کشف کتیبه خط پهلوی در تیمره خمین

نتیجه کاوش باستان‌شناسان کشف ششمین کتیبه خط پهلوی هام‌دبیره‌ی و نیم‌گشنته بود. این کیتبه متعلق به حدودا 2 هزار سال و 200 سال پیش است که در کوه‌های اطراف روستا فرنق، در جنوب غرب شهرستان خمین قرار دارد.

کد خبر: ۲۸۰۱۱

تاریخ انتشار : چهارشنبه ۰۴ تير ۱۳۹۹-1399 April 04

گردشبان (gardeshban.ir) :

محمد ناصری‌فر، نویسنده کتاب سنگ نگاره‌های تیمره گفت: تفاوت این کتیبه با دیگر کتیبه‌های خط پهلوی کشف شده در ایران( کتیبه های حاکمان) این است که این آثار خطی متعلق به مردمانی عادی و کسانی است که از قدرت‌های حاکمیتی به دور بوده‌اند.

وی بیان کرد: از این روی از محتوای متون آن‌ها می‌توان به نگاه‌های اجتماعی و انسان شناسی ساکنان این منطقه و مردمان ایران در حدود ۲ هزار سال پیش در این دیار پی برد.

باستان‌شناس و پژوهشگر سنگ نگاره‌های ایران اظهار کرد: به همین لحاظ، متون این کتیبه ها اسناد دست اولی هستند که می‌توانند یاریگر محققان و پژوهشگران علاقمند به سیر زندگی انسان‌های معمولی ساکن این منطقه، در حدود ۲ هزار و ۲۰۰ سال پیش در این سرزمین باشد.

ناصری‌فر اضافه کرد: کشف این کتیبه خطی در کوه‌های اطراف روستا فرنق از توابع خمین گواه بر آن است که حدود ۲ هزار و ۲۰۰ سال پیش مردمان ساکن این منطقه خط پهلوی را می شناختند و توانایی و مهارت نوشتن با آن را داشتند.

وی، کشف یک کتیبه خطی کهن را نمایه‌ای از شناسنامه و هویت اقلیمی کهن آن سرزمین دانست و ادامه داد: این کشف نگاه مطالعاتی و پژوهشی جدیدی را باز می کند که در قضاوت‌های فرهنگی و اقلیمی کهن سرزمینی تاثیرگذار است.

نویسنده کتاب سنگ نگاره‌های تیمره گفت: نکته جالب و منحصربه فردی که در این یافته با آن روبه‌رو شدیم این بود که هنرمند، نوشته حکاکی کتیبه را با سنگ چماق نوک تیزی خلق کرده بود که ابزار شکار انسان‌های اولیه بوده است.

ناصری‌فر افزود: شاید حدود ۴۰ هزار سال پیش فردی با آن شکار می‌کرده و طی دوره‌هایی هم آتش روشن کرده و با آن نقاشی های کوبشی (PETROGLYPHS) خلق کرده و سپس کنار آن دیواره پر نقش رها کرده است.

وی توضیح داد: جالب آن که فردی هم حدود ۲ هزار و ۲۰۰ سال پیش با همان سنگ چخماق خط پهلوی هام دبیره خلق کرده است.

باستان‌شناس و پژوهشگر سنگ‌نگاره‌های ایران بیان کرد: نوک تیزی که طی کوبش‌های فراوان کند و خورده شده سطح صیقلی حاصل از سایش دست انسان‌ها بر آن گواه است که طی هزاره‌ها در دست انسان‌های متعدد سایش داشته است.

ناصری‌فر یادآور شد: این نمونه‌ها در غارهایی که نقاشی های کوبشی دارند متعدد دیده می‌شوند و کنار این کتیبه، نقاشی‌های کهن‌تری وجود دارد که قدمت بعضی از آنها به حدود هزراره نهم ق.م می‌رسد.

وی تصریح کرد: وجود سنگ‌نگاره‌های کهن و چشم اندازهای زیبا آب و هوای مطبوع در تابستان می‌تواند این دیار را محل مناسبی برای جذب توریسم و اشتغال زایی قرار دهد که تاکنون از آن بهره‌گیری مناسب نشده است.

باستان‌شناس و پژوهشگر سنگ‌نگاره‌های ایران گفت: به منظور محفوظ ماندن این اثر تاریخی و فرهنگی از بیان مضمون و موقعیت مکانی دقیق آن معذور هستیم و امید است در آینده متولیان امور در ثبت تاریخی آن اقدام کنند.

سنگ‌نگاره‌ها، کهن‌ترین آثار تاریخی و هنری به جا مانده از بشر هستند که در آن‌ها رازورمزهای فراوانی نهفته است. سنگ‌نگاره‌ها پنجره‌هایی رو به گذشته‌های دور هستند که از منظرگاهشان می‌توان زندگی انسان‌های دوران کهن را رصد کرد.

به تعبیری بستر حروف رمزی، خط، تبادل پیام، زبان، تاریخ، اسطوره‌ها، هنر و فرهنگ در سنگ‌نگاره نهفته است و یکی از بهترین ابزارهای رمزگشایی پیش از تاریخ هستنند.

هنرهای صخره‌ای ( Rock Art-Petroglyphs and Pictographs) اسناد دست اولی هستند که پژوهشگران را با ترجمان فرهنگ‌ها در اقلیم‌ها و زمان‌های مختلف آشنا می‌کنند و سخن گفتن آن‌ها با کمک تصاویر و نشانه‌هایی است که اغلب در همه زمان‌ها و مکان‌ها، برای تمام ملت‌های جهان یکسان بوده است.

سنگ‌نگاره‌ها از مبانی هنر بشری محسوب می‌شوند و برای کسانی که تمایل به فعالیت در عرصه‌های مختلف هنری دارند از یاری گرهای مناسب هستند.

از طرف دیگر برای استقرار هنر، طراحان لباس، فرش، تزیینات، پیکره‌سازان، سفالگران، تزیینات داخل ساختمان و گچ بری‌ها، گرافیست‌ها، طرح آفرینی‌های روی ظروف و صنایع دستی بسیار زیبا و الهام بخشند و نشان‌های ملی و کهن را تداعی می‌کنند.

محوطه‌های سنگ‌نگاره‌ها کتاب‌های سنگی هستند که نویسندگان و هنرمندان در دوره‌های مختلف زمانی که انسان هنوز زبان مشخصی برای گویش و خطی برای نوشتن نداشت(دوران غارنشینی) با بهره‌گیری از آنها سخن گفته و زندگی خود و دیگر هم نوعان و حتی محیط اقلیمی را تصویر کرده‌اند.

تعداد آن‌ها فقط در یک منطقه محدود در ایران بیش از ۲۱ هزار مورد است که عمر بعضی از آن‌ها چهل هزار سال است و بشر تاکنون موفق به کشف هیچ پدیده‌ای تاریخی و هنری با این قدمت نشده است.

هنرهای صخره‌ای نمادهای سرمایه‌های جوامع بشری محسوب می‌شوند که با بهره‌گیری از آن‌ها می‌توان به تولید ثروت و فرهنگ کمک کرد.

سنگ‌نگاره‌های قدمتی بسیار کهن دارند که قلمرو برخی از آن‌ها به ورای مرز اسطوره‌ها می‌رسد و پیشانی تاریخ و هنر بشری محسوب می‌شوند تا جایی که از منظر شان حتی می‌توان قسمت‌هایی از تاریخ کهن زمین را نیز رصد کرد.

مطالعه بر روی سنگ‌نگاره‌ها، حس هویت جویی افراد را افزایش داده و سبب انتخاب الگوهای اصیل اجتماعی می‌شود.

منطقه تیمره بخش وسیعی از خاک استان مرکزی در جنوب شرق شهرستان خمین و حد فاصل این شهرستان با شهرستان گلپایگان را دربر می‌گیرد.

تاکنون در استان مرکزی بیش از ۱۵۰ منطقه دارای سنگ‌نگاره‌ها، شامل شهرستان‌های خمین، اراک، خنداب، تفرش، شازند، دلیجان، محلات، فراهان وکمیجان شناسایی شده که ۲۶ موردآن در فهرست آثارملی کشوربه ثبت رسیده است.

ایرنا نوشت، شاخص‌ترین این مناطق تیمره درکوه راونج دلیجان، سنگ نگاره های«لره» و «چراقچی» در سوسن آباد کمیجان و نقوش صخره‌ای «داش دره» در خمین است.

بازدید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی خبرنامه

پنجره