مسجد جامع قزوین، یکی از بزرگ‌ترین و کهن‌ترین مساجد ایران+ عکس

صفحه نخست / عمومی

مسجد جامع قزوین، یکی از بزرگ‌ترین و کهن‌ترین مساجد ایران+ عکس

مسجد جامع قزوین (Ancient Jameh Mosque of Qazvin) یا مسجد جامع عتیق یا مسجد جامع کبیر از بزرگ‌ترین مساجد ایران و کهن‌ترین مساجد جامع ایران در قزوین است.

کد خبر: ۵۷۶۴۰

تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۱-1401 December 29

گردشبان (gardeshban.ir) :

مسجد جامع قزوین (Ancient Jameh Mosque of Qazvin) یا مسجد جامع عتیق یا مسجد جامع کبیر از بزرگ‌ترین مساجد ایران و کهن‌ترین مساجد جامع ایران در قزوین است. بنای نخست آن بر روی آتشکدهایی از دوران ساسانیان ساخته شده‌ است و برپایه گزارشهای استوار این سازه نخست یک آتشکده بوده است که در روند اسلامی سازی ایران به مسجد تبدیل گشته است و هم اکنون نیز بیشتر بخش های آتشکده در بخش ایوان جنوبی بوده‌ است.

این مسجد به شیوه چهار ایوانی است ک نماد سازه های آتشکده در ایران بوده است و در ورودی اصلی آن در خیابان شهدا (خیابان سپه) است. سازه آن به فرمان هارون‌الرشید و در سال ۱۹۲ هجری ساخته شده‌ است. در یورش مغولان به قزوین و از آن جا که مهم‌ترین مسجد شهر بوده، بخشی از آن (و از جمله ایوان جنوبی) تخریب گشته ولی در دوره‌های پسین بازسازی گردیده‌ است.

مسجد جامع عتیق که بی شک یکی از مقدس‌ترین مکان‌های شهر قزوین به‌شمار می‌رود. این بنای تاریخی، کلکسیونی از سبک‌های متعدد معماری دوران مختلف تاریخ را با خود دارد و گنبد فیروزه‌ای مسجد جامع قزوین از اولین نمونه‌های ابتدایی گنبد در ایران است. گنبد سلجوقی، طاق هارونی، مناره‌های بلند بالای قدبرافراشته و کتیبه‌های دیدنی از زیبایی‌های حیرت‌انگیز این مسجد تاریخی ست که بازدیدکنندگانش را به تماشا می‌خواند. این مسجد پرابهت و باشکوه در دی ماه سال 1310 به ثبت ملی رسیده است.

تاریخچه

این مسجد با عظمت در زمان خلفای عباسی و به دستور هارون‌الرشید در سال‌‎های ۵۰۰ تا ۵۰۹ هجری بنا شده است. چنین گفته می‌شود که قبل از اینکه در این مکان مسجدی بنا شود، یک آتشکده که مربوط به دوران ساسانی بود وجود داشت که این مسجد بر روی آن ساخته می‌شود. اما پس از حملات ویرانگر قوم مغول به ایران مسجد جامع قزوین به آتش کشیده می‌شود که طبق گفته تاریخدانان و باستان‌شناسان این خرابی یکی از بزرگ‌ترین ویرانی بود که مسجد جامع قزوین در طول تاریخ تجربه کرده است. اما پس از آن این مسجد کهن بارها مورد مرمت و تعمیر قرار می‌گیرد و خوشبختانه از خطر نابودی نجات پیدا می‌کند.

اما جالب است بدانید که مسجد جامع قزوین یکی از ۵ مساجد بزرگ ایران است که پس از ورود دین مبین اسلام به ایران در کشورمان بنا شده است. پس از گذر زمان و نجات یافتن از حمله‌ها و ویرانی‌های قوم مغول، خوشبختانه‌ این مسجد در دوران صفوی گسترش یافت و مورد توجه بسیار زیادی قرار گرفت. شاید یکی از دلایل اصلی سالم ماندن این بنای کهن دست‌خوش توجه‌ مردم و مقامات آن زمان و نگهداری و مراقبت‌های صفویان بوده است.

معماری بنا

سازه های معماری چند دوره در این سازه دیده می‌گردد و دیرینه‌ترین بخش آن از آن سدهٔ دوم اسلامی است. ایوان‌ها در دوره صفوی بازسازی شده ولی ایوان شرقی در دوره قاجار بازسازی گردیده‌ است.

مسجد جامع عتیق با مساحت حدود ۳۵۰۰ متر مربع از چهار در ورودی و صحن تشکیل و برای هر کدام یک ایوان بزرگ ساخت شده‌ است. صحن‌ها به همراه گنبد و مناره‌ها از نمونه‌های بسیاز زیبای مماری اسلامی و سنتی ایران به‌شمار می‌روند. سبک معماری این مسجد مربوط به دوره سلجوقی و صفوی بوده و به باقی بناهای ساخته شده در این دوران‌ها تشابه زیادی دارد.

این مسجد در قرن هفتم درهای متعدد داشته‌ است که در کتاب «التدوین فی اخبار قزوین» تألیف عبدالکریم رافعی از آن‌ها یاد شده‌ است. در حال حاضر مسجد دو ورودی دارد. ورودی اصلی در مشرق و ورودی فرعی در شمال غرب ساختمان قرار گرفته‌ است. ورودی اصلی سردری باشکوه دارد که سازنده آن شناخته نیست، اما بر اساس کتیبه‌های موجود در سال ۱۱۹۱ قمری توسط فردی به نام «محمدصادق» از اهالی قزوین مرمت شده‌ است و بار دیگر نیز در سال ۱۲۵۱ قمری توسط علی‌نقی میرزا پسر فتحعلی‌شاه که در آن هنگام فرمان‌روای قزوین بود، مرمت شد. آخرین بار نیز در سال ۱۳۵۳ قمری، حاج مهدی معمار قزوینی سردر و هشتی آن را تغییراتی داده و با آجرتراش بازسازی نموده‌ است.

پس از ورودی اصلی حیاطی باریک و دراز واقع شده‌ است که عرض آن ۲۰ متر و در شمال و جنوب آن حجره‌هایی ساخته بودند که تا پیش از دوران معاصر، مسکن فقرا و بیماران بود و در دوره پهلوی حجره‌ها را مسدود کردند. این حیاط احتمالا بازمانده مدرسه‌ای قدیمی است. در انتهای این حیاط، دری دیگر و در پشت آن کریاسی زیبا قرار دارد که به حیاط بزرگ مسجد وارد می‌شود. در میان حیاط حوض بزرگی است و میان حوض و ایوان شرقی در حیاط مسجد آبخوره‌ای است که ده پله باید پائین رفت و تا به قنات خمارتاش رسید.

بزرگترین ایوان مسجد، ایوان جنوبی آن است که از لحاظ عظمت و اسلوب ساختمان و تزئینات از شاهکارهای معماری ایران شمرده می‌شود. بانی این ایوان شاه عباس دوم پادشاه صفوی است که در سال ۱۰۶۹ به اتمام آن موفق گردیده‌ است.

گنبد آجری مسجد جامع قزوین

گنبد آجری دو پوش مسجد عتیق قزوین در سال‌های ۵۰۰ تا ۵۰۹ هجری قمری توسط امیر خمارتاش عمادی بنا شده است. پنج کتیبه گچ‌ بری شده زیبا بر روی گنبد فیروزه ای رنگ مسجد که در ضلع جنوبی مسجد است قرار گرفته است. این کتیبه‌ ها را می توان از ‎شاهکار های هنر ایرانی دانست که با حمله مغول ها، همچنان استوار و پرشکوه باقی ‌مانده اند.

کتیبه اول به خط ثلث و قلم درشت در هشت ضلع گنبد گچ ‌بری شده که در این نوشته نام سازنده و مدت ساخت آن را می‌توان دید. کتیبه دوم نیز به خط کوفی جلی بسیار زیبا می باشد. همچنین کتیبه سوم به خط کوفی مارپیچی است که کل سوره بقره را شامل می‌شود. کتیبه چهارم هم به خط نسخ ثلث می باشد و همچنین کتیبه پنجم به خط نسخ کوفی می باشد که در آن شرح تقسیم آب قنات نوشته شده است.

چطور به مسجد جامع قزوین برویم ؟

برای رسیدن به مسجد جامع قزوین کافی ست از چهارراه ولیعصر (ع) به سمت چهارراه آزادی یا همان سبزه میدان حرکت کنید. پس از رسیدن به این میدان به سمت چپ بروید و مسیر خود را ادامه دهید، با عبور از خیابان پیغمبریه و بنای قدیمی هتل گراند قزوین، به خیابان سپه یا همان شهدا خواهید رسید. مسجد جامع قزوین در این خیابان قرار دارد.

آدرس: استان قزوین، قزوین، خیابان سپه (شهدا)

ساعت بازدید: همه روزه از اذان صبح تا اذان مغرب

هزینه بازدید: رایگان