گردشبان (gardeshban.ir) : این منطقه در دورههای بسیار دور برای مردم از ارزش و اعتبار فرهنگی بالایی برخوردار بوده و به همین دلیل هنرمندان نقش و نگارهای برجسته جذابی را بر روی سنگها و صخرههای آن به اجرا درآوردهاند.
در هر دوره کشفیات جدیدی در این صخرهها انجام میشود که باستانشناسان به قدمت تاریخی و ارزشمند آن بیشتر از گذشته پی میبرند. تاکنن حدود 5 هزار نقش برجسته سنگی در این تنگه کشف شده که هر کدام نه تنها جذابیتهای بصری خاصی دارند، بلکه داستانهای مخصوص به دوره خود را نیز نمایش میدهند. خدایان خورشید با پرتوهایی از سرشان، جنگجویان سوار بر اسب، شمنهای رقصنده و گلههای حیوانات همگی از جمله داستانها و نمادهای این کندهکاریهای دیدنی هستند.
این آثار بهجا مانده قابلیت آن را دارند تا به یک مکان توریستی فرهنگی نیز تبدیل شده تا جهانیان بتوانند به راحتی از آنها دیدن کرده و با قدمت و تاریخچه آنها آشنا شوند.
در واقع میتوان گفت که این سنگنگارهها به طرز گیجکنندهای طراحی شدهاند که باستانشناسان میتوانند ماهها در مورد آنها سخن گفته و تفسیرهای بسیار متفاوت و جالبی داشته باشند. بنابراین هنوز داستانهای یک شکل و یکپارچهای را نمیتوان از این آثار فرهنگی ارزشمند قزاقستان شنید.
تاکنون تفسیرهای متفاوتی از این کندهکاریها انجام شده و حتی به ثبت رسیدهاند که هرکدام جذابیتهای مربوط به خود را داشته و بهنوعی نمیتوان آنها را رد کرد.
نکته جالب اینجاست که طی سالهای گذشته، زمینلرزههای مختلف این سنگهای ماسهای شکل را شکافتهاند که با هر شکاف، تصاویر و کندهکاریهای جدید و متفاوت کشف شدهاند؛ گویی در گذشته این سنگها باز بوده و در گذر زمان در هم فرو رفتهاند.