گردشبان (gardeshban.ir) : دهکده چوبین نام محلی است که در یکی از روستاهای نیشابور به نام محمدآباد آقازاده در استان خراسان رضوی واقع در شمال شرقی ایران ساخته شده است. این دهکدهٔ چوبی کم نمونه و بیهمتا در ایران به وسیله مهندس حمید مجتهدی(متولد ١٣١٩ و متوفی در پاییز ١٣٩٢ ) از نوادگان محمد کاظم خراسانی ساخته شده و یکی از دیدنیها و تفرجگاههای نیشابور میباشد.در ادامه مطلب همراه تاپ توریست باشید تا با این دهکده چوبی بیشتر آشنا شوید.
نام «دهکده چوبین» برخاسته از ویژگی منحصربهفرد سازههای آن در استفاده کامل از چوب و بکارگیری روشی نوین در ساخت بناهای آن که برخاسته از پیشینه تاریخی – فرهنگی و متناسب با امکانات و قابلیتهای اقلیمی وجغرافیایی منطقه است، میباشد. دیدنیهای این دهکده شامل مسجد چوبی، موزه و کتابخانه، رستوران، فروشگاه و نانوایی، آلاچیق، سوئیتها، فضای سبز و اکوسیستم زیبای آن به همراه کشاورزی و دامپروری است.
مسجد چوبی دهکده چوبین ؛ نخستین مسجد چوبی جهان
این مسجد، اولین مسجد چوبی مقاوم در برابر زلزله در جهان میباشد. این بنا ۲۰۰ متر مربع وسعت دارد و سقف آن به صورت شیروانی میباشد. دو مناره آن ۱۳ متر از سطح زمین ارتفاع و وزن هر یک تقریباً ۴ تن میباشد. شکل ظاهری آن به صورت کشتیای وارونه بر زمین است. در ساخت این مسجد که حدود ۲ سال طول کشیده است، ۴۰ تن چوب استفاده شدهاست.
مسجد چوبی این دهکده نه تنها در ایران بلکه در جهان بینظیر است. این مسجد میتواند تا ۸ ریشتر زمین لرزه را تحمل کند و بنای آن به گونهای است که تا صدها سال دیگر نیز آسیب نخواهد دید.اسکلت آن به شیوه Two by Four یا Double L ساخته شدهاست. منارهها به سقف به گونهای اتصال دارند که در داخل مسجد ستونی وجود ندارد.
معماری مسجد دهکده چوبی
دیوارههای آن دوجداره بوده که بین این دو لایه، اسکلت بنا وجود دارد. اسکلت منارهها و سقف و همچنین سقف و دیوارهها به روش عنکبوتیی اتصال دارند. این نام به دلیل شیوه ساخت آن که مانند تنیدن تار عنکبوت است میباشد بهطوریکه اتصال منارهها طوری است که وزن آنها به صورت مساوی، ابتدا روی سقف و سپس به دیوارهها و از آنجا به زمین منتقل میشود.
قابل توجه است که از طریق نردبان داخل منارهها میتوان به بالای مناره دسترسی پیدا کرد. جالبترآنکه در محل اتصال مناره به سقف، دریچهای تعبیه شده که مانند یک کانال تهویه عمل میکند بهطوریکه در تابستان هوای گرم و آلوده را از فضای مسجد خارج میکند و هوای پاکیزه از طریق بادگیر مخصوصی که در سقف بنا شده، داخل مسجد میگردد؛ و به این ترتیب یک تهویه طبیعی انجام میپذیرد. دیوارهها کمی حالت زاویهدار دارند که انتقال وزن را از مناره به زمین سادهتر میسازد.دهکده چوبی نیشابور
قابل ذکر است که محلی که در آن مسجد ساخته شده، بسیار موریانه خیز است، لذا راهکارهای ویژهای در ساخت این مسجد و دیگر بناهای این مجموعه برای جلوگیری از اثرات مخرب چوب خواران به کار گرفته شدهاست. بهطوریکه به عنوان نمونه، خانه سازنده مجموعه با عمر بیش از۲۰ سال، از آسیب چوب خواران به دور ماندهاست. برای ماندگاری دراز مدت دیوارههای خارجی در برابر نزولات آسمانی، چوبهای ویژه با فرآوری خاص استفاده شدهاست.
کابینت ها، دیوارهها و حتی سینیهای آبدارخانه این مسجد، چوبی است. مسجد دارای یک ایوان بیرونی که کف آن از خشت است میباشد. برروی دیوارههای داخلی و بیرونی مسجد به ترتیب تعداد ۷ و ۶ کتیبه زیبا از آیات قرانی به همراه قابهایش از چوب درختان گردو وتوت نصب است.
در ساختمان و تزیینات داخلی چوبهای مختلفی از درختان مثمر و غیر مثمر مانند انواع کاجها، اشن، سپیدار، گیلاس، گلابی، زبان گنجشک، گردو و توت استفاده شدهاست. نور پردازی ویژه مجموعه، هارمونی ویژهای از رنگهای شاد، در شبها جلوه خاصی دارد.هدف سازنده این مجموعه، رونق بخشیدن به صنعت گردشگری و نیز احیای نام و یاد بزرگ مردی است که روزگاری در این مکان به خدمت میزیسته است.دهکده چوبی نیشابور
کتابخانه و موزه
در کنار مسجد، بنای چوبی کتابخانه و موزه با ۱۲۰متر مساحت قرار دارد. در ابتدا این ساختمان به نیت پسر بزرگتر مهندس مجتهدی و این که ایشان در روستا بمانند و در همان جا تشکیل خانواده بدهند ایجاد شد.
اما پس از اینکه پسر ایشان دهکده را ترک کرد، این ساختمان به موزه و کتابخانه تغییر کاربری داد. به مانند مسجد چوبی ساختمان کتابخانه دیواره ای دوجداره دارد و نمای خارجی آن (سقف شیروانی و دیواره ها) پوشیده از چوبهای پولکی است.دهکده چوبی نیشابور
رستوران دهکده چوبی
بعد از مسجد، رستوران دهکده چوبی زیباترین ساختمان در تمام دهکده چوبی است. این سازه دو طبقه کمی پایین تر از مسجد ساختمانی ۸ ضلعی با دیوارهای مشبک خودنمایی می کند و به مانند مسجد و موزه اسکلت چوبی دارد و در برابر زلزله مقاوم است.
معماری آن به گونه ای است که خیال می کنی درختی سر از زمین بر آورده و در درون خود شما را میهمان غذاهای رستوران می کند. رستوران در فضایی به وسعت ۲۰۰ متر بنا شده و همزمان ۱۳۰ تا ۱۴۰ نفر را میزبانی می کند.
نانوایی
یکی از جالب ترین بخش های این دهکده چوبی، قسمت نانوایی سنتی آن است که دارای ۲ تنور چوب سوز به روش سنتی است که در آن کارگران مشغول به پخت نان سنتی میباشند. این نانوانی دارای دودکش زیبای به شکل یک زن که تبق نان بر سر گرفته است طراحی و ساخته شده است و پوشش آن از گاهگل میباشد.
راه دسترسی
آدرس: انتهای بلوار شهدای نیشابور، ۱۶.۸ کیلومتری شهر نیشابور، جاده تقی آباد طلایی، دهکده توریستی چوبی نیشابور