گردشبان (gardeshban.ir) :
عطیه تک تهرانی در گفت و گو با ایسنا درباره گزارش شرح وضعیت جمعیت یوزپلنگ آسیایی اظهار کرد : این گزارش شرح مختصری از وضعیت یوزپلنگ آسیایی در دو زیستگاه اصلی این گونه در نیمه شمالی کشور یعنی ذخیرهگاه زیستکره توران در استان سمنان و پناهگاه حیات وحش میاندشت در استان خراسان شمالی است.
وی افزود: پایش سراسری انجام شده توسط انجمن یوزپلنگ در سال ۱۴۰۰ در همین دو زیستگاه نتایج قابل توجهی را در اختیار کارشناسان و مسئولان مناطق قرار داد. در این پایش که گزارش نهایی آن منتشر شده است به شکل سیستماتیک همزمان و با حداکثر دقت مورد امکان، ۹۰ دستگاه دوربین تلهای در زیستگاهها نصب شد همچنین در نقشههایی محدودههای حرکتی یوزهای بالغ در ذخیرهگاه زیستکره توران بهدست آمد که توانست اطلاعات خوبی را در اختیار محیطبانان قرار دهد تا دید بهتری به محدودههای حرکتی و چگونگی همپوشانی آنها داشته باشند و در نتیجه بتوانند گشتزنی و حفاظت خود را بر اساس آن بهینه کنند.
به گفته مدیر بخش پژوهش انجمن یوزپلنگ ایرانی هر چه اطلاعات دقیقتری از گونه در اختیار محیطبانان قرار گیرد، انگیزه حفاظت از گونه نیز بالاتر میرود بهویژه در شرایطی که با گونه بهشدت در خطر انقراضی همچون یوزپلنگ آسیایی مواجه باشیم.
وی درباره مناطقی که این پژوهش در آنها انجام شده است، گفت: این پژوهش همچون سال قبل از آن در ذخیرهگاه زیستکره توران در استان سمنان و پناهگاه حیات وحش میاندشت در استان خراسان شمالی انجام گرفت. ذخیره گاه زیستکره توران شامل پنج محدوده تحت حفاظت موسوم به پارک ملی توران، عباسآباد، احمد آباد، زمان آباد و طرود میشود که در چهار محدوده نخست دوربین گذاری انجام گرفت.
تک تهرانی افزود: پناهگاه حیات وحش میاندشت که محدوده پارک ملی ضامن آهو را در میان خود دارد با پوشش مناسبی دوربینگذاری شد. این زیستگاه از سال ۱۳۹۷ آخرین یوزپلنگ خود را از دست داد ولی به دلیل ارتباط خود با توران به عنوان زیستگاه مولد و مرکزی همچنین برخورداری از جمعیت بسیار خوبی از آهو به عنوان طعمه یوزپلنگ و دیده شدن یوزپلنگ خارج از منطقه در سال گذشته، همچنان امید به بازگشت یورپلنگ در آن وجود دارد. انجمن نیز از سال ۱۳۹۱ تا امسال هیچگاه پایشهای خود را در این منطقه متوقف نکرده است و تسلط بسیار خوبی بر وضعیت یوزپلنگ در این منطقه طی ۱۰ سال گذشته پیدا کرده است.
وی ادامه داد: به دلیل تمرکز دوربینگذاریها در فصل تابستان بیشتر دوربینها در موقعیتی که منابع آبی و آبشخورها وجود دارند، نصب شد علاوه بر آن محلهای علامتگذاری یوزها، مسیرهای عبور و توپوگرافیهای مختلف نیز مورد پوشش قرار گرفت تا شانس بیشتری برای ثبت تصاویر یوزها وجود داشته باشد.
مدیر بخش پژوهش انجمن یوزپلنگ ایرانی تصریح کرد: پس از اتمام تاریخ مجوزها که با ورود دام به مناطق همزمان بود، بیشتر دوربینها جمعآوری شدند و تنها در محدوده پارک ملی توران دوربینها به طور امانی در اختیار رئیس پارک ملی قرار گرفت تا محدوده پارک هیچگاه از دوربین خالی نشود. این گزارش نتایج این دوره را نیز شامل میشود زیرا اطلاعات ارزشمندی را از زمان جفتیابی یوزپلنگها در محدوده پارک ملی در اختیار قرار داده است.
چه موانعی در مسیر پایش جمعیت یوزها وجود دارد؟
وی ادامه داد: جدیدترین پایش انجام شده با موانعی چون حضور شترها در مناطق و پرت شدن و آسیب دوربینها روبهرو بوده و به دلیل حضور شترها در مقابل دوربین دهها هزار تصویر از این گونه در دوربینها ثبت شد که زمان زیادی را از کارشناسان برای چک تصاویر به خود اختصاص دادهاند و دو دستگاه دوربین تلهای نیز در طول این مطالعه در مناطق مفقود شد.
تکتهرانی افزود: در نتیجه تلاشهای انجام گرفته برای بررسی وضعیت یوزپلنگ تعداد ۶۰ دستگاه دوربین تلهای بهطور همزمان در دو زیستگاه نامبرده نصب شدند که تعداد ۲۳۶ هزار و ۱۳۰ تصویر بهدست آمد. پس از جمعآوری دوربینها تعداد ۲۴ دستگاه دوربین همچنان محدوده پارک ملی را مورد پوشش قرار دادهاند که در نتایج بهدست آمده از آنها نیز در تمام طول دوربین گذاریها تعداد ۲۷۴ تصویر یوزپلنگ ثبت شد.
وی ادامه داد: در پارک ملی توران تصویر ۲۳۰ قلاده یوزپلنگ توسط دوربینها ثبت شده است که از میان آنها پنج فرد یوزپلنگ بالغ و یک توله یوز بودند. در پناهگاه حیات وحش توران(احمدآباد) نیز ۱۶ تصویر متعلق به دو فرد یوزپلنگ بالغ و در منطقه حفاظتشده توران(عباسآباد) ۲۸ تصویر از ۴ قلاده یوز بالغ و ۷ قلاده تولهیوز ثبت شده است.
ثبت تصویر قدیمیترین یوزپلنگ ماده در پایشها
به گفته مدیر بخش پژوهش انجمن یوزپلنگ ایرانی از جمله ماده یوزپلنگهای شناسایی شده در این پژوهش ماده یوز موسوم به «هَرب» به عنوان یکی از قدیمیترین مادههای زنده توران میتوان اشاره کرد که زادآوریاش در سالهای ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰ ثبت شده است. «هرب» سال ۹۸ سه توله و سال ۱۴۰۰ دو توله به دنیا آورد. او از سال ۹۵ دیده شده و امسال رفتارهای جفت یابیاش در نقاط شناخته شده علامتگذاری و توسط دوربینها ثبت شده است بنابراین انتظار میرود سال ۱۴۰۲ سومین زادآوری او ثبت شود.