گردشبان (gardeshban.ir) : غار باستانی کَرَفتو حدود ۲ هزار سال پیش توسط ساکنان این سرزمین به زیبایی کنده کاری شده و اکنون به عنوان قدیمی ترین آپارتمان دست ساز دنیا در فهرست آثار جهانی یونسکو پذیرش شده است.
غار کَرَفتو غاری باستانی و اثری تاریخی در استان کردستان است که در صخره مرتفعی در شرق شهر سقز و شمال غرب شهرستان دیواندره قرار دارد و از نظر تقسیمات کشوری قبلاً در حوزه سقز و در حال حاضر در حوزه شهرستان دیواندره قرار دارد.
این غار، یک غار آهکی است که در دوران سوم زمینشناسی شکل گرفته و با توجه به تحقیقات به عمل آمده در دوران مزوزوئیک در زیر آب بوده و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است. بخشهایی از این غار، دستکَند است و کتیبههایی از دوران پیش از تاریخ دارد. آثار تاریخی موجود در این غار مربوط به سده ۳ هستند.