گردشبان (gardeshban.ir) : در سالهای اخیر نوعی از گردشگری، نوعی روش سفر از سوی متخصصان گردشگری مورد بررسی قرار گرفته است که بیشتر با رفاه و آسایش جسمی و روحی مسافران در ارتباط است. در حقیقت در این حرکت بیش از هر چیز به عمق، مفهوم و احساس اهمیت داده شده است تا سرعت، و البته نباید این مقوله را با تنبلی و یا بیحرکتی یکی دانست بلکه بیش از هر چیز منظور درک بیشتر و آگاهی است.
سطح ماجراجویی طلبی و طرز فکر افراد در انتخاب این سبک اهمیت دارد. سفر کمشتاب برای آن دسته افرادی که به دنبال ماجراجویی، سفرهای پرهیجان و بازدید چند نقطه در یک روز و لذت توقف چندین ساعته و حتی چند دقیقهای را دوست دارند، نیست. گردشگری آهسته یا کم شتاب در مقابل سفرهای فشرده در روزهای محدود با مقاصد اغلب شناخته شده است. در یک سفر فشرده تعداد زیادی جاذبه برای بازدید گنجانده میشود و گردشگر باید هرچه سریعتر از مقصدی به مقصد دیگر عازم شود، به نظر میآید که گردشگر بعد از سفر نیاز به استراحت دارد تا خستگی سفر را از تن به در کند.
در گردشگری آهسته (Slow Tourism) دو واژه گردشگری و آهسته شاید کنار هم عجیب به نظر برسد چرا که بیشتر گردشگران به دنبال این هستند که در زمان کمتر، مکانهای بیشتری را بازدید کنند و به دیدن آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بپردازند. به عبارتی، سفر کمشتاب بازبینی در شیوه سفر است. در این نوع گردشگری، منظور درک و لمس زندگی جامعه محلی و حتی زندگی کردن به شکل آنها در طول سفر است. در این نوع سفرف همچنین به جای تکیه به یک شهر و یا روستا به عنوان مقصد سفر، طول مسیر شهرها و روستاهای بین راه، خود، بخش با اهمیت سفر است و مسافر، دیگر با سرعت از آنها نمیگذرد چرا که سرعت، ارتباط شما را با منظره قطع میکند ولی سفر آهسته نه!
در گردشگری آهسته، مسافر کمشتاب هنگام سفر، سبک زندگی خاصی دارد. برای به دورماندن از ریتم شلوغ گردشگری جمعی، مسافر کند حرکت میکند و تجربه سفر متفاوتی دارد. سفر کمشتاب محدود به یک یا چند مقصد نیست بلکه یک نوع طرز فکر است.
گردشگری آهسته یک فرهنگ است که باید آگاهانه از آن بهرهبرداری شود. به هر شهر یا کشوری که بخواهید میتوانید سفری کمشتاب داشته باشید، کافی است طبق اصول سفر کمشتاب برنامهریزی کنید به جای برنامهریزی برای سفر به چندین شهر یا کشور، میتوانید در مدتی کوتاه به یک شهر یا روستا رفته و از اقامت خود لذت ببرید.
توجه به جزئیات در مسیرهایی که مسافران کمتری دارد بیشتر مورد توجه قرار میگیرد و از این رهگذر، مسافر کمشتاب میکوشد روح مکانها و فرهنگهایی که به دور مانده را "احساس” کند؛ نه آنکه با سرعت و عجله فقط دیداری سریع و گذرا داشته باشد.
در عصر سرعت و تکنولوژی، افرادی هستند که دوست دارند در زندگی پر استرس و تنش، کمی کندی و آهستگی را داشته باشند تا سر فرصت بتوانند طعم واقعی زندگی را به خوبی حس کنند. گردشگری آهسته نیز بر همین منوال است و اینگونه روش سفر موج جهانی را در بین بسیاری از دوستداران گردشگری به وجود آورده است. در این گرایش نوین به خصوص در بین کسانی که زندگی پراسترس و پرمشغله را تجربه میکنند بیشتر شده است، این دسته افراد دوست دارند حداقل در طی مسافرتشان کمی از سرعت روند روزمره زندگی را کاهش دهند. مسافران میتوانند در مسیرهای کمتر شناخته شده روح مکانها و فرهنگهای آن مناطق را حس کنند و در جزییات مسیر نیز غوطهور شوند.
گردشگری آهسته یا کمشتاب، نوعی سفر تفریحی همراه با دقت در جزییات برای یادگیری بیشتر و ارتباط بیشتر است که با احترام کامل به فرهنگ و تاریخ و نیز حمایت و حفاظت از محیط زیست همراه است، نوعی سفر که در نهایت به گردشگری مسئولیت پذیر میانجامد.
مسافر آهسته در واقع به ارزشهای موجود در محیط اطراف خود اعم از ارزشهای انسانی و طبیعی، پایبند است و به آنها توجه میکند. انسان قرن بیست و یکم در جستجوی آرامش، تمایل روزافزون به درک و ارتباط عمیقتر با طبیعت و نیز نیاز فزاینده به یافتن سبک زندگی برتر و فراتر از ضروریات و روشهای گیج کننده زندگی روزمره است. گردشگری کمشتاب امروزه در سطح جهان رو به گسترش است. در این نوع از گردشگری ارتباطات واقعی و معناداری میان مسافران با مردمان محلی، مکانها، آثار و نیز فرهنگها، غذاها، میراث تاریخی و فرهنگی و محیط زیست و طبیعت برقرار میشود.
در این نوع از گردشگری به منظور درک بهتر واقعیتهای زندگی، افراد و محیط منطقه مورد بازدید قرار میگیرد و سعی میشود بیشتر به سادگی و راحتی مسافرت تکیه شود. گردشگران آهسته بر این باور هستند که زمان و بهره بردن از لحظه لحظه مسافرت لوکسترین کاری است که میتوان در طول سفر انجام داد. گردشگری کمشتاب مسافران را به آهستگی و تمرکز بیشتردر مقاصد مختلف دعوت میکنند تا مدت زمان تعطیلات خود را در یک مقصد سپری کنند. مدت اقامت خود را در نواحی مختلف طولانیتر کنند و میزان رفت و آمد خود را کاهش دهند.
ماندن بیشتر گردشگران در هر مقصد توریستی، سبب میشود از سفرهای متعدد در زمان کوتاه خودداری شود. دقت در جزییات به این معنا که هر آن چه را که در نزدیکی مقصد است را دقیق بنگرد. به عبارت بهتر دقت در جزییات در گردشگری کم شتاب مهم است همچنین کاهش میزان مصرف انواع وسایل نقلیه پرسرعت و اقامت در اقامتگاههای بومی را تجربه میکند. این نگرشها در تقابل با نوعی سفر سریع یا شتابزده است که درست همانند غدای سریع یا فست فود سرعت را در ذهن ایجاد میکند، که در نهایت چیزی جز مصرف بیشتر و بهرهبرداری بیشتر و تخریب بیشتر از طبیعت را در پی ندارد.
گردشگر آهسته بیشتر در مقصد میماند و سفر به یک مقصد به عنوان تجربهای است که پس از رسیدن به مقصد، با وسایل حمل و نقل محلی، غذا و نوشیدنی محلی، سفر خود را برای کاوش در تاریخ و فرهنگ محلی و حمایت از محیط زیست اختصاص میدهد.
بسیاری از افراد، قبل از این که به روستا، شهر، یا منطقهای سفر کنند، جاذبههای گردشگری آن منطقه را در اینترنت جستجو میکنند و بعد فهرست بلندی از محلهایی را که باید بروند را تهیه می کنند و در طول سفر هم فقط در حال برنامهریزی هستند که چگونه همه آن مناطق را ببینند. اما الزامی وجود ندارد که تمام آن نقاط مورد بازدید قرار گیرد.
مسافر کمشتاب فهرست کوچکی تهیه کرده و برای اینکه لذت بیشتری از سفر حاصل شود و عمق فرهنگ، آداب و رسوم جامعه و سبک زندگی آن را درک کند تمرکز میکند. مسافران کمشتاب زمان میگذارند تا در فرهنگ غرق شوند و با مردم محلی تعامل داشته باشند. آنها با هر سفر، از تجربه جدیدی لذت میبرند و مانند محلیها زندگی میکنند.
در گردشگری کمشتاب در واقع بیشتر در مورد مفهوم سفر پایدار متمرکز شده است و اجازه میدهد یک راه حل دوستانهتر برای فرهنگ و محیط زیست در سفر فراهم شود مسافرت برای مدت زمان طولانی با سرعت کم این امکان را فراهم میکند تا تجربهای عمیق، اصیل و فرهنگی را به گردشگر ارائه دهد. تا با کمک آن بتواند در چشم اندازهای محلی، تاریخی و فرهنگی را در میان مردمی با آداب و رسوم و عقاید و غذاهای متفاوت غرق کند. انگیزههای سفر در انسان هزاره سوم تا حدودی دگرگون شده است و به نظر میرسد گردشگران کمشتاب از حالت انفعالی و گذران اوقات فراغت خارج شده، کنجکاوانه و آگاهانه قصد سفر کرده و در جستجوی آموختن و آشنایی بهتر و بیشتر با فرهنگهای متنوع هستند.
الهه سوفالی
کارشناس طبیعتگردی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان مرکزی