شهری حیرت انگیز با ابنیه‌ای به وسعت تاریخ+عکس

صفحه نخست / عمومی

شهری حیرت انگیز با ابنیه‌ای به وسعت تاریخ+عکس

شهرستان بشرویه یکی از شهرستان‌های خراسان جنوبی است که در آن تلفیق طبیعت حیرت انگیز و بناهای تاریخی شهری زیبا را به وجود آورده است.

کد خبر: ۱۱۹۲۰

تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۹ فروردين ۱۳۹۸-1398 January 19

گردشبان (gardeshban.ir) :

شهرستان بشرویه به مرکزیت شهر بشرویه از شهرستان‌های خراسان جنوبی است. این شهرستان تا آبان ۱۳۸۷، یکی از بخش‌های شهرستان فردوس بود که در این سال به شهرستان ارتقاء پیدا کرد.

آب و هوای این منطقه خشک و کویری است. روستاهای شمال بشرویه گرم‌ترند و روستاهای غربی و جنوب غربی که ارتفاع بیشتری دارند از درجه حرارت ملایم‌تری برخوردارند.

بارندگی در این منطقه بیشتر از اوایل آبان‌ماه شروع می‌شود و حداکثر تا نیمه اردیبهشت ادامه دارد. از آن به بعد به ندرت باران می‌بارد.

گیاهان این منطقه از گونه‌های پرطاقت مانند درمنه، تاغ و اسکمبیل هستند. در کوه‌های شتری تعدادی درختان جنگلی چون انجیر، پسته کوهی، بادام کوهی و گردو وجود دارد. با توجه به گسترش کویر و نمک‌زار و شنزار در منطقه مراتع آن فقیر است و پوشش گیاهی به صورت تنک مشاهده می‌شود. گیاهان دارویی و صنعتی چون کتیرا، انغوزه، زیره سیاه و بارهنگ از دیگر گیاهان این منطقه هستند.

ریگزار بشرویه

ریگزار بشرویه از جنوب شرقی به شهرستان بشرویه، از شرق به کویر نمک بشرویه، از شمال به شهرستان کاشمر و از جنوب به رود کال شور محدود می‌شود. عرض ریگزار در وسیع‌ترین قسمت در حدود 30 کیلومتر و طول آن در حدود 24 کیلومتر است. در مناطق شرقی ریگزار بین تپه‌ها به وسیله نمکزارهای پراکنده‌ای پوشیده شده است. بلندترین ارتفاع تپه‌ها در منطقه جنوبی و در حدود 70 متر است.

در قسمت جنوبی و مرکزی تپه‌های ماسه‌ای عمدتا جهتی شرقی-غربی دارند و در قسمت شمالی ارتفاع تپه‌ها کاسته شده و جهت مشخصی ندارند. پوشش گیاهی ریگزار در قسمت شمالی انبوهتر و در قسمت جنوبی تنکتر است. این پوشش عمدتا شامل گیاهان ماسه پسند همچون تاغ و اسکمبیل است که جوامع بوته‌ای همچون نسی و … نیز در آن دیده می‌شود. پوشش جانوری منطقه عبارت است از: سارگپه بیابانی، شاهین، پا مسواکی، شغال، گرگ، روباه شنی، گربه شنی، انواع آگاما و جکو، افعی شاخدار، تیر مار، مار جعفری، مار شتری و …

در قسمت شرقی ریگزار کویر نمک بشرویه قرار گرفته است. این کویر از جنوب به شهرستان بشرویه، از غرب به روستا و زمین‌های کشاورزی روستای غنی آباد و روستای نیگنان و از شمال به کویر بجستان منتهی می‌شود. کویر از شهرستان بشرویه در جهت شمال شرقی گسترش پیدا کرده و طول این گستره در حدود 90 کیلومتر است در حالی که عرض کویر در بیشترین حالت 20 کیلومتر است.

پوشش کویر از زمین‌های پف کرده رسی-قلیایی تشکیل شده است و در قسمت‌های مرکزی شامل کویرهای رسی خیس است. نمک موجود در کویر شامل سولفات سدیم و منیزیم است که در سال‌های اخیر نسبت به استخراج از آن اقداماتی صورت گرفته است. میانگین بارش باران در منطقه در حدود 150 میلیمتر در سال است و ارتفاع متوسط کویر از آب‌های آزاد در نزدیکی شهرستان بشرویه در حدود 850 متر است که با حرکت به سمت شمال به طور قابل ملاحظه‌ای تا حدود 770 متر کاهش می‌یابد. پوشش گیاهی کویر عمدتا در حاشیه کویر قرار دارد و شامل گیاهان شور پسند همچون گز و بوته‌های اشنان است. در مرکز پهنه کویر هیچ گونه پوشش گیاهی قابل مشاهده نیست.

گیاهان دارویی و صنعتی چون کتیرا، انقوزه، زیره سیاه و بارهنگ از دیگر گیاهان این منطقه است. در حاشیه کویر زمین‌های کشاورزی قرار دارند. بیشتر زمین‌های کشاورزی بشرویه، عمدتاً با آب چاه‌های عمیق و نیمه عمیق آبیاری می‌شود.

در این منطقه رودخانه دائمی وجود ندارد و بیشتر به هنگام ریزش‌های جوی به صورت روان آبها و سیلاب در منطقه جریان دارند و مهم‌ترین آن‌ها مشتمل می‌شود بر رودخانه قلعه واقی که سرچشمه آن از ارتفاعات جنوب شرقی به طرف شمال جریان داشته و به کویر نمک می‌ریزد.

رودخانه ریسو نیز از ارتفاعات جنوب سرچشمه گرفته در مسیر شمالی به رودخانه واقی پیوسته با آن کال نمک را بوجود می‌آورند و رودخانه فتح‌آباد، از ارتفاعات کوه جمال شروع در حواشی روستای فتح‌آباد وارد دشت بشرویه می‌شود.

کال اصفاک نیز از بلندیهای قرانجیری واقع در غرب منطقه شروع و در نزدیکی روستای اصفاک به کال نمک می‌پیوندد. سیلاب این کال در تغذیه سفره آب زیرزمینی نقش دارد.

کالشور فردوس از شرق وارد دشت بشرویه پس ازعبور از شرق روستای نیگنان به کویر نمک می‌ریزد.

مسجد جامع رقه

این مسجد در 18 کیلومتری جنوب غربی شهر بشرویه و در فاصله 100 متری شمال شرق روستای رقه واقع شده است. تاریخ این مسجد، تاریخچه‌ای از انواع تحولات و تکاملات را از اوایل اسلام تا دوره معاصر در خود دارد. بخش‌های زیادی از آن در دوره ایلخانی ساخته شده است اما بنای اصلی مسجد مرتبط با اوایل دوره اسلامی و احتمالاً همان مسجدی است که ناصر خسرو در سفرنامه‌اش از آن یادکرده و ایوان رفیع آن را متذکر شده است

امامزاده هوگند

در فاصله حدود ۱۲ کیلومتری غرب بشرویه و در دامنه کوه، ساختمانی زیارتی وجود دارد که به نام امامزاده محمد بن اصغر هوگند معروف و مشهور است. از سابقه و شخصیت مدفون در این محل هیچ اطلاع تاریخی در دست نیست و آنچه اهالی به آن اعتقاد دارند، این است که اینجا محل دفن یکی از اولاد حسن بن علی آن هم با ده واسطه است.

پل ترناو :

این پل دارای یک دهانه ٔ اصلی عریض و بلند و دو دهانه کوچکتر در سمت راست دهانه اصلی است، دهانه اصلی به یاری دو پایه قطور مربع شکل استقرار یافته و ۲۲ متر ارتفاع دارد، پایه‌های پل بر بستری سنگی قرار گرفته‌اند که از سنگ لاشه ساروج و گچ ساخته شده‌اند. دو دهانه فرعی بر ارتفاعات کناره رودخانه بنا شده و از ارتفاع و عرض کمی برخوردارند.

منزل مستوفی

منزل مستوفی در خیابان ملاعبدالله‌تونی‌بشروی و کوچه مستوفی شهر بشرویه قرار دارد. این عمارت از جمله بناهای اعیانی است که در دوره قاجاریه ساخته شده ومتعلق به شخصی به نام مستوفی است.

سبک معماری و بادگیرهای زیبا و ساباط در جانب شمال شرقی این سازه و تزیینات گچی در بخش‌های دیگر بنا از ویژگی‌های بارز ‌منزل مستوفی به شمار می‌رود. پلان کلی این عمارت مستطیل شکل است و ورودی آن در میانه ضلع جنوب غربی واقع شده است. پس از ورودی دالانی کم عرض قرار دارد که به حیاط متصل می‌شود. در طرفین دالان ورودی دو اتاق کوچک تعبیه شده‌است‌. صحن حیاط فضایی مستطیل شکل دارد که با آجرهایی مربع شکل فرش شده ‌است .

در ضلع شرقی این عمارت، ایوانی بزرگ قرار دارد که بر فراز آن سه بادگیر عظیم تعبیه شده، این بادگیرها شامل؛ یک بادگیر مستطیل شکل بزرگ در میانه و دو بادگیر هشت ضلعی در طرفین هستند. بادگیر مستطیل شکل دارای دو دروازه چشمه در طرفین است و به فضای درون ایوان منتهی می‌شود. دو بادگیر دیگر به زیرزمینی که در ایوان واقع شده‌است راه دارند.

ایوان پوششی مسطح دارد و در بخش فوقانی با دو ستون هشت ضلعی و دو نیم سطون و سه قوس گهواره‌ای مزین شده ‌است. فضای طرفین ایوان به صورت دو اشکوبه است. دیوار ضلع غربی عمارت با پنج طاق نمای عمیق و مرتفع تزیین شده، این طاق نماها دارای رسمی بندی‌هایی گچی هستند. در ضلع جنوبی و شمالی بنا، ورودی چند اتاق به چشم می‌خورد که در بخش بالا و اطراف ورودی‌ها، طاقچه‌ها و طاقنماهایی زیبا ساخته شده ‌است‌. در گوشه شرقی بنا حوض‌خانه قرار دارد.

حوض‌خانه فضایی هشت ضلعی دارد که حوض دایره‌ای کوچکی در مرکز آن ساخته شده است. این فضا با کلاه فرنگی زیبایی پوشیده شده و تزئینات رسمی‌بندی هنرمندانه‌ای دارد. زیرزمین عمارت که حکم سردخانه را داشته، فضایی مستطیل شکل دارد که با قوسی خفیف و آجرهای خفته و راسته اجرا شده است. در ضلع شمال شرقی منزل که مشرف به کوچه‌ای کم عرض است ساباطی به طول هجده متر ساخته شده که دیوارهای ساباط با بیست طاق‌نمای ظریف تزئین شده‌است. مصالح به کار رفته در منزل و ساباط مستوفی خشت خام و در قسمت‌هایی آجر با ملات گل و گچ است.

قلعه دختر، روایتگر تاریخ بشرویه

از جمله قدیمی‌ترین آثار بشرویه قلعه‌ای است که در دوازده کیلومتری غرب بشرویه در مجاورت آسیاب آبی معروف به آسیاب دهنه، بالای کوهی به ارتفاع ۴۰۰ متر از سطح زمین واقع شده و به نام قلعه دختر معروف است.

این قلعه بالای قله‌ای مخروطی‌شکل قرار گرفته و از سه طرف مشرف به پرتگاه است که تقریبا غیر قابل عبور بوده و فقط از سمت جنوبی به آن، راه عبور سختی وجود دارد.

در خصوص سابقه‌ تاریخی این قلعه می‌توان گفت که قلعه‌ی مزبور در زمره سلسله قلاعی است که به همین نام از دوران ساسانی باقی مانده‌اند و نمونه‌هایی از آن در دیگر شهرهای ایران همچون قلعه دختر فیروزآباد، قلعه دختر بین مشهد و تربت حیدریه، قلعه دختر بجستان و قلعه دختر شوشتر است. به گونه‌ای نوعی از بناهای متعدد دیگر است که در نقاط مختلف ایران، آذربایجان، هندوستان و لبنان وجود دارند و همگی از نظر ساخت بالای بلندی‌ها و نقاط صعب‌العبور قرار دارند.

اغلب این بناها شیوه‌ی معماری مربوط به قبل از اسلام و خصوصا عهد ساسانی را دارا بوده و بیشتر جنبه‌ی مقدس و دفاعی داشته‌اند. گفته می‌شود که این قلعه در دوران نفوذ اسماعیلیان مورد استفاده آنان بوده باشد.

شهرستان بشرویه با طبیعت و بناهای تاریخی بی نظیرش می‌تواند پایان هفته خوبی را برای گردشگران در فصل بهار فراهم کند.