گردشبان (gardeshban.ir) : خیوه یکی از قدیمیترین شهرهای ازبکستان در استان خوارزم است که با داشتن زیبایی ظاهری منحصر به فرد با معماری ایرانی اسلامی همچون نگینی در ازبکستان میدرخشد. تاریخ پر فراز و نشیب این شهر خبر از قدمتی چند هزار ساله میدهد که زیر پرچم پربار شهر خوارزم مجالی برای خودنمایی یافته است. امروزه این شهر که به یکی از جذابترین شهرهای ازبکستان بعد از بخارا و سمرقند تبدیل شده، سالانه میزبان توریستهای بسیاری از سراسر دنیا میشود.
قلعه ایچان
این قلعه بخشی تاریخی از شهر است. دیوارهای غظیمی دور این قلعه را گرفته اند که ارتفاع آن ها به ۱۰ متر میرسد. بیش از ۶۰ اثر از دوره های مختلف تاریخی از اواخر قرن ۱۶ تا قرن ۲۰م در این منطقه قرار گرفته اند.حتی مردم ساکن در این منطقه هم هنوز به گذشته علاقمند هستند و بیشتر مشغول تولید صنایع دستی مربوط به تاریخ ازبکستان هستند.
مدرسه محمد امین خان
مدرسه محمد امین خان ، روبهروی ارگ کنیا و در مقابل دروازه ی غربی، یکی از اصلیترین جاذبه های ازبکستان قرار گرفته است. این مدرسه ی دو طبقه که مساحت آن ۶۲*۷۲ متر است، نه تنها بزرگترین مدرسه ی خیوه، بلکه بزرگترین مدرسه در آسیای میانه است. مدرسه محمد امین خان در اواسط قرن ۱۹م ساخته شد و اکنون اتاق های این مدرسه قرن ها پیش دانش آموزان را در خود جای می دادند، تبدیل به هتل شده است و از میهمانان و گردشگران این شهر میزبانی می کنند.
مناره کالتا
تصور خیوه باستانی بدون مناره کالتا که اثری از معامری آسیایی است تقریباً غیرممکن است. مناره کالتا تبدیل به نمادی واقعی از شهر شده است. این مناره ۱۵ متر در دل زمین عمق دارد و قطر پایه ی آن ۱۴.۵ متر است. مناره کالتا ۲۹ متر ارتفاع دارد، اما این ارتفاع نصف ارتفاع طراحی شده برای این مناره است. چراکه روند ساخت این مناره تکمیل نشد و این پرژوه نیمه تمام رها شد.
مقبره پهلوان محمود (پوریای ولی)
آرامگاه پوریای ولی یک مجموعه فرهنگی ـ تاریخی است و در فاصله سدههای هشتم تا چهاردهم هجری برای بزرگداشت نام «پهلوان محمود» پسر پوستین دوزی که علاوه بر پهلوانی، شاعر و جوانمرد نیز بود، ساخته شده است. خیوه دو بخش دارد، بخش بیرونی دیجان قلعه نام دارد. این بخش دارای باروی و دیواری بود که 11 دروازه داشت. بخش درونیایچان قلعه نام دارد. این بخش دیواری خشتی دارد که گردا گردش را فرا گرفته است. برخی بر این باورند که پی این دیوار در سده 10 میلادی ریخته شده است. دیوارهای کنگرهدار آن به بلندای 10 متر به سده هفدهم میلادی باز میگردد.
مسجد جمعه خیوه
یکی از جاذبه های دیدنی خیوه، مسجد جمعه آن است. تاریخ رسمی ساخت این مسجد به اواخر قرن هجدهم باز می گردد. اما مطالعات نشان می دهند که این مسجد حتی در قرن ۱۰م هم وجود داشته است. این مسجد شامل یک سالن مستعطیل شکل ساده می شود که سقف های آن توسط ۲۱۳ ستون چوبی نگاه داشته می شوند و هریک از این ۲۱۳ ستون حکاکی های تزئینی مختلفی دارند. البته امکان ورود به مناره ی این مسجد هم وجود دارد تا از بالای آن به تماشای منظره ی بسیار زیبای شهر بپردازید.
ارگ کنیا
این مجموعه را «قلعه ی قلعه» می نامیدند و در دروازهی غربی قلعه ایچان قرار گرفته است. این مجموعه زمانی محل اقامت خان بوده است. آنچه از این قلعه باقی مانده است همانند قلعه ی ساخته شده نیست. چرا که بخشی از قلعه در گذر زمان نابود شد. یکی از مهم ترین جاذبه های این قلعه منظره ی آن است. اگر بالای این قلعه بروید تقریباً دید کاملی به شهر و جاذبه های خیوه دارید.