گردشبان (gardeshban.ir) : برج قربان (Qorban Historical Tower) یکی از آثار تاریخی قرون هفتم یا هشتم هجری است که در محل زندهای شهر همدان بین چهار باغ شهید مدنی و خیابان طالقانی جنب دبیرستان ابن سینا واقع است.
این بنا مدفن شیخ السلام حسن بن عطار حافظ ابو العلاء همدانی و جمعی از امرای سلجوقی است. عثکل جد اعلای او عرب تبار بوده ولی او و پدرانش همدانی بودهاند. درباره علت نام گذاری این بنا به برج قربان معروف است که در جریان شورش افغانها در اواخر دوره صفویه فردی به نام قربان این محل را سنگر گاه خود قرار داده و ضمن دفع شورشگران از اهالی محل دفاع کرده است از این رو مسجد و بقعه به نام او شهرت یافته است. در سال ۱۳۱۲ و در حین انجام تعمیرات در زیر برج سردابی یافتند که کلیه قبور اشاره شده در آنجا قرار داشتند.
بنای تاریخی برج قربان فاقد کتیبه تاریخی، نام سازنده و بانی است، اما بر روی سنگ قبری که در داخل بنا قرار گرفته، نوشته ای وجود دارد که تنها کتیبه تاریخی موجود در بنا است. این سنگ قبر ساده که دارای تاریخ ۱۰۰۹ یا ۱۰۹۰ هجری قمری و مربوط به دوره صفویه است، هیچ ارتباطی با تاریخ ساخت بنا ندارد و گویا مدفن یکی از امیران یا کارگزاران صفوی است.
معماری
این بنا یک برج 12 ضلعی آجری و یک گنبد هرمی شکل با دوازده ترک آجری است که در آن یکی از زهاد شیخ الاسلام حسن بن عطار حافظ ابوالعلاء همدانی و جمعی از امرای سلجوقی دفن شدهاند. گنبد برج قربان 8 متر ارتفاع دارد که تمام قسمتهای آن از مصالحی همچون آجر و ساروج ساخته شده است. نمای بیرونی بنا ساده و بدون کتیبه و در تزیینات آن از گچبریها و آجرکاریهای ساده استفاده شده است. گنبد بیرونی برج قربان در همدان را به صورت چند وجهی و گنبد داخلی را نیز به صورت نیم دایره و کروی شکل ساختهاند.
بدنه داخلی مانند نمای بیرونی دوازده ضلعی است و در هر ضلع آن طاق نماهایی قرار دارد که از نوع طاق جناغی است. طاق نماهای داخل بنا نیز با آجر و بدون تزیین هستند، در داخل چهار طاقن ما و در نمای بیرونی، چهار دریچه یا نورگیر مشبک آجری تعبیه شده که از داخل با قاب های چوبی پوشش یافته اند. همچنین کف مقبره از آجر پوشیده شده و مربوط به مرمت سال های اخیر است.
تا چندی پیش برج قربان با ساختمان های مسکونی اطرافش، کامل محاصره شده بود، ولی هم اکنون با مرمتهایی که در این بنا انجام گرفته و با آزادسازی اطراف بنا از ساختمان های بلند از وضعیت مطلوبی برخوردار شده است.
آدرس برج قربان همدان: استان همدان، همدان، خیابان آیت الله طالقانی
ساعت بازدید: همه روزه از ساعت 08:00 تا 19:00 (جمعه ها بسته است).
هزینه بازدید: هزینه بازدید از این بازار رایگان است.