gardeshban.ir

تهران پرجمعیت‌ترین شهر و پایتخت ایران است و یکی از مهم‌ترین مراکز گردشگری ایران به حساب می‌آید. این شهر دارای مجموعه‌ای از جاذبه‌ های گردشگری است که شامل کاخ‌ها، موزه‌ها و باغ ها و بوستان هایش می‌شود. تهران علاوه بر جاذبه های گردشگری متنوع تاریخی، جاذبه های طبیعی بی شماری نیز دارد که از جمله آنها مناطق حفاظت شده و پارک های ملی اطراف شهر است. یکی از این مکان ها منطقه حفاظت شده جاجرود است.

منطقه حفاظت‌ شده جاجرود (Jajrud) که پس از انتخاب شهر تهران به‌عنوان پایتخت کشور (۱۱۳۳ خورشیدی) در زمان قاجاریه با نام‌های قرق سلطنتی یا شکارگاه سلطنتی تحت حفاظت قرار گرفت، امروزه از جاهای دیدنی تهران به شمار می‌رود. وجود آب و هوای بسیار خوب و زیست بوم بسیار عالی در این منطقه موجب شده است تا جاجرود به یکی از بی‌بدیل‌ترین نقاط ایران مبدل شود. این منطقه در 37 کیلومتری شرق تهران واقع شده است.

موقعیت جغرافیایی منطقه حفاظت‌شده جاجرود به صورت حوزه آبخیز نیست، بلکه محدوده زیست محیطی است که از شمال به جاده سد لتیان و جاده رسنان، از شرق به ارتفاعات البرز، جاده‌های فیروزکوه و هراز، از جنوب به جاده خاوران و ارتفاعات حاشیه آن و مسگر‌آباد و از غرب به شهر تهران محدود است. وسعت‌ این منطقه ۵۶۶۲۴ هکتار و بلندترین نقطه مجموعه قله آراکوه به ارتفاع ۲۶۴۹ متر و پست‌ترین آن دشت سنگ‌تراشان به ارتفاع ۱۱۰۰ متر است. از جمله جاذبه های طبیعی نزدیک این منطقه پارک ملی سرخه حصار، پارک ملی خجیر و پارک جنگلی تلو هستند.

پوشش گیاهی و جانوری

منطقه حفاظت‌شده جاجرود به دلیل نزدیکی به ناحیه گرمسیری ورامین از یک سو و تأثیر از ارتفاعات البرز مرکزی از سوی دیگر و به دلیل داشتن پستی و بلندی‌های فراوان از نظر پوشش گیاهی سیمای متفاوتی دارد. در کل منطقه ۵۱۷ گونه گیاهی شناسایی شده است که متعلق به ۷۰ تیره گیاهی هستند. از این تعداد ۳۳۲ گونه معادل ۶۴درصد در ردیف گونه‌های گیاهی علفی چندساله، ۱۲۶ گونه معادل ۲۴درصد جز گونه‌های یکساله، ۶ گونه از آنها معادل یک درصد جز گیاهان بوته‌ای و ۲۹ گونه معادل ۶درصد جز گیاهان درختچه‌ای و ۲۴ گونه معادل ۵درصد در ردیف گیاهان درختی است که  بیانگر شرایط مناسب رویشی است، زیرا عناصر دائمی آن که اغلب از نوع خاردار و پشته‌ای بوده از نظر حفظ ذخایر ژنتیکی دارای اهمیت خاص هستند.

این منطقه که عمدتا زیستگاه قوچ و میش بوده و به دلیل استفاده مفرط دامداران از پوشش گیاهی مطلوبی برخوردار نیست، ولی در ارتفاعات بالا پوشش گیاهی شامل بادام، بنه و انواع گون است. همچنین کوه‌های خواسه‌بال، شش‌سفید، باجی گره، داردار، سولک زیستگاه کل و بز هستند و در کوه‌های داردار نیز پلنگ مشاهده شده است. این کوه‌ها چشمه‌های بسیاری را در خود جای داده‌اند. وجود حدود ۵۲ چشمه در منطقه و رودخانه های پر آب سبب گردیده حیات وحش در این منطقه مشکل کمبود آب نداشته باشند.

ارتفاعات منطقه

برجستگی‌های مهم منطقه ارتفاعات قابل توجه هستند. کوه‌های منطقه حفاظت‌شده جاجرود به صورت پراکنده وجود دارند که شامل قلل دهک، خواسه‌بال، جوی لک، شش سفید، گالیون، نی یک، باجی گره، تماشا، قره‌آقاج، شنک، آراکوه، داردار، سولک و چنارک هستند. بلندترین کوه منطقه، آراکوه با ارتفاع بیش از ۲۶۰۰ متر است که از مقاصد کوهنوردی و جاذبه های گردشگری استان تهران محسوب می‌شود.

رودخانه جاجرود

رودخانه جاجرود به طول تقریبی ۱۴۰ کیلومتر از دامنه‌های جنوبی البرز مرکزی سرچشمه می‌گیرد. این رودخانه دارای چند سرشاخه است که مهم‌ترین آن شاخه‌ای است که از دامنه‌های جنوبی خرسنگ سرچشمه می‌گیرد. شاخه مهم دیگر شاخه‌ای است که از دامنه‌های کلون بستک سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از دربند، شمشک، میگون در ناحیه فشم با شاخه خرسنگ بهم پیوسته و رودخانه جاجرود را به‌وجود می‌آورد. رودخانه آهار که از دامنه‌های شمالی توچال سرچشمه می‌گیرد در دهکده اوشان به این رودخانه می‌پیوندد و در پایین‌تر نیز شاخه امامه به آن متصل می‌شود. شاخه‌های فرعی لوارک، کنده‌رود و افجه نیز مستقیما به دریاچه سد لتیان وارد می‌شوند. این رودخانه پس از عبور از سد لتیان و طی ۲۳ کیلومتر که قسمت اعظم آن از منطقه حفاظت‌شده جاجرود و پارک‌ملی خجیر می‌گذرد در منتهی الیه پارک ‌ملی خجیر با رودخانه دماوند تلاقی پیدا می‌کند.

رودخانه دماوند

رودخانه دماوند از دو شاخه اصلی یکی به نام رودخانه تار که از پایین دست دریاچه‌ تار سرچشمه می‌گیرد و دیگری به نام رودخانه رودبار (چشمه اعلا) تشکیل شده است. این رودخانه پس از عبور از شهرستان دماوند در امتداد جنوب‌غربی به سوی منطقه حفاظت‌شده جاجرود سرازیر می‌شود. در منطقه زره‌در که در حاشیه منطقه حفاظت‌شده قرار دارد رودخانه سفیدرود به آن می‌پیوندد و پس از عبور از مناطق پلنگ آواز پایین و ماملو در نزدیکی روستای یوردشاه به رودخانه جاجرود ملحق می‌شود و دوآب دماوند را تشکیل می‌دهد. این رودخانه پس از گذشتن از محل دروازه و تأسیسات پارچین از مسیل شریف‌آباد عبور کرده و پس از مصارف آبیاری وارد دشت ورامین می‌شود.

آب دربندک
از ارتفاعات باغکمیش به طرف جنوب امتداد داشته و دره دربندک را طی کرده و در نزدیکی خجیر به رودخانه جاجرود می‌پیوندد. این رودخانه به علت سرازیر شدن پساب کارخانه الکل‌سازی مطلوبیت کافی ندارد. وسعت کل این حوضه آبخیز حدود ۱۷۶۶ کیلومتر مربع است.