دخمه زرتشتیان یزد؛ یکی از نشانه های آداب و رسوم کهن زرتشتیان+ عکس

صفحه نخست / عمومی

دخمه زرتشتیان یزد؛ یکی از نشانه های آداب و رسوم کهن زرتشتیان+ عکس

دخمه زرتشتیان (Zoroastrien’s Dakhmeh) را با نام برج خاموشان و برج سکوت نیز می‌شناسند.

کد خبر: ۵۵۵۱۹

تاریخ انتشار : شنبه ۰۲ مهر ۱۴۰۱-1401 July 02

یزد، اولین شهر خشتی جهان در مرکز ایران است که جاذبه های گردشگری بسیاری دارد و ما را مهمان تماشای کویر و تاریخ می کند. هر سال گردشگران داخلی و خارجی زیادی برای دیدن آثار خشتی به یزد سفر می کنند تا با دیدن بناهای خشتی و حال و هوای کویری، روح دیرینه خود را سیراب نمایند و شکوه و قدمت تاریخ ایران زمین را با خود به یادگار ببرند. در سالهای اخیر شهر یزد بعنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

دخمه زرتشتیان (Zoroastrien’s Dakhmeh) را با نام برج خاموشان و برج سکوت نیز می‌شناسند. این دخمه در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد در حوالی منطقه صفائیه و روی یک کوه رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه قرار گرفته‌ است.

دخمه زرتشتیان یکی از نشانه های آداب و رسوم کهن زرتشتی هاست که به مراسم تدفین مردگان آن ها مربوط می شود. در گذشته دور جنازه‌های زرتشتیان را در برج می‌گذاشتند تا خوراک پرنده‌ها شود. بعدها استخوان‌ها را در چاهی می‌ریخته‌اند، این کار برای جلوگیری از آلوده‌شدن خاک بوده‌ است. این روش تدفین برای مدت طولانی رواج داشت تا اینکه در دوران پهلوی به کلی ممنوع شد و تمامی دخمه ها کم کم به آرامگاه تبدیل شدند.

اگر چه دخمه های زرتشتیان در تهران، کرمان، سیرجان، اصفهان، تفت، اشکذر، اردکان و … نیز وجود دارد؛ اما دخمه های شهر یزد به دلیل قرارگیری در پایتخت مذهبی زرتشتیان و نزدیکی به شهر و سایر بناهای تاریخی، از بازدیدکنندگان بیشتری برخوردارند. همین موقعیت ویژه باعث شده تا مورد توجه قرار گیرند و نام شان به همراه بناهای اطراف در سال 1377 با شماره 2096 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت برسد.

از آنجا که در دین زرتشت، مرگ پایان زندگی نیست و در واقع آغاز سفر به جهانی دیگر محسوب می‌شود، بی‌قراری و گریه و زاری برای مرگ عزیزان نیز در این دین به شدت منع شده است. در گذشته در محل برج خاموشان دو دخمه ساخته بودند که بنا به گفته‌های زرتشتیان به صورت شش ماه یک بار و دوره‌ای استفاده می‌شد، این گوردخمه‌ها شامل دخمه بزرگ مانکجی و دخمه گلستان می‌شود. قطر دخمه مانکجی، حدود 15 متر است و اسم آن را به یاد سازنده‌اش بر آن نهاده‌اند. دیگر دخمه موجود در برج سکوت یزد، دخمه گلستان نام داشت که در ابعادی کوچک‌تر از دخمه مانکجی ساخته شد.

در مورد داخل این دخمه باید گفت که سقفی گرد و گنبدی شکل دارد که سرتاسر آن با تخته های سنگ پوشیده شده است. این دخمه ها دارای تقسیم بندی هم هستند و به سه بخش مردانه، زنانه و بچه گانه تقسیم بندی می شوند. انتهای دخمه که به دیوار چسیده است، مخصوص مردها، دایره ی میانی مخصوص زن ها و و نوار بعد از آن هم مخصوص بچه ها بوده است. در وسط این مکان هم چاه بسیار بزرگی وجود دارد که در واقع همان محل دفن استخوان ها بوده است.

عموم مردم گمان می کنند که گوردخمه ها همان دخمه ها هستند و هر یک از این دو واژه برای اشاره به یک مفهوم یکسان به کار می رود؛ اما واقعیت چیزی غیر از این است و گوردخمه با دخمه تفاوت دارد. گوردخمه به فضایی در صخره ها، کوه ها یا تپه ها برای خاک سپاری متوفیان گفته می شود که با معماری صخره ای ساخته شده اند. آن ها در اصل آرامگاه‌هایی در دل کوه و صخره بودند که شکل یک اتاق را داشتند و چند قبر در داخل آن ها تعبیه می شد. دخمه یا برج خاموشان یا برج سکوت مکانی بر فراز بلندی است که اجساد در آن ها قرار داده می شدند تا خوراک حیوانات و پرندگان شوند. این مکان ها جایی برای به خاک سپاری مردگان نبودند بلکه محلی برای متلاشی شدن اجساد آن ها به شمار می رفتند.