gardeshban.ir

نشست تخصصی بین‌المللی «میراث‌فرهنگی ناملموس و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تاکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» همزمان با بیستمین سالگرد تصویب کنوانسیون‌ ٢٠٠٣ از ٢۵ تا ٢٧ مهرماه در استان اصفهان برگزار می‌شود. به این مناسبت، دوشنبه ۱۷ مهرماه نشست خبری در عمارت کوشک، محل استقرار  مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی برگزار شد تا جزئیات اجلاس اصفهان تشریح شود.

آتوسا مومنی ـ رییس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی ـ با این یادآوری که کنوانسیون ٢٠٠٣ به عنوان کنوانسیون مادر در یونسکو تلقی می‌شود و در هفدهم اکتبر سال ٢٠٠٣ تصویب و ابلاغ شد، گفت: جمهوری اسلامی ایران به عنوان چهلمین کشور به این کنوانسیون پیوست و با وجود ٢٠ سال جاماندگی در حوزه ثبت، اما در حوزه ثبت میراث ناملموس اقدامات مؤثری داشته است. همچنین هشت مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در دنیا وجود دارد که پنجمین آن در ایران با عنوان مرکز میراث ناملموس آسیای غربی و مرکزی ایجاد شد و ٢۴ کشور زیرمجموعه این مرکز و ١١ کشور عضو آن هستند. تیرماه امسال نیز شورای حکام دوباره شکل گرفت و علی دارابی (معاون میراث فرهنگی ایران) با اخذ رأی به عنوان رئیس این شورا انتخاب شد.  

مومنی در ادامه به موضوع نشست تخصصی «میراث‌ فرهنگی ناملموس و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تاکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» پرداخت و اظهار کرد: ١٧ اکتبر بیستمین سالگرد تصویب کنوانسیون ٢٠٠٣ است و همزمان با آن، یعنی ٢۵ مهرماه ١۴٠٢ افتتاحیه این نشست تخصصی با همکاری مرکز بین‌المللی شبکه‌سازی و اطلاع‌رسانی میراث فرهنگی ناملموس در منطقه آسیا و اقیانوسیه و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در اصفهان برگزار می‌شود.  

رییس مرکز میراث ناملموس تهران ادامه داد: موضوع تغییرات اقلیمی و خطرات ناشی از آن، مانند سیل، زلزله، گرم شدن بیش از حد زمین و … جهان را با چالش مواجه کرده است. نخستین برنامه ما که در شورای حکام به تصویب رسیده، موضوع «تاب‌آوری و حفاظت از میراث ناملموس در مواجهه با این تغییرات اقلیمی» است. در واقع از حفاظت از میراث ناملموس برای حفاظت از جامعه مدنی بهره می‌بریم. اساسا وقتی بحرانی اتفاق می‌افتد ممکن است در طبقه‌بندی‌های مختلف آسیب‌های گوناگونی صورت گیرد، مانند زلزله سوریه و ترکیه. جامعه بحران‌زده فقط شامل انسان‌های آن جامعه نیست و انسان، طبیعت و منابع، مثلثی است که بحران روی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. باید تلاش جدی کنیم و یقینا میراث فرهنگی ناملموس نمی‌تواند اقدام جدی برای بیرون آمدن از این چالش داشته باشد، اما می‌تواند فرصت ایجاد کند و تاب‌آوری مردم را بالا ببرد تا از داشته‌های خود بهره‌مند شوند؛ لذا بر آن شدیم با همکاری کشور کره جنوبی و با استفاده از تجربیات متخصصان جهانی از فعالیت‌های انجمن‌ها در این حوزه استفاده کنیم.  

او با طرح این پرسش که چرا نقش انجمن‌ها در این نشست تخصصی برجسته شده است، گفت: در این نشست تاکید بر نقش انجمن‌های غیردولتی است، چون عاملان و مجریانی هستند که این بخش از میراث را به آیندگان منتقل می‌کنند و برخاسته از یک جامعه مدنی هستند؛ لذا نقش انجمن‌ها در زمان بروز بحران‌های اقلیمی مهم است. حتی کنوانسیون چهل‌ماده‌ای ٢٠٠٣ در سه ماده فقط به نقش انجمن‌ها پرداخته است.  

به گفته رییس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی، در این اجلاس قرار است نمایندگان ارمنستان، افغانستان، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ترکیه در کنار ایران و با همراهی ١۵ متخصص معتبر حضور داشته باشند، که بیشتر آن‌ها در انجمن‌ها نقش‌آفرینی می‌کنند.

مومنی افزود: این کشورها همگی در بعضی از آسیب‌های نشأت گرفته از پدیده‌ تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن دارای اشتراکاتی هستند؛ چرا که در حوزه ایران فرهنگی بزرگ بودند و اقلیم متفاوتی با ایران ندارند. بنابراین فراهم آوردن فرصتی برای کارشناسان این کشورها برای به‌ اشتراک‌گذاری تجربه‌هایشان از طریق ارائه‌ مطالعات موردی و بحث و بررسی آن‌ها لازم است. همچنین رصد مشترک آثار تغییرات اقلیمی بر میراث فرهنگی ناملموس و پیشنهاد اجرای پروژه‌های آزمایشی در کشورهای منتخب با هدف ارتقای آگاهی‌ درباره چگونگی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس می‌تواند به ارتقا و تقویت تاب‌آوری اجتماع‌های محلی در مواجهه با تغییرات اقلیمی و آثار آن، کمک کند.

رییس مرکز میراث ناملموس تهران همچنین از حضور دو متخصص از ژاپن و اندونزی و نماینده‌ای از یونسکو در این نشست خبر داد و در ادامه گفت: در دنیا ۲۱۷ انجمن غیردولتی در حوزه میراث ناملموس فعال هستند و ما در این نشست به دنبال تشکیل یک انجمن غیردولتی فعال هستیم.

مومنی درباره علت برگزاری این نشست در اصفهان توضیح داد: اصفهان یکی از استان‌های تاریخی کشور است که ثبت‌های جهانی بسیار و میراث ناملموس ارزشمند دارد و چون با بحث‌های بحران اقلیمی از جمله بحران آب و گرم شدن زمین دست به گریبان شده، دلیل این انتخاب بوده است و امیدوارم مسئولان این استان از تجربیات جهانی در این حوزه بهره ببرند.

رییس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی در ادامه این نشست خبری در پاسخ به این سوال که در چند سال اخیر شاهد بازماندن و تعطیلی بسیاری از انجمن‌ها بودیم، با این حال این نشست با تاکید بر حضور و نقش فعالان غیردولتی برگزار می‌شود و براین اساس چه تعداد انجمن در این نشست حضور دارند، اظهار کرد: ۲۲ مردادماه نشستی با پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار کردیم و با وجود آنکه فراخوان‌های متعدد برای حضور انجمن‌ها داده بودیم تنها یک انجمن از قزوین حاضر شد. از سوی دیگر، سایر انجمن‌ها تجربه‌ای از بحران‌ها و تغییرات اقلیمی ندارند و پیشنهادی از سوی آن‌ها نداشتیم، اما در نشست تخصصی پیش ‌رو قصد داریم به صورت آنلاین انجمن‌ها و مردم را همراه خود داشته باشیم. درحال حاضر انجمنی که تجربه بحران داشته باشد، در ایران نداریم، اما با تمام توان و امکاناتی که داریم هرچند محدود از انجمن‌های فعالی که در این حوزه هستند و می‌خواهند تجربیات خود را ارائه دهند، استقبال می‌کنیم.

او همچنین درباره اینکه این مرکز برای حفظ آثاری که در مواجهه با بحران‌های طبیعی، فرهنگی و سیاسی هستند، مانند پرونده لنج‌سازی که در فهرست میراث در خطر یونسکو قرار گرفته است، تاکنون چه راه‌کارهایی را به وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران ارائه داده است، گفت: لنج‌سازی میراث در خطر بود و از سهمیه در خطر استفاده کردیم و از زمان ثبت آن تاکنون اقدامات مؤثری برای آن صورت گرفته است. طبیعتا در زمان ثبت این عنصر نفس‌های آخر می‌کشید، اما  یک اجماع چندوجهی برای حفظ آن صورت گرفت. این هنر همچنان در خطر است و جزو پرونده‌های پاسداری فوری است، اما اقدامات جدی برای آن صورت گرفت و حتی سال گذشته از روند ساخت لنج مستندسازی شد و حتی مصوبه‌ای که استفاده از آن‌ها را محدود می‌کرد، لغو شد تا بار دیگر این هنر احیا شود.

مومنی افزود: پرونده‌های میراث در خطر زیاد است، اما به دلیل شرایط یونسکو، از جمله فقدان نیروی انسانی و منابع مالی، میان میراث فرهنگی در خطر و نیازمند پاسداری فوری با میراث معرف تفاوتی قائل نمی‌شوند. ارگ بم هم به عنوان میراث در خطر ثبت شد و ما شب و روز در بم بودیم تا آن را از فهرست میراث در خطر خارج کنیم. وقتی بم را از میراث در خطر خارج کردیم، موجب حیرت دیگر کشورها شد.  

او در پاسخ به این پرسش که آیا عربستان برای مشارکت در پرونده افطاری برای ثبت در فهرست میراث ناملموس جهانی تا کنون پاسخ داده است یا خیر، گفت: ما در بخش بین‌المللی هستیم و این سوال در حیطه کاری وزارتخانه است، اما باید بگویم همه کشورهای عرب که میراث نبوی را دارند، باید به این پرونده بپیوندند تا شاهد وفاق اجتماعی باشیم. تاکنون افغانستان، ایران و عراق به این پرونده پیوسته‌اند. همچنین امسال نشست یونسکو در حوزه ثبت میراث ناملموس با حضور ۶٠ پرونده در بوتسوانا و ماه دسامبر برگزار خواهد شد.