گردشبان (gardeshban.ir) : نام این منطقه از طرف اروپاییان برگرفته شده و برای نخستین بار آمریکایی ها از آن استفاده کردند. در واقع منظور از نام خاورمیانه منطقه ای اطراف خلیج فارس است و این به معنای آن است اگر به این منطقه ی آسیایی از اروپا نگاه کنیم در واقع نه نزدیک است (خاور نزدیک) و دور (خاور دور) که بخواهیم آن را منطقه میدل ایست بنامیم. نویسندگان عرب این واژه را الشرق الاوسط نامیده اند و در زبان فارسی به خاورمیانه معنا شده است. در ادامه ی این مطلب از مجله ی گردشگری الی گشت قصد داریم تا درباره این که کشورهای خاورمیانه کدام ها هستند و یا اینکه به طور کلی چه کشورهایی شامل این منطقه ی آسیایی می شوند.
اینجا لبنان است، عروس خاورمیانه!
مطابق با آنچه که در اسناد تاریخی موجود است، نام خاورمیانه برای اولین بار توسط آمریکایی ها به کار برده شده و هدف از آن کشورهایی بوده اند که در اطراف خلیج فارس قرار داشتند. این منطقه آسیایی در واقع نخستین خاستگاه تمدن جهان بوده و بسیاری از باورها و آیین ها جهان از این منطقه ی آسیایی برخاسته است. خاورمیانه از میانه قرن بیستم، مرکز توجه جهانی و شاید حساسترین منطقه جهان از نظر استراتژیکی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بوده است خاورمیانه زادگاه ادیان مهمی چون یهودیت، مسیحیت، اسلام، و ادیان غیر ابراهیمی مثل دین زرتشتی، آیین مهر و مانوی است.
نام منطقه خاورمیانه از آن دسته نام هایی است که هیچ ارتباطی با تاریخ، فرهنگ و هویت مردم و ملل ساکن در این بخش از کره ی زمین ندارد و در واقع نشان دهنده ی موقعیت قدرت های برتری است که در روزگار برتری آن ها، به نام گذاری این سرزمین اقدام شده است.
مرزها و حدود آن نیز مبتنی بر واقعیت های تاریخی و فرهنگی نبوده است؛ چراکه هریک از قدرت های بزرگ یا ابرقدرت ها، براساس دیدگاه های ژئواستراتژیک خود اقدام به مرزبندی این منطقه می کنند.
ویژگی های خاورمیانه
بنابر ویژگی هایی که خاورمیانه دارد این منطقه از دیگر مناطق قاره آسیا متمایز شده است و جالب است بدانید که کهن ترین تمدن ها و ادیان بزرگ جهان در این سرزمین پدید آمده اند. از سوی دیگر به توجه به تلاقی قاره های آسیا، اروپا و آفریقا در امتداد دریای مدیترانه و دریای سرخ سبب شده که یکی از بزرگترین برخوردهای انسان و طبیعت در جهان به وجود بیاید.
این منطقه آسیایی به دلیل برخوردار بودن از ذخایر عظیم نفت و گاز یکی از مهمترین منابع انرژی در جهان به شما می رود.
عربستان، ایران، عراق، کویت، امارات متحده عربی از کشورهایی هستند که دارای بزرگترین منابع نفت در جهان هستند. ایران و قطر به ترتیب اولین و دومین ذخایر گاز طبیعی در جهان را دارند.
اهمیت اقتصادی کشورهای خاومیانه
با توجه به قرارگیری کشورهای خاورمیانه در مناطق نفت و گاز خیر جهان، اهمیت آن ها از لحاظ تامین انرژی دنیا بسیار پر رنگ است. این منطقه ی آسیایی به عنوان کانون انرژی جهان در سراسر قرن بیستم به گونه ای مضاعف مورد توجه همگان قرار گرفته است. بهویژه از زمان پایان جنگ جهانی دوم به این سو، بهدلیل اهمیتی که در اقتصاد جهانی پیدا کرد، بیش از پیش مورد توجه قدرتهای بزرگ قرار گرفت و آنها را وادار ساخت تا برای حضور و نفوذ در تحولات این منطقه از ابزارهای مختلفی استفاده کنند.
خاورمیانه(Middle East) کجاست؟
اما سوال اصلی مطلب ما، خاورمیانه کجاست! این منطقه ی گسترده در برگیرنده کشورهای جنوب آسیا و شمال آفریقا است که در گذشته شامل افغانستان، پاکستان، هندوستان و برمه نیز می شده است. البته این موضوع برگرفته از فرهنگ جغرافیایی جدید وبستر می باشد.
جالب است بدانید که در دایرالمعارف جدید بریتانیکا، در مورد خامیانه چنین بیان کرده است:
خاورمیانه سرزمینی است که در اطراف سواحل جنوبی و شرقی دریای مدیترانه کشیده شده و از مراکش تا شبه جزیره عربستان و ایران و گاهی نیز تا فراتر از آن امتداد یافته است. بخش مرکزی این ناحیه کلی، پیش از این خاور نزدیک خوانده میشده است. نامی که پارهای از جغرافیدانان و تاریخ نگاران جدید غربی به این منطقه داده اند که بیشتر تمایل داشتند شرق را به سه منطقه "خاور نزدیک” به نزدیک ترین منطقه به اروپا که از دریای مدیترانه تا خلیج فارس، خاورمیانه که از خلیج فارس تا جنوب شرق آسیا امتداد مییافت و "خاور دور” که به مناطق ساحلی اقیانوس آرام اطلاق میشد، تقسیم کنند.
استاد دانشگاه تهران به نام احمد نقیب زاده در خصوص خاورمیانه چنین بیان می کند:
خاورمیانه تقریبا تمام کشورهای شرق حوزه مدیترانه مانند ترکیه، سوریه، لبنان، فلسطین، اسراییل، مصر و کشورهای شبه جزیره عربستان (عربستان، کویت، امارات متحده و عمان) به اضافه کشورهای ایران، افغانستان و حتی پاکستان و در قاره آفریقا کشورهای سودان و بخشی از لیبی را شامل می شود.
نام کشورهای خاورمیانه
ایران، اردن، فلسطین اشغالی، امارات متحده عربی، بحرین، ترکیه، فلسطین، سوریه، عراق، عربستان سعودی، عمان، قطر، کویت، لبنان، مصر، یمن
قطر
ایران: کشورمان ایران از لحاظ جغرافیایی در جنوب غربی آسیا قرار دارد یکی از کشورهای خاورمیانه به شمار می رود. یران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه است و همچنین از شمال به دریای خزرو از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان محدود میشود.
ترکیه: ترکیه کشوری اوراسیایی است و دلیل این نام هم قرار گرفتن آن از لحاظ جغرافیایی بین دو قاره اروپا و آسیا است. بخش بزرگ کشور یعنی آناتولی یا آسیای کوچک در شمال غرب آسیا و خاورمیانه واقع است و بخش کوچکی نیز به نام تراکیه در منطقهٔ بالکان منطقهای در جنوب شرق اروپا قرار دارد.
اردن: اردن هم در لیست کشورهای خاورمیانه قرار دارد و با ۱۰ میلیون جمعیت در غرب آسیا واقع می باشد.
امارات متحده عربی: کشور امارات یا همان شیخ نشین یکی دیگر از کشورهایی خاورمیانه است که در جنوب غربی قاره آسیا و در شبه جزیره عربستان قرار گرفته است.
لبنان
عراق: عراق کشوری در جنوب غربی آسیا که پایتخت آن شهر بغداد است. این کشور از جنوب با عربستان سعودی و کویت، از غرب با اردن و سوریه، از شرق با ایران و از شمال با ترکیه همسایهاست. عراق در بخش جنوبی خود، مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد و دو رود مشهور دجله و فرات که سرآغاز تمدنهای باستانی بینالنهرین در طول تاریخ کهن این کشورند از شمال کشور به جنوب آن روان هستند و با پیوستن به رود کارون، اروندرود را تشکیل میدهند و به خلیج فارس میریزند
کویت: یکی دیگر از کشورهای خاورمیانه کویت است که در غرب آسیا قرار دارد. این کشور دارای مرز خاکی با ایران است و جمعیت آن ها در سال ۲۰۱۶ برابر با ۴ میلیون نفر بود است.
دیگر کشورهای خاورمیانه عبارتند از:
مصر، فلسطین اشغالی، بحرین، فلسطین، سوریه، عراق، عربستان سعودی، عمان، قطر، لبنان و یمن