امور خیریه کاشمر افزود: علی‌رغم اینکه سندهایی ابطال شده ولی هنوز نتوانسته‌ایم قرارداد اجاره جدید تنظیم کنیم؛ پیگیری‌های زیادی هم در این خصوص شده که به سرانجام نرسیده است.

وی گفت: در اراضی صدرآباد هم از حدود چهار سال قبل عملیات‌های عمرانی آغاز شده که احداث استخر ذخیره آب و باغات از آن جمله بوده اما هنوز به درآمد نرسیده است.

شهابی عنوان کرد: شاید مدرسه علمیه حاج سلطان ۲۷ صحرا داشته باشد اما فقط صحرای صدرآباد در تصرف اوقاف است.

مدرسه حاج سلطان باید از حالت میراثی صرف خارج شود

امام جمعه کاشمر هم در این خصوص در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه باید مشخص شود درآمدهای موقوفه مدرسه علمیه حاج سلطان کجا هزینه می‌شود، گفت: علی‌رغم اینکه مدیریت مدرسه حاج سلطان را سه مجموعه اداره میراث فرهنگی، اداره اوقاف و مدیریت حوزه‌های علمیه شهرستان بر عهده دارند اما هیچکدام دست به ترکیب آن نمی‌زنند و رها شده است.

حجت‌الاسلام جواد طاهری با اشاره به اینکه اکنون ۳۵ نفر از طلبه‌های شهر در این مدرسه اقدام به برگزاری کلاس می‌کنند، افزود: بخشی از درآمد موقوفه برای توسعه و حفظ آن و بخشی برای نیت واقف است.

وی تصریح کرد: برخی تصور می‌کنند درآمد حوزه علمیه حاج سلطان بسیار زیاد است؛ در صورتی که اینجا رایگان اداره می‌شود و فقط یک مستخدم دارد که اداره اوقاف فقط حقوق همان را می‌دهد.

امام جمعه کاشمر با ابراز تاسف از اینکه تمام اتاق‌های بنایی با این عظمت مخروبه شده و اگر تاکنون سر پا مانده، به همت همین طلبه‌ها بوده که اقدام به برگزاری کلاس می‌کنند، عنوان کرد: هرچند تلاش شد برای فعال نگه داشتن مدرسه و احیای آن حتی دفتر امام جمعه را به این مکان انتقال دهیم که مشکل ایمنی مطرح شد.

وی با اعلام اینکه بر اساس آنچه اعلام شده مدرسه از نظر ایمنی با مشکلاتی مواجه است، تصریح کرد: با زنده شدن رقبات و درآمدهایی که دارد، حوزه علمیه حاج سلطان در آینده به خوبی فعال خواهد شد.

طاهری با بیان اینکه حوزه باید از حالت میراثی صرف خارج شود، گفت: اگر هیچ امامزاده و اداره فرهنگی نداشته باشیم، این حوزه از نظر فرهنگی با نیروهایی که تربیت می‌کند به تنهایی می‌تواند شهر را اداره کند.

بنا در حال به تخریب است

مدیر حوزه علمیه حاج سلطان هم در این خصوص به ایسنا گفت: مدرسه علمیه حاج سلطان موقوفه‌ای به نام یکی از علمای شهرستان بوده که وقف‌نامه بسیار سختی هم برای طلابی که در این مدرسه مشغول به تحصیل هستند، گذاشته است.

حجت‌الاسلام علی محمدی افزود: مرحوم حاج سلطان‌العلما موقوفاتی را در آن زمان برای این مدرسه در صدرآباد، حاجی‌آباد، تربقان و بسیاری از روستاهای دیگر وقف نموده که اکثر این موقوفات زنده شده و درآمد دارند.

وی تصریح کرد: چند سالی است که اداره اوقاف بر روی اراضی صدرآباد متمرکز شده و اکنون ۶۸ هکتار باغ و استخر بزرگی احداث نموده که از درآمد همین مدرسه بوده است.

مدیر حوزه علمیه حاج سلطان عنوان کرد: علی‌رغم اینکه تاکنون جلسات بسیاری با اداره اوقاف در خصوص وضعیت درآمد رقبات این مدرسه گذاشته شده ولی هر زمان که موضوع مطرح شده، اعلام می‌کنند در حال توسعه هستیم؛ در صورتی که اگر آن‌ها به ثمر برسد، می‌توانیم چندین مدرسه بسازیم و تحویل دهیم ولی تاکنون فقط هزینه‌های جزئی در این مدرسه شده و اقدام دیگری ندیدیم.

وی همچنین با انتقاد از مرمت‌هایی که برخی مواقع توسط کارشناسان میراث فرهنگی صورت گرفت، گفت: زمانی که تعمیرات جریان داشت، زیرستون‌ها را خالی و برای مدتی رها کردند که این اقدامشان به بنا آسیب جدی وارد کرد.

حال که اعتبارات پاسخ‌گوی نیازهای این بخش از ثروت فرهنگی کشور نیست و مشکلات اقتصادی و تعدد بناهای تاریخی باعث شده سازمان میراث فرهنگی در دستیابی به اهداف خود قدری با مشکل و چالش مواجه شود، برای حفاظت از بناها به خرَدی جمعی و همکاری ادارات و ارگان‌های مختلف نیاز است.

آینده متعلق به کسانی است که علاوه بر شناخت تاریخ و گذشته‌ خود، نهایت تلاش را برای حفاظت از میراث سرزمین‌شان و انتقال آن به بهترین شکل ممکن به آیندگان انجام دهند.

برچسب ها:

چهار ستون چوبی نگهدار میراث ۱۱۳ ساله کاشمر گردشبان مدرسه حاج سلطان ‌العلما

بازدید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی خبرنامه

لینک کپی شد

پسندها: 0

گزارش خطا