گردشبان (gardeshban.ir) :
زنجان شهری پر از جاذبه های شگفت انگیز و تاریخی است که متاسفانه آنچنان در بین عموم مردم و گردشگران شناخته شده نمی باشد.
این شهر جذاب در شمال غربی ایران قرار دارد و برای کسانی که می خواهند جاذبه های بکر و دیدنی را تماشا کنند بهترین مکان به شمار می رود. گنبد سلطانیه در زنجان است و مطابق با بررسی هایی انجام شده از لحاظ ارتفاع بعد از کلیسای سانتا ماریای ایتالیا و مسجد ایاصوفیه ترکیه سومین گنبد معروف جهان شناخته شده است و همچنین از آن به عنوان بزرگترین گنبد آجری تاریخی در ایران یاد می کنند؛ برای آشنایی بیشتر با این جاذبه های منحصر به فرد با ما در ادامه مطلب همراه باشید.
گنبد سلطانیه کجاست
سطانیه در زنجان یکی از منحصر به فردترین جاذبه های این شهر محسوب می شود و با توجه به بررسی های صورت گرفته از نظر ارتفاع بعد از کلیسای سانتا ماریای ایتالیا و مسجد ایاصوفیه ترکیه این گنبد به عنوان سومین گنبد جهان شناخته شده است، همچنین گنبد سلطانیه در زنجان به عنوان بزرگترین گنبد تاریخی در ایران و بزرگترین گنبد آجری در جهان به ثبت رسیده است.
این گنبد زیبا و منحصر به فرد ایرانی در فهرست آثار جهانی یونسکو هم نیز به ثبت رسیده است. جالب است بدانید که گنبد سلطانیه الهام بخش معماران در ساخت کلیسای سانتاماریا دلفیوره ایتالیا ( کلیسای جامع فلورانس ) و تاج محل هند بوده است.
از دیگر ویژگی های این بنا که سبب اهمیت بالای آن شده وزن ۱۶۰۰ تن آن است که به مدت ۷۰۰ سال پابرجا بوده و تنها ۸ سانتی متر نشست کرده است.
گنبد سلطانیه در بزرگراه قزوین زنجان، در فاصله کمی از شهر زنجان و در مرکز شهر سلطانیه واقع شده است. این بنای تاریخی با شهر زنجان، ۴۴ کیلومتر (۴۰ دقیقه) فاصله دارد. فاصله گنبد سلطانیه با تهران نیز حدود ۲۹۵ کیلومتر (سه ساعت و ۱۰ دقیقه) است.
این جاذبه بینظیر با فرودگاه زنجان، ۶۳ کیلومتر (یک ساعت)، با ایستگاه راهآهن زنجان، ۴۳ کیلومتر (۴۰ دقیقه) و با پایانه اتوبوسرانی زنجان ۴۴ کیلومتر (۴۳ دقیقه) فاصله دارد.
برای دسترسی به گنبد سلطانیه از شهر زنجان کافی است خود را از طریق بزرگراه ۲۲ بهمن به میدان بسیج برسانید و از خروجی سوم، وارد جاده ابهر - زنجان شوید. در جاده حدود ۳۳ کیلومتر برانید تا به سه راه سلطانیه برسید.
از خروجی سمت چپ خارج شوید و مسیر را در جاده ۴۷ ادامه دهید تا به میدان جانبازان برسید. در میدان به چپ برانید تا به میدان امام خمینی برسید؛ سپس وارد خیابان پیروزی شوید و بعد از عبور از دو کوچه بنبست و یک خیابان اصلی، از سمت راست خارج شوید تا به خیابان انقلاب برسید.
بلافاصله به راست برانید و وارد خیابان دکتر بهشتی شوید. اولین خیابان در سمت چپ، شما را به گنبد سلطانیه میرساند.
چنانچه قصد سفر با قطار را دارید، میتوانید در ایستگاه راه آهن سلطانیه از قطار پیاده شوید و با تاکسی خودرا به گنبد سلطانیه برسانید. فاصله گنبد سلطانیه تا ایستگاه قطار این شهر در حدود ۱۰ کیلومتر (۱۵ دقیقه با ماشین) است.
مصالح گنبد سلطانیه
بی تردید مهم ترین دلیلی که این بنا را در طول سالیان دراز از چنگال ویرانگر زمان و بلایای طبیعی در امان نگه داشته، معماری منحصربفرد و خاص آن بوده است.
با وجود اینکه گنبد سلطانیه زنجان حدود ۱۶۰۰ تن وزن دارد، اما پس از ۷۰۰ سال تنها ۸ سانتی متر نشست کرده است؛ این خود شاهکاری در معماری اسلامی ایرانی محسوب می شود.
گفتنی است که سبک و سیاق معماری این بنا یادآور معماری زیبای سلجوقیان است، به طوری که طراحی هشت ضلعی طبقه دوم و سوم در دل پلان مستطیلی شکل طبقه اول جای گرفته است.
بدنه اصلی گنبد سلطانیه از آجر تشکیل شده و در طراحی و تزئین گنبد زیبای آن، روکشی از کاشی های زیبا و منقوش فیروزه ای بکار رفته است.
بنا در قسمت درونی خود از بخش های مختلفی چون سردابه، تربت خانه و گنبدخانه تشکیل شده که هرکدام به شکلی خاص و منحصربفرد و با استفاده از کتیبه های منقوش به طرح های زیبا و آیات قرآن طراحی گردیده است.
شکل خاص بنا و معماری بی بدیل آن سبب شده که برخی از محققان برجسته دنیا نیز زبان به تحسین آن بگشایند. آرتور پوپ که یکی از برجسته ترین محققان آمریکایی است، گنبد سلطانیه زنجان را اینچنین توصیف می کند:
«بنایی است مستحکم که تک تک اجزای بکار رفته در آن درست در جای مناسب خود قرار گرفته اند تا چنین شاهکار زیبایی خلق شود.»
پوپ حتی اعتقاد داشت که در ساخت تاج محل نیز از الگوی معماری این بنای شگفت انگیز و دیدنی الهام گرفته شده است.
تزیینات گنبد سلطانیه نشان میدهند که معمار بنا به هنر توجه خاصی داشته است؛ تزییناتی که اتمام آنها بهتنهایی سه سال وقت برده است.
در گنبد سلطانیه با استفاده از خطوط تزیینی سه مفهوم مهم به بیننده القا میشود: کلمه «الله» بهعنوان علت غایی جهان هستی، کلمه «محمد» بهعنوان بنیانگذار مکتب و کلمه «علی» بهعنوان مظهر حکومت عدل الهی.
هنرمندان برای تزیین گنبد سلطانیه از خط بنایی استفاده کردهاند. آنها کلمات الله، محمد و علی را با ترکیب کاشی الوان (هفت رنگ) و رنگ سرد در جایجای این بنا حتی در بدنه منارهها به کار گرفتهاند.
دیوارههای ایوانهای داخلی نیز مزین به کلمات الله، محمد و علی هستند؛ کلماتی که با ترکیب کاشی آبی و آجر ساخته شدهاند.