گردشبان (gardeshban.ir) : روزنامه قدس نوشت: «گردﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ و ﺗﻮرﯾﺴﻢدرﻣﺎﻧﯽ پس از صنایع نفت و خودروسازی، سومین صنعت بزرگ جهان به شمار میرود و تأثیر بسزایی در درآمدهای ارزی کشورها دارد. همین موضوع و همچنین ظرفیتهای ارزشمند در حوزه بهداشت و درمان در کشور ما زمینه مناسبی را برای سرمایهگذاری در این زمینه فراهم کرده است. به گفته کارشناسان، حوزه گردشگری سلامت ایران در ردهبندی جهانی سال ۲۰۲۰، رتبه ۴۶ را از بین ۱۱۰ کشور از آن خود کرده است. به اعتقاد آنها با توجه به اینکه یک گردشگر سلامت بین ۳ تا ۵ هزار دلار ارزآوری دارد، با ورود تنها ۲۰۰ هزار گردشگر درمانی به کشور، یک میلیارد دلار درآمد ایجاد خواهد شد.
دلالان، جان بیماران را به خطر میاندازند
محمد جهانگیری، رئیس انجمن خدمات بینالمللی سلامت، در گفتگو با ما در پاسخ به اینکه متولی گردشگری سلامت کدام وزارتخانه است، میگوید: «گردشگری سلامت یک خدمت مویرگی است که باید در حوزههای مختلف تعریف و به یک اکوسیستم تبدیل شود و با توجه به اینکه یک زیستبوم محسوب میشود، باید وزارت بهداشت، وزارت گردشگری و حتی کنشگران این خدمت در بخشهای خصوصی پای کار باشند تا زمینه توسعه این صنعت در کشور فراهم شود. البته از سال ۹۳ شورای راهبردی گردشگری سلامت به منظور ساماندهی این صنعت (شامل وزارت بهداشت، وزارت امور خارجه، سازمان میراث فرهنگی، اتاق بازرگانی و سازمان نظام پزشکی) شکل گرفته و انجمن توسعه گردشگری خدمات سلامت نیز در قالب سازمان مردمنهاد ذیل اتاق بازرگانی تشکیل شده است اما هنوز تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله زیادی داریم.
جهانگیری میافزاید: گردشگری سلامت به عنوان کار حرفهای درون سیستمی باید قواعد شفاف و دقیقی داشته باشد و ضرورت دارد همه تسهیلگران و دلالان زیر نظر نظام گردشگری سلامت فعالیت کنند تا بتوانند به صورت تضمینی به بیماران خدمت ارائه دهند. متأسفانه برخی مواقع دلالان فقط به فکر کسب درآمد خود هستند و با ارائه خدمات نامعتبر علاوه بر آسیبزدن به این صنعت، جان بیماران را به خطر میاندازند. بنابراین ضرورت دارد دلالها و تسهیلگران وارد سیستم شوند و با دریافت آموزشهای لازم و دریافت شناسه، تحت حمایت انجمن قرار گیرند تا بتوانند به صورت حرفهای در این حوزه به عنوان کنشگر حوزه گردشگری سلامت فعالیت کنند. به طوری که اکنون حدود ۴۰ شرکت تسهیلگر سلامت عضو انجمن بینالمللی خدمات گردشگری سلامت هستند که با دریافت شناسه و آموزشهای لازم در این حوزه به صورت اصولی و بر اساس استانداردهای تعیینشده فعالیت دارند. اما متأسفانه حدود ۸۰درصد کنشگران این حوزه به طور غیررسمی فعالیت دارند که باید این وضعیت مدیریت شود. البته این به معنای کوتاهکردن دست دلالها از این صنعت نیست بلکه آنها باید با گذراندن آموزشهای لازم و دریافت شناسه فعالیت، بر اساس استانداردهای تعیینشده به صورت رسمی در این حوزه فعالیت کنند.
فرآیند تخصصی گردشگری سلامت
سیدمحمد اکرمی، رئیس انجمن علمی ژنتیک پزشکی ایران نیز در گفتوگو با ما در این خصوص میگوید: وجود بیش از ۲۰۰ متخصص ژنتیک پزشکی در کشور فرصتی طلایی فراهم کرده تا بیماران سایر کشورها بهویژه عراق، عربستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس، افغانستان، پاکستان و کشورهای مستقل مشترکالمنافع (CIS) نیز با توجه به ارزانبودن خدمات پزشکی در ایران برای دریافت این خدمت به متخصصان ما مراجعه کنند که البته در سه سال گذشته به دلیل شیوع کرونا مراجعه گردشگران سلامت به ایران با کاهش چشمگیری روبهرو بوده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به توسعه علم بهروز پزشکی در ایران میافزاید: گردشگران سلامت برای دریافت ۱۰ خدمت پزشکی ازجمله خدمات تشخیصی و پیشگیری و درمانی مربوط به بیماریهای ژنتیکی، درمان نازایی، بیماریهای قلبی و عروقی، بیماریهای چشمی، تشخیص و درمان سرطانها، جراحیهای پلاستیک، دندانپزشکی، ارتوپدی، سلول درمانی و ناشنوایی به ایران مراجعه میکنند.
اکرمی اضافه میکند: گردشگری سلامت فرآیندی تخصصی و نیازمند کار تیمی و برنامهریزی دقیق است. از این رو ضرورت دارد گردشگری سلامت به صورت تخصصی در وزارت بهداشت و میراث فرهنگی مدیریت شود تا با ساماندهی دلالان این حوزه و ارائه خدمات آموزشی لازم به آنها این صنعت توسعه یابد.
بیم از بین رفتن صنعت گردشگری سلامت
رضا جمیلی، فعال حوزه آموزش، تولید محتوا و اطلاعرسانی گردشگری سلامت نیز به ما میگوید: گردشگری سلامت تا پیش از شیوع کرونا سالانه یک میلیارد دلار ارزآوری برای کشور داشت و آمارهای این بازار، امیدوارکننده بود.
او اضافه میکند: تا پیش از اسفند ۱۳۹۸ بیش از ۴۰۰ شرکت تسهیلگر گردشگری سلامت در کشور فعال بودند اما با شیوع کرونا بیشتر بیمارستانهای کشور در اختیار بیماران کرونایی قرار گرفتند و امکان ارائه خدمات به سرویسهای گردشگری سلامت وجود نداشت و این صنعت بیش از ۹۰درصد دچار رکود شد؛ به طوری که در حال حاضر کمتر از ۳۰ شرکت تسهیلگر گردشگری سلامت و حدود ۲۰ آژانس خدمات مسافرتی در این حوزه فعالیت دارند. بنابراین در ایام کرونا دو اتفاق مهم یعنی کوچکشدن بازار و کمشدن تعداد فعالان این صنعت رخ داده است و اکنون بیم از بین رفتن آن میرود. تا زمانی که دو وزارتخانه وزارت بهداشت و وزارت گردشگری به عنوان متولیان بخش حاکمیتی این صنعت هماهنگ نباشند، بزرگترین آسیب را به آن میزنند. در حالی که با ساماندهی و مدیریت این صنعت میتوانیم با جذب گردشگران سلامت، سالانه دست کم ۵ میلیارد دلار درآمد ارزی داشته باشیم.»