کهگیلویه و بویراحمد استانی کوچک اما سرزمین دلاوریها است، سرزمین آریوبرزن و کیلهراسبها. استانی کوچک که نگین زاگرس است، دنا را در خود دارد، مملو از درختان بلوط است، رود و آبشار دارد، در کنارش نفت هم دارد، آثار تاریخی و باستانی فراوان هم دارد؛ محوطه تاریخی تَل خسرو، تنگه تاریخی سَروَک، پلهای پاتاوه، تخت شاهنشین در این استان واقع شده است.
خاص ترین جاذبه گچساران
یکی از آثار بی نظیری که کمتر بدان پرداخته شده و آنچنان که باید شناخته نشده «دوگور دوپا» است. اثری عجیب که در حدود 95 کیلومتری مرکز استان یعنی یاسوج قرار دارد. از گچساران به سمت شهر باشت که بروید، هفت کیلومتر بعد از باشت از مسیر خاکی به روستای شوش میرسید، بالای تپه مشرف به روستای شوش سفلی و دهکند، دو ستون بلندِ سنگی قرار دارد که به دوگور دوپا معروف است.
این دو ستون از سنگهای یکپارچه تراشیده شده و از جنس سنگ آهک و شیری رنگ است. یکی از ستونها کمتر از دو متر و دیگری کمتر از 190 سانتیمتر ارتفاع دارد که در فاصله 50 سانتی هم قرار گرفتهاند.
درباره کاربری این سنگها نظر قطعی وجود ندارد. عدهای آنرا بقایای آتشکده زرتشتیان میدانند و قدمت آنرا به زمان ساسانیان نسبت میدهند. عدهای دیگر بر اساس بررسیهای انجام شده بر روی این بنا آنرا مربوط به آئین مهرپرستی میدانند و معتقدند که این ستونهای سنگی شبیه ستونهای سنگی معابد مهر است چیزی شبیه به معبد مهر خورهه. خودِ روستائیان نقل میکنند که تا 50-40 سال پیش، مردم بالای این ستونها آتش روشن میکردند تا در راه ماندگان، راه را از بی راه تشخیص دهند.
اداره میراث فرهنگی و گردشگری حریم این اثر را تعیین کرده است اما احتیاج به بررسیهای بیشتری است تا تاریخچه واقعی اثر مشخص شود. در شهر باشت علاوه بر وجود طبیعت زیبا و غیرقابل وصف، آثار تاریخی بسیاری وجود دارد که در اینجا به مهمترین آنها یعنی دوگور دوپا نگاهی میاندازیم. این اثر ارزشمند بهعنوان یکی از جاهای دیدنی استان کهگیلویه و بویراحمد، در تاریخ بهمن ۱۳۷۹ با شماره ثبتی ۲۹۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
اثر تاریخی دوگور دوپا در روستای شوش واقع در ۷ کیلومتری شهرستان باشت است. راه رسیدن به روستای شوش سختی خود را دارد.
برای رسیدن به این روستا باید از مسیری خاکی و ناهمواری عبور کرد. در این منطقه دو ستون سنگی سفیدرنگ قرار دارد که باستانشناسان سابقه آنها را به دوره ساسانی رساندهاند. این ستونها بر فراز تپهای بزرگ و مشرف به دشتی وسیع قرار دارند. ارتفاع هریک از ستونها به نظر ۲متر است. اما در جزییات اندازه آنها با هم متفاوت است. اگر هر دو ستون را به طور دقیق اندازهگیری کنیم متوجه میشویم که این ستونهای سنگی در فاصله ۵۰ سانتیمتری از یکدیگر واقع شدهاند و ستون شرقی ۲ متر و ستون غربی نیز ۱۹۰ سانتیمتر ارتفاع دارد. ستونهای سنگی اثر تاریخی و باستانی دوگور دوپا از سنگ آهک شیری رنگ یکپارچهای تراشیده شدهاند و جنس آنها از ساروج است. حریم این اثر تاریخی از سوی اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد تعیین شده و مورخان، محققان و گردشگران زیادی هرساله از آن دیده میکنند تا مطالعات علمی و تحقیقی خود را به صورت میدانی دنبال کنند.
در مورد کاربری این ستونها نظر پذیرفته شدهای ارایه نشده است. برخی آنها را میل استودان دانسته و برخی آنها را باقیمانده یک آتشکده از دوره ساسانی ذکر کردهاند که تنها آتشدانهای آن برجای مانده است. از نظر برخی دیگر نیز، این اثر تاریخی مربوط به آتشدانهایی است که برای نمایاندن راه به کاروانیان مورد استفاده قرار گرفتهاند. بررسیهای مقدماتی و اولیه نشان میدهد که فضا و شکل عمومی این ستونهای سنگی به ستونهای سنگی معابد مهری و میترائیسم (مانند ستونهای خورهه) شباهت نسبی دارند.
اهالی روستا براین عقیدهاند که کارویژه ستونها این است که راهنمای عبور قافلهها برای دور نشدن از مسیر در تاریکی باشند. اهالی روستا میگویند تا ۵۰سال پیش هم، با غروب آفتاب، هر شب اهالی روستای شوش به نوبت روی ستونها، آتشی به راه میانداختند تا عشایر، کاروانها و ماشینهای سرگردان مسیر خود را به روستا پیدا کنند. این ستونهای سنگی ارزشمند که در بین اهالی روستای شوش به فانوس روستا مشهورند در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی قرار گرفتند.
این ستونهای تاریخی امروزه نیز با وجود گذر زمان و حوادث طبیعی از گزند روزگار به دور مانده و حفظ شدهاند. در کنار این دوستون سنگی که به دوگور دوپا شهرت یافتهاند باغهای پرتقال زیبایی قرار دارد که بر زیبایی این اثر تاریخی تاثیر گذاشته است.
اثر تاریخی «دوگور دو پا» که از جاهای دیدنی گچساران و باشت به شمار میرود، همه ساله در روزهای تعطیل پذیرا و میزبان مسافران و گردشگران است. شهرستان باشت علاوه بر اثر تاریخی و باستانی دوگور دوپا، دارای جاذبههای تفریحی و گردشگری بیبدیل و متعددی است که گردشگران و علاقمندان به فرهنگ، تاریخ و هنر با رفتن به شهرستان باشت میتوانند از نزدیک این آثار را ببینند.